Okyanusların en derininde yaşayan balık ilk kez görüntülendi

Yaklaşık bir insan avucu büyüklüğündeki yavru balık, pulsuz ve yarı saydam bir deriyle kaplı

Tespit edilen balığın video görüntüsü
Tespit edilen balığın video görüntüsü
TT

Okyanusların en derininde yaşayan balık ilk kez görüntülendi

Tespit edilen balığın video görüntüsü
Tespit edilen balığın video görüntüsü

Bilim insanlarının kamerasına, Japonya açıklarında deniz seviyesinin 8 kilometre altında yüzerken yakalanan balık, şimdiye kadar görüntülenen en derindeki balık oldu.
BBC News'un haberine göre aralarında Batı Avustralya Üniversitesi'nden araştırmacıların da bulunduğu ekip, Pseudoliparis cinsi salyangoz balığını yaklaşık 8 bin 336 metre derinlikte yüzerken kaydetti.
Bilim insanları pulsuz ve yarı saydam bir deriyle kaplı, yaklaşık bir insan avucu büyüklüğündeki yavru balığı, Japonya açıklarındaki Izu-Ogasawara Çukuru yakınlarında gördü.
Öte yandan bilim insanları, kamera görüntülerinden balığın türünü tam olarak tespit edemedi.
Daha önce kameraya yakalanan en derindeki balık rekoru, 2014'te Mariana Çukurunda yaklaşık 8 bin 200 metre derinlikte keşfedilen Mariana salyangoz balığına (Pseudoliparis swirei) aitti.
Derin denizi keşfetme girişimi Armatus Oceanic, "CEO'muz Profesör Alan Jamieson, Japonya yakınlarındaki Izu-Ogasawara Çukuru'nda bir salyangoz balığının tespit edildiği bu son gözlemle, bir önceki rekoru kırarak şimdiye kadarki en derinde yaşayan balığı görüntüledi" diye tweet attı.

"Gözlemlenen en derindeki balık halihazırda 8 bin 336 metre derinlikte bulunuyor!"

Bilim insanlarının yaklaşık 8 bin 22 metre derinlikte de iki balık yakalamasıyla ilk kez 8 kilometreden daha derinde balık yakalandı.

Önceki araştırmalar, salyangoz balıklarının yüksek basınçla başa çıkmaya son derecede adapte olduğunu ve birkaç yüz filin ağırlığını taşıyabileceğini göstermişti.
Bu balıkların yaşadığı, okyanusun en derin ve karanlık kısmı olan hadal bölgesine ışık girmiyor ve derinlikler 6 bin metreyle 11 bin metre arasında değişebiliyor.
Salyangoz balıkları, okyanus tabanındaki küçük kabukluları vakumlayarak besleniyor.
Son denemede balıkları kaydetmek için bilim insanları Izu-Ogasawara Çukuru'na "yem takılmış" otonom bir kamera yerleştirdi.
Araştırmacılar balığın, bir balığın hayatta kalabileceği maksimum derinliğe "çok yakın" bir yerde kameraya yakalandığını söyledi.
Jamieson, BBC'ye şöyle dedi: 
"Eğer bu rekor kırılırsa, bu sadece birkaç metrelik küçük artışlarla olacak."



Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
TT

Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)

Yeni bir araştırmaya göre OpenAI'ın ChatGPT'si gibi yapay zeka sohbet botlarının mantıklı düşünmesini ve akıl yürütmesini gerektiren sorgular, diğer soru türlerine göre daha fazla karbon salımına yol açıyor.

ChatGPT gibi geniş dil modellerine (GDM) yazılan her sorgu enerji gerektiriyor ve karbondioksit salımına yol açıyor. Almanya'daki Münih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nden araştırmacılar bu emisyon seviyelerinin sohbet botuna, kullanıcıya ve konuya bağlı olarak değiştiğini söylüyor.

Hakemli dergi Frontiers'ta yayımlanan araştırma, 14 yapay zeka modelini karşılaştırarak karmaşık akıl yürütme gerektiren cevapların, basit cevaplara göre daha fazla karbon salımı yaptığını ortaya koydu.

Soyut cebir veya felsefe gibi uzun uzun muhakeme gerektiren sorgular, lise tarih dersi gibi daha dolambaçsız konulara göre 6 kat daha fazla emisyon üretiyor.

Araştırmacılar yapay zeka sohbet botlarını sık kullananların, karbon emisyonlarını sınırlamak için sordukları soruların türünü ayarlamasını öneriyor.

Çalışma, farklı konularda bin standart soru üzerinden 14 GDM'yi değerlendirerek karbon salımlarını karşılaştırdı.

Çalışmanın yazarı Maximilian Dauner, "Eğitimli GDM'lere sorulan soruların çevresel etkisi, bunların muhakeme yaklaşımına büyük ölçüde bağlı ve doğrudan akıl yürütme süreçleri, enerji tüketimini ve karbon salımlarını önemli ölçüde artırıyor" diyor.

Akıl yürütme özelliğine sahip modellerin, yalın yanıt veren modellere kıyasla 50 kata kadar daha fazla karbondioksit salımına yol açtığını gördük.

Bir kullanıcı yapay zeka sohbet botuna soru sorduğunda, sorgudaki kelimeler veya kelime parçaları bir dizi sayıya dönüştürülerek model tarafından işleniyor. Bu dönüştürme ve yapay zekanın diğer hesaplama süreçleri karbon salımlarına neden oluyor.

Çalışma muhakeme becerisine sahip modellerin soru başına ortalama 543,5 jeton (token) oluştururken, yalın modellerin sadece 40 jeton gerektirdiğini belirtiyor.

Makalede "Daha yüksek jeton ayak izi, her zaman daha yüksek CO2 emisyonu anlamına gelir" ifadeleri kullanılıyor.

Örneğin yaklaşık yüze 85 doğruluk oranına ulaşan Cogito, en isabetli modellerden biri. Yalın cevaplar veren benzer boyutlardaki modellere göre üç kat daha fazla karbon emisyonu üretiyor.

Dr. Dauner, "Şu anda GDM teknolojilerinin doğasında, doğruluk ve sürdürülebilirlik arasında bir taviz verme ilişkisi görüyoruz" diyor. 

Emisyonları 500 gram karbondioksit eşdeğerinin altında tutan modellerin hiçbiri, bin soruyu doğru cevaplamada yüzde 80'in üzerinde doğruluk oranına ulaşamadı.

Karbondioksit eşdeğeri, çeşitli sera gazlarının iklim değişikliği üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılan bir birim.

Araştırmacılar yeni bulguların, insanların yapay zeka kullanımı hakkında daha bilinçli kararlar almasını sağlayacağını umuyor.

Araştırmacılar bir örnek vererek DeepSeek R1 sohbet botundan 600 bin soruyu yanıtlamasını isteyen sorguların, Londra'dan New York'a gidiş-dönüş uçuşuna eşdeğer karbon emisyonu yaratabileceğini söylüyor.

Buna karşılık Alibaba Cloud'ın Qwen 2.5'i, benzer doğruluk oranlarıyla üç kat daha fazla soruya cevap verirken aynı emisyon seviyelerine ulaşıyor.

Dr. Dauner, "Kullanıcılar, yapay zekadan yalın cevaplar vermesini isteyerek veya yüksek kapasiteli modellerin kullanımını, gerçekten bu gücü gerektiren görevlerle sınırlayarak emisyonları önemli ölçüde azaltabilir" diyor.

Independent Türkçe