Sovyet döneminden bu yana bir ilk: ABD’li gazeteci casusluk suçlanmasıyla gözaltında

İddiaya göre, WSJ Moskova Muhabiri Gerşkoviç, Wagner hakkında bilgi topladı ve halkın savaşa desteğini inceledi

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov (Arşiv-Reuters)

ABD’nin önde gelen gazetelerinden Wall Street Journal’ın (WSJ) Moskova Muhabiri Evan Gerşkoviç, ABD için casusluk suçlamasıyla gözaltına alındı. Ancak Gershkovich, kendisine yöneltilen suçlamaları reddetti. Soğuk Savaş yıllarından bu yana türünün ilk örneği olan dava, Moskova’nın tutuklu gazeteciyi ABD’deki Rus mahkumlarla takas etmek istediği yönündeki spekülasyonlar ortasında geniş tartışmalara yol açtı.
Kremlin, batının eleştirilerini dikkate almadı. Peskov, ABD’li gazetecinin casusluk faaliyeti yürütürken suçüstü yakalandığını duyurdu. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Avrupa Birliği’ni (AB) Julian Assange ve Marat Kassem gibi gazetecilerin özgürlüğünü savunmaya çağırdı. İngiltere’de hapis cezasına çarptırılan bir programcı ve Litvanya’daki Sputnik ajansının müdürü, 2 ay önce Letonya makamları tarafından casusluk ve Rusya’ya yönelik yaptırımları ihlal etmekle suçlanarak tutuklanmıştı.
Rusya, ABD’li gazeteciye yönelik kanıtlanmış suçlamalardan bahsetmekle yetinse de Moskova çevreleri Gerşkoviç’in tutuklanmasının ve kendisine yönelik casusluk suçlamasının Soğuk Savaş’tan bu yana eşi görülmemiş bir gelişme olduğuna dikkat çekti. Rus gazetesi Kommersant, Rusya’nın modern tarihinde ilk kez casusluk şüphesiyle yabancı bir gazetecinin tutuklandığını yazdı. Tutuklunun, Rusya Federasyonu Ceza Kanunu’nun 276. Maddesine göre 20 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabileceğini kaydetti.
Rusya makamları Uralların başkenti Yekaterinburg ziyareti sırasında tutuklanan gazetecinin, Rus askeri-sanayi kompleksinin işletmelerinden birinin faaliyetleri hakkında devlet sırrı oluşturan bilgiler topladığını söylüyor. Gerşkoviç’in meslektaşları ise, uzmanlardan, politikacılardan ve vatandaşlardan Rus paralı asker şirketi Wagner’in faaliyeti ve Ukrayna’daki savaşa verilen desteğin düşük seviyesi hakkında ufak bilgiler toplamakla ilgilendiğini iddia ediyor.
Rusya Devlet Güvenlik Komitesi (KGB) tarafından en son yabancı bir gazetecinin casuslukla suçlanarak tutuklanması News and World Report muhabiri Nicholas Danilov’un tutuklandığı Ağustos 1986’ya kadar uzanıyor. Gazeteci suçsuz olduğunu iddia etmişti. Eski ABD Başkanı Ronald Reagan’ın yönetimi bu tutuklamayı, Moskova için casusluk yapmakla suçlanan Birleşmiş Milletler (BM) Sovyet misyonunun bir çalışanı olan Gennady Zakharov’un tutuklanmasının intikamı olarak nitelendirmişti. 23 Eylül 1986’da Nicholas Danilov ve Helsinki insan hakları grubunun kurucusu Yuri Orlov, Moskova’nın Gennady Zakharov’u alması karşılığında serbest bırakılmıştı.
Bu yaklaşım, Moskova’nın ABD’li gazeteciyi daha sonra Washington’da ve diğer batı ülkelerinde gözaltına alınan Rus vatandaşları için takas etme olasılığını artırdı. Rus vatandaşlarının ülkelerine geri gönderilmesinde uzmanlaşmış insan hakları aktivisti Evan Melenkov Kommersant gazetesine verdiği demeçte, “Siber suç veya mali dolandırıcılık nedeniyle ABD’de farklı ülkelerden kaçırılan ve yasadışı olarak alınan birçok Rus var. ABD makamları Gerşkoviç takas etmek isterse, Rus tarafı Alexander Vinnik, Dmitry Okransky, Roman Seleznev, Vladislav Klyushin gibi birkaç Rus vatandaşının serbest bırakılmasını talep edebilir” dedi.
Aynı zamanda son aylarda batı medyası, farklı ülkelerdeki Rus casuslarının tespiti hakkında birkaç kez veri yayınladı. Bu davalardan en sonuncusu, ABD makamlarının Rus vatandaşı Sergey Cherkasov’u Rus istihbaratı için çalışmakla, vize, banka ve elektronik dolandırıcılık alanlarında yasadışı faaliyet yürütmekle suçlamasıydı.
Rus medya kuruluşları bir brifing sırasında Kremlin sözcüsüne, Gerşkoviç’in tutuklanmasının Cherkasov’un tutuklanmasına bir cevap olup olamayacağını ve mahkumların takası konusunda olası bir müzakere turu başlatmanın bir nedeni olup olmadığını sorması dikkat çekici. Peskov, bu konuda böyle bir bilgisinin olmadığının altını çizdi.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov da benzer bir soruya yanıt olarak Gerşkoviç’i takas etme olasılığının şu anda masada olmadığını söyledi. ABD’li gazetecinin hala soruşturma aşamasında olduğu ve henüz hapis cezasına çarptırılmadığı gerçeğine atıfta bulunarak, geçmişte yapılan takasların halihazırda hapis cezasına çarptırılan kişilerle gerçekleştiğini hatırlattı. Ryabkov, “Bakalım gelişmeler nasıl olacak” diye ekledi.