Uzaya kayalar fırlatarak dönen asteroit, gökbilimcileri hayrete düşürdü

Asteroit o kadar hızlı dönüyor ki neredeyse 2 saatte bir tam dönüşünü tamamlıyor

Dimorphos'un çarpmadan önceki son görüntüsü (NASA/Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı)
Dimorphos'un çarpmadan önceki son görüntüsü (NASA/Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı)
TT

Uzaya kayalar fırlatarak dönen asteroit, gökbilimcileri hayrete düşürdü

Dimorphos'un çarpmadan önceki son görüntüsü (NASA/Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı)
Dimorphos'un çarpmadan önceki son görüntüsü (NASA/Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı)

Gökbilimciler Didymos asteroidinin, uzaya durmadan enkaz ve madde püskürtecek kadar hızlı dönüyor olabileceğini buldu. Bu gelişme, bu tür uzay kayalarının incelenme biçimini etkileyebilir.
Didymos, NASA'nın geçen yıl DART görevi kapsamında çarptığı asteroit Dimorphos'un eşi olan, daha büyük bir uzay kayası.
Bir konseptin uygulanabilirliğini kanıtlamak için yapılan bir test olan DART görevi, ilk kez bir asteroidin yönünün, ona uzay aracıyla çarparak değiştirilebileceğini göstermişti.
Hem Dimorphos hem de onun ana kayası Didymos, Dünya'ya bir tehdit oluşturmasa da NASA, teknolojisinin bir gün Dünya'yla çarpışma rotasında yer alan tehlikeli asteroitleri saptırmak için kullanılabileceğini kanıtladı.
The Independent'ın haberine göre, NASA'nın DART görevi, Dünya'dan yaklaşık 11 milyon kilometre uzaklıktaki asteroit çiftiyle bir uzay aracını buluşturup bu aracı, saatte yaklaşık 22 bin 530 kilometre hızla Dimorphos'a çarptırmaya çalışmıştı. Bunun amacı çarpmanın, küçük asteroidin Didymos'un çevresindeki dönüşünü nasıl değiştireceğini görmekti.
Daha sonra çarpışmanın analizinde görevin, Dimorphos'un Didymos çevresindeki dönüşünü yaklaşık 32 dakika azaltarak 11 saat 55 dakikalık yörünge süresini 11 saat 23 dakikaya düşürdüğü ortaya kondu.
NASA şöyle belirtmişti: 
"Her gün yeni veriler geldikçe gökbilimciler, gelecekte bir asteroidin bize doğru ilerlediğini keşfedersek DART gibi bir görevin, Dünya'yı bir asteroitle çarpışmadan korumak için kullanılıp kullanılamayacağını ve nasıl kullanılabileceğini daha iyi değerlendirebilecek."
Gökbilimciler iki asteroidi incelemeye devam ederken, Didymos'un uzaya kayalar fırlatacak kadar hızlı dönerek her 2,2 saatte bir tam dönüş yaptığını ortaya çıkardı.
Önceki araştırmalarda daha küçük olan Dimorphus'un, Didymos'tan atılan enkazın kendi yakınında birleşmesiyle ortaya çıkmış olabileceğine dair bir teori geliştirilmişti.
Yeni gözlemler, bu tür maddelerin hâlâ ana kayadan atıldığını gösteriyor.
Araştırmacılar çalışmalarında, "Muazzam büyüklükteki parçacıkların bir süre havada durması ve yüzeye inip tekrar kalkması muhtemeldir. Bu döngüleri sürekli tekrarlayabilirler veya artık havalanmalarının mümkün olmadığı enlemlere inebilirler" diye yazdı.



Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
TT

Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)

Deepfake videoların gelişmiş saptama yöntemlerini yanıltabildiği ve her geçen gün daha gerçekçi hale geldiği tespit edildi. 

Bir kişinin yüzünün ya da vücudunun dijital olarak değiştirilmesiyle oluşturulan deepfake videolar endişe yaratmaya devam ediyor. 

Bu videolar gerçek bir kişinin görüntüsünün yapay zeka kullanılarak değiştirilmesiyle yapılıyor. Aslında bu teknoloji, kullanıcıların yüzünü kediye dönüştüren veya yaşlandıran uygulamalar gibi zararsız amaçlarla da kullanılabiliyor.

Ancak insanların cinsel içerikli videolarını üretmek veya masum insanlara iftira atmak için de kullanılabilmesi ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Bu videoların sahte olup olmadığını anlamak için kullanılan gelişmiş yöntemlerden biri kalp atışlarını izlemek. 

Uzaktan fotopletismografi (rPPP) adlı araç, deriden geçen ışıktaki küçük değişiklikleri tespit ederek nabzı ölçüyor. Nabız ölçen pulse oksimetreyle aynı prensiple çalışan bu araç, çevrimiçi doktor randevularının yanı sıra deepfake videoları tespit etmek için de kullanılıyor.

Ancak bulguları hakemli dergi Frontiers in Imaging'de bugün (30 Nisan) yayımlanan çalışmaya göre deepfake görüntülerde artık gerçekçi kalp atışları var.

Bilim insanları çalışmalarına videolardaki nabız hızını otomatik olarak saptayıp analiz eden bir deepfake dedektörü geliştirerek başladı. 

Ardından rPPP tabanlı bu aracın verilerini, EKG kayıtlarıyla karşılaştırarak hassasiyetini ölçtüler. Son derece iyi performans gösteren aracın EKG'yle arasında dakikada sadece iki-üç atımlık fark vardı. 

Ekip aracı deepfake videolar üzerinde test ettiğindeyse rPPP, videoya kalp atışı eklenmese bile son derece gerçekçi bir kalp atışı algıladı. 

Bilim insanları kalp atışlarının videoya kasten eklenebileceği gibi, kullanılan kaynak videodan kendiliğinden geçebileceğini de söylüyor.

Almanya'daki Humboldt Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Peter Eisert "Kaynak video gerçek bir kişiye aitse, bu artık deepfake videoya aktarılabiliyor" diyerek ekliyor: 

Sanırım tüm deepfake dedektörlerinin kaderi bu; deepfake'ler gittikçe daha iyi hale geliyor ve iki yıl önce iyi çalışan bir dedektör bugün tamamen başarısız olmaya başlıyor.

Araştırmacılar yine de sahte videoları saptamanın başka yolları olduğunu düşünüyor. Örneğin sadece nabız hızını ölçmek yerine, yüzdeki kan akışını ayrıntılı olarak takip eden dedektörler geliştirilebilir.

Eisert, "Kalp atarken kan, damarlardan geçerek yüze akıyor ve daha sonra tüm yüz bölgesine dağılıyor. Bu harekette gerçek görüntülerde tespit edebileceğimiz küçük bir gecikme var" diyor.

Ancak bilim insanına göre nihai çözüm deepfake dedektörlerinden ziyade, bir görüntünün üzerinde oynanıp oynanmadığını anlamaya yarayan dijital işaretlere odaklanmaktan geçiyor:

Bir şeyin sahte olup olmadığını tespit etmek yerine bir şeyin değiştirilmediğini kanıtlayan teknolojiye daha fazla odaklanmadığımız sürece, deepfake'lerin saptanmalarını zorlaştıracak kadar iyi olacağını düşünüyorum.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, TechXplore, Frontiers in Imaging