Bilim insanları dünyanın en hafif boyasını üretti: Boeing 747'yi 1,4 kilograma boyayabilir

Plazmonik boya, sıcaktan da koruyor

Boya, kelebek kanatlarından esinlenilerek üretildi (Central Florida Üniversitesi)
Boya, kelebek kanatlarından esinlenilerek üretildi (Central Florida Üniversitesi)
TT

Bilim insanları dünyanın en hafif boyasını üretti: Boeing 747'yi 1,4 kilograma boyayabilir

Boya, kelebek kanatlarından esinlenilerek üretildi (Central Florida Üniversitesi)
Boya, kelebek kanatlarından esinlenilerek üretildi (Central Florida Üniversitesi)

Bilim insanları ısıdan koruyan, her renkte olabilen ve yüzyıllarca dayanabileceği tahmin edilen enerji tasarruflu bir boya geliştirdi.
ABD'deki Central Florida Üniversitesi'nden Debashis Chanda ve meslektaşlarının icat ettiği malzeme, aynı zamanda şimdiye dek üretilmiş en hafif boya niteliğinde.
Hesaplamalara göre, Boeing 747 model bir uçağı kaplamak için bu boyadan yalnızca 1,4 kilogram yeterli oluyor. 
Karşılaştırmak gerekirse, geleneksel ticari boyayla bu model bir uçağı kaplamak için 454 kilogram malzeme gerekiyor.
İlhamını kelebek kanatlarından alan bu boya, renk pigmentlerinden yapılmadı. Renkler nanoparçacıkların düzenlenmesi yoluyla oluşturuldu. Ekip buna "plazmonik boya" adını verdi.
Araştırmacılar bu boyayı henüz sadece laboratuvarda üretti.
Yani seri üretime geçilmesi ve ticari kullanıma açılması için henüz epey yol var.
Ancak Chanda ve ekibi boyayı en kısa sürede pazara sunmayı hedefliyor. Ekip, boyanın aynı zamanda yapıları serin tutmaya yarayabileceğini vurguluyor.
Hakemli bilimsel dergi Science Advances'ta yayımlanan makaleye göre plazmonik boyanın yapısı tüm kızılötesi spektrumu yansıtıyor. Diğer bir deyişle daha az ısı emiyor.
Araştırmacılar, yeni boyanın kapladığı yüzeylerin, geleneksel ticari boyadan 13 ila 16 santigrat derece daha soğuk kaldığını söylüyor.
Chanda, "ABD'deki toplam elektriğin yüzde 10'undan fazlası klima kullanımına gidiyor" ifadelerini kullanıyor.
"Plazmonik boyanın vaat ettiği sıcaklık farkı önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlayacaktır" diyen bilim insanı sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Soğutma için daha az elektrik kullanılması aynı zamanda karbondioksit emisyonlarını da azaltarak küresel ısınmanın etkilerini hafifletecektir."
 
Independent Türkçe, Science Alert, Central Florida Üniversitesi



"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
TT

"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)

Son derece nadir rastlanan "Asya tek boynuzlu atı" saolanın ilk defa genom haritası çıkarıldı. Yeni çalışma nesli kritik tehlike altındaki türün yaşamasını sağlayabilir. 

İlk kez 1992'de tanımlanan saola (Pseudoryx nghetinhensis), en yakın zamanda keşfedilen büyük memeli türü. Vietnam ve Laos'un dağlık ormanlarında yaşayan bu sığır türü, boynuzlarının yanı sıra çok nadir görülmesi nedeniyle "Asya tek boynuzlu atı" diye biliniyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'ne (IUCN) göre nesli kritik tehlike altındaki bu türün 100'den daha az üyesi kaldığı tahmin ediliyor. Üstelik en son 2013'te görülmesi, soyunun çoktan tükenmiş olabileceği ihtimalini de gündeme getiriyor. 

Uluslararası bir araştırma ekibi, avcıların evlerinden toplanan saola kalıntılarından alınan parçaları analiz ederek 26 saolanın tam genomunu çıkardı. Türünün ilk örneği olan bu çalışma, saolanın geçmişini anlama ve geleceğini güvence altına alma yolunda kritik bilgiler sundu. 

Bulguları hakemli dergi Cell'de 5 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre saolalar 5 bin ila 20 bin yıl önce iki ayrı popülasyona ayrılmış. 

Makalenin başyazarı Genís Garcia Erill "Saolanın önemli genetik farklılıklara sahip iki popülasyona ayrıldığını görmek bizi epey şaşırttı" diyerek ekliyor: 

Bu daha önce hiç bilinmiyordu ve genetik veriler olmadan bilmemizin yolu yoktu. Bu önemli bir sonuç çünkü türün genetik varyasyonunun nasıl dağıldığını etkiliyor.

Bilim insanları ayrıca iki popülasyonun da Son Buzul Çağı'ndan itibaren azaldığını saptadı. Ekip, toplam saola nüfusunun 10 bin yıldır hiçbir zaman 5 binin üstüne çıkmadığını tahmin ediyor.

Bu durum, iki grubun da genetik çeşitliliğini kaybettiği anlamına geliyor. Ancak her biri genetik kodlarının farklı kısımlarını kaybetmiş. Araştırmacılara göre bu, nesillerinin tükenmesini önlemede kritik bir rol oynayabilir. 

Garcia Erill "Bir popülasyonda kaybolan genetik varyasyon diğerini tamamlıyor. Yani eğer bunları karıştırırsak, diğerindeki eksiklik giderilebilir" diye açıklıyor.

Bilim insanları saolaların hayatta kalması için esaret altında çiftleşmelerini sağlayacak bir program geliştirmeye çalışıyor. Yeni çalışmayı yürüten ekibin hesaplamalarına göre böyle bir program, tükenme riski karşısında en etkili çözümü sunuyor. 

Çalışmanın bir diğer yazarı Rasmus Heller şöyle diyor:

Gelecekteki bir popülasyonun temelini oluşturmak için en az bir düzine saolayı (ideal olarak her iki popülasyonun karışımı) bir araya getirebilirsek, modellerimiz türlerin uzun vadede hayatta kalma şansının yüksek olacağını gösteriyor.

En son 2013'te görülen bir türün 12 üyesini bulmak zorlu bir iş. Ancak araştırmacılar, yeni çalışmanın bu sorunu çözebileceğine inanıyor. Saolanın genetik haritasının çıkarılması, daha kapsamlı arama çalışmalarının önünü açabilir. 

Makalenin yazarlarından Minh Duc Le, "Birçok araştırmacı, suda ve hatta aynı habitatta yaşayan kan emiciler olan sülüklerde, saola DNA'sının izlerini bulmayı deneyip başaramadı" diyerek ekliyor:

Bu tekniklerin hepsi küçük DNA parçalarını tespit etmeye dayanıyor ama artık saola genomunun tamamını bildiğimize göre, bu parçaları bulmak için çok daha geniş bir el kitabımız var.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org, Cell