Fayda ve tehlikeler arasında öğrencilerin hayatındaki ChatGPT

Okullar ve üniversiteler, öğrencilerin gelişimini olumsuz yönde etkilememek için ChatGPT kullanımını yasakladı

Reuters
Reuters
TT

Fayda ve tehlikeler arasında öğrencilerin hayatındaki ChatGPT

Reuters
Reuters

Dünya şu anda ChatGPT'nin ortaya çıkmasıyla teknoloji ve yapay zeka dünyasında bir devrimle karşı karşıya.
ChatGPT, insan dilini simüle eden, etkileşimli bir şekilde yüksek doğrulukta hızlı yanıtlar sağlamak için internetteki binlerce veriyi birbirine bağlayan ve analiz eden bir araştırma aracı olarak kullanılıyor. 
ChatGPT son zamanlarda profesyonel olarak ona bağlı olan pek çok kişi gibi, okul ve üniversite öğrencilerine de görevlerini yerine getirmelerinde destek olmak ve bu konuda yaşadıkları sıkıntıları azaltmak için hayatlarına girdi.
Bununla birlikte, birçok olumlu yönün aksine, modern yapay zeka teknolojisinin varlığının öğrenciler üzerinde olumsuz etkileri bulunuyor.
Bu nedenle uzmanlar ChatGPT'ye karşı uyarıda bulunuyor ve kullanımı için belirli koşullara uyulmasını ve özen gösterilmesini şart koşuyorlar.

İnsan zekasını ve dilini simüle eden bir araç
ChatGPT, insan dilini konuşan ve insan zekasını simüle eden bir program olarak devrim niteliğinde bir gelişmeydi.
Sistem analiz ettikten sonra çeşitli kaynaklardan büyük miktarda bilgi sağlıyor ve gereken şekilde en iyi cevabı veriyor.
Onu geleneksel arama motorlarından farklı kılan da bu özelliği. 
Talebi veya soruyu belirli bir çerçeveyle sınırlandırarak profesyonel olarak cevap verdiğinden bunu kullananlar ayırt edilebilir. Çünkü cevap doğrudan ve spesifik bir şekilde ona dayalı.
Örneğin dijital dönüşüm uzmanı Ferid Halil'inIndependent Arabia'ya anlattıklarına göre belirli bir yazar, gazeteci veya araştırmacı için gerekli olan yazı stilini belirlemek bile mümkün. 
Öğrencilere gelince, program iki ucu keskin bir kılıçtır ve onu kullanan iki tür öğrenci var:
İlk grup, bilgiyi araştırmayı desteklemek veya bir ödevi tamamlamak için onu kullanır. Diğer grup ise çalışmalarını tamamen ona yaptırır.
ChatGPT'ye tam bağımlılık durumu, çocuğun derin düşünmesini engeller. Derin düşünme çocuğun entelektüel gelişimi için gereklidir. 
Hiç şüphe yok ki ChatGPT birçok öğrenciye çözüm üretip hızlı ve etkili bir şekilde ders çalışmalarını destekleyerek üzerlerindeki baskıyı azaltıyor.
Bilgi kaynakları mükemmel ve mantıklı bir şekilde sunuluyor. Ancak tehlike, şu anda dünyanın dört bir yanındaki birçok öğrencinin yaptığı gibi, tamamen ona güvenmek.
Bundan kaynaklanabilecek tüm yansımalar uzun vadede beklenmelidir. Öğrencinin herhangi bir çaba sarf etmesine gerek yok. Çünkü ChatGPT tam ve eksiksiz bilgi ve düşünmeyi sağlar.
Bu nedenle okullar ve üniversiteler, ondan mükemmel bir araç ve büyük bir içerik stoğu olarak yararlanmak yerine, öğrencilerin gelişimini tamamen ona bağımlı hale getirmemek için kullanımını engellediler.
Sorun, hızlı ve kapsamlı bilgi sağladığı için, öğrencilerin herhangi bir özel çaba sarf etmeden ödevlerini tam olarak tamamlama eğiliminde olduklarında ortaya çıktı.

Şartlı olarak ChatGPT
Dijital dönüşüm uzmanı Ferid Halil'e göre küçük çocukların zihinsel gelişimini olumsuz etkileyebilecek entelektüel gelişim ve bununla birlikte derin düşünme yeteneği tamamlandığından, 15 veya 16 yaşın altındaki öğrenciler için ChatGPT kullanımı yasaklanmalı.
O zaman yapay zeka programının avantajlarından ve öğrenciye sağladığı muazzam destekten fiilen faydalanılabilir.
Yaşlıların hayatlarının önemli bir parçası olduğu için kullanmaları engellenemez ve bu gelişmeleri takip etmeleri gerekir. 
Pazarlama ve gazetecilik gibi farklı alanlarda birçok kişinin yerini alması beklenen ChatGPT'ye yapay zeka teknikleriyle uğraşanların dışında yer kalmayacak. 
Halil, konuyla alakalı olarak şu ifadeleri kullandı:
“Teknoloji dünyasındaki gelişmeleri takip etmek ve onlarla bir arada yaşamak gerekiyor. Yapay zeka dünyasının sınırları yok ve insan enerjisini çok aşıyor. Ve yakında yapay zeka öncesi ve sonrası dönemden söz edilecek. Dolayısıyla bu duruma direnilemez veya bu realitenin varlığı reddedilemez. Öte yandan, insan bilinci bunu kontrol edebilir ve ergenlik döneminden itibaren bir kontrol sistemi kurabilir. Böylece birey yapay zekanın yaratıcılarından biri olur ve kenarda kalmaz.”
Dijital dönüşüm uzmanı Paul Simon da büyük miktarda bilgi elde etmek, ödevleri tamamlamak ve soruları cevaplamak için her zaman kullanılabilen bir araç olan ChatGPT'de dahil olmak üzere tüm yapay zeka teknolojilerinin öğrencilerin hayatlarındaki rolün vurguladı.
Verdiği cevapların her zaman güvenilir olup olmadığı konusunda bir tartışma olduğunu inkar etmiyor. Bu nedenle herkesin bilgilerin geçerliliğini doğrulaması gerekiyor.
Ancak güncellemeler, programda teknik bir sorun olarak görülen 'halüsinasyonların' tedavisinin daha doğru hale gelmesine katkıda bulundu.
Bilim ve aritmetik gibi birden fazla cevap içermeyen alanlara gelince, bunlar yüksek doğrulukla karakterize ediliyor.
Ayrıca, devasa yapay 'hafızası' sayesinde büyük bir bilgi depolama kapasitesine sahipken, insanın bilgi depolama kapasitesi ise sınırlı.
Ancak onu karakterize eden avantajlarının aksine, öğrenciler için dezavantajları kesinlikle hafife alınamaz.
Kişisel dijital asistanın okul ve üniversite öğrencilerine görevlerini yerine getirmede sağladığı önemli desteğe karşılık, tamamen ona güvenmeleri halinde, zihinsel yetenek ve becerilerinin yavaş yavaş sınırlandırılmasına sebebiyet verir.
Aynı zamanda öğretmenler için de bir zorluk oluşturmaktadır. Öğretmen kişisel olarak soru sorsa bile, herhangi bir soruya veya teste ChatGPT cevap verebilir.
Bu, öğrencilerin özellikle aritmetik, bilim ve programlama alanlarındaki becerilerini test etmeyi zorlaştırır.
Ve güncellemeler ile öğrenci, programın kendisi için herhangi bir çaba harcamadan matematiksel geometri egzersizlerini tamamlaması için görseller girebilir. Bütün bunlar öğrenciyi tembelliğe sürükler.
Bu nedenle öğretmenler, öğrencilerin becerilerini ve anlama kapasitelerini sağlamak için tek çözüm olarak sınıftaki sözlü alıştırmalara ve testlere güvenmeli. 
Simon'un açıkladığı gibi yapay zeka araçlarının dezavantajlarından biri de duygulardan yoksun olmalarıdır.
Simon, "ChatGPT'ye dayanan bir cevabı, insani duyumlardan yoksun olduğu için ayırt etmek mümkünken, kendine güvenen biri, özellikle bunu gerektiren görevlerde vazgeçilmez bir unsur olan insani duyusundan ve kendinden bir şeyler katar. Yapay zeka araçlarını kullanmanın maliyetinin yüksek olabileceğini ve bu durumun farklı sosyal sınıflardaki öğrenciler arasındaki uçurumu artırabileceğini de unutmamalıyız. Herkesin bu imkandan faydalanacak maddi durumu olmayabilir" dedi.

Okullarda ve üniversitelerde programın yasaklanması
Öğrencilerin büyük bir yüzdesinin Chat GBT'ye bağımlı olması nedeniyle, bazı okullar ve üniversiteler, öğrencilerin kendilerine güvenmeleri için Chat GBT'nin kullanımını tamamen yasaklama tuzağına düştü.
Yeni nesil ile yapay zeka teknolojileri arasına bariyerler koymak gerçekten çok büyük bir hata.
Öğrencilerin kullanmasını engellemek yerine, gençler arasında onu doğru kullanma bilincini yaymak daha iyi.
Örneğin özel verileri yayınlamamak gibi konularda öğrenciler biliçlendirilmeli. Çünkü yapay zeka teknolojilerinin herhangi birinde bilgi sızıntısı mümkün.
Yapay zeka teknolojilerinde yaşanan önemli gelişmeler doğrultusunda ve yapay zekanın hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmesinden sonra da bu teknolojiyle en iyi şekilde bir arada var olmalıyız.
Bunları daha iyi kullanmak ve riskleri azaltmak için çocuklar, ebeveynler ve öğretmenler gibi tüm tarafların farkındalığı gereklidir.
Ancak sorun şu ki, ebeveynler çocuklarını desteklemek ve eğitmek için yapay zeka tekniklerinden her zaman haberdar değiller.
Hatta bazı davranışların risklerinin farkında bile olmayabilirler. ChatGPT vb. olanaklardan yararlanmak ve öğrencileri kısıtlamak yerine doğru şekilde yönlendirmek için bilgi gerekli.

Yükler geçmişte kaldı
Öğrencilerin yapay zeka teknolojilerini kullanmalarını engellemek veya onlardan mahrum bırakmak kesinlikle mümkün değil.
Eğitim psikoloğu Rama Kenc, Dubai'de 11-18 yaş arası çocuklarla çalışma deneyimine dayanarak, öğrencilerin çok sayıda ödev nedeniyle aşırı baskıdan şikayet ettiklerine ve yapay zeka programının onları bu yükten rahatlatmak için iyi geldiğine dikkat çekti.
Öğrenciler, ödevlerini büyük bir hız ve kolaylıkla yapmalarından dolayı ChatGPT'ye çok önem veriyorlar. Ancak Kenc, ChatGPT tarafından sağlanan bilgilerde insani bir duyunun olmadığını vurguladı.
Çıkarım yöntemi 'robotik' kalıyor ve özellikle edebi metinlerde ve belirli bir entelektüel yönelime sahip olanlarda üniversite hocalarının ödevlerde ve araştırmalarda aradığı kişisel yönden yoksundur. Metin kuru ve insanların genellikle ilettiği duygular açısından da eksik.
Ayrıca, pek çok olumlu yönün aksine Kenc, bu alandaki deneyimine dayanarak yapay zekanın çocuk gelişimi üzerindeki olumsuz etkileri konusunda uyarıda bulundu.
Öğrencinin ihtiyaç duyduğu tüm bilgileri büyük bir kolaylıkla sağlamadaki rolü göz önüne alındığında, ödevini yapmak için tamamen ona güvenme ve kullanımını abartma, herhangi bir çaba göstermeme ve kendine güvenmeme eğilimi doğal.
Bu, genellikle kendine meydan okuma, düşünme ve görevleri yerine getirme azmi ile geliştirdiği belirli becerileri kaybettiği şey.
Öğrenciyi desteklemeye yardımcı olabilir ve bilinçli ve sınırlı bir şekilde kullanıldığında çok önemli.
Bununla birlikte, öğrencilerin buna aşırı güvenmesi, özellikle yenilik yapma ve yaratma yeteneklerini sınırladığı için tehlike arz eder.



Ortak sınavlarda "açık uçlu" soru dönemi başlıyor

AA
AA
TT

Ortak sınavlarda "açık uçlu" soru dönemi başlıyor

AA
AA

Milli Eğitim Bakanlığınca (MEB), öğrencilerin gelişimini takip etmek, müfredatın işlenmesinde okullar arasında bütünlük sağlamak ve uygulama birliği oluşturmak amacıyla 26-27 Mart'ta yapılacak ülke geneli ortak sınavlarda ilk kez öğrencilerin cevapları kendi cümleleriyle yazacakları açık uçlu ve kısa cevaplı sorular kullanılacak.

Sınavların değerlendirme işlemleri 6. sınıf Türkçe dersi için bağımsız iki puanlayıcı tarafından, diğer dersler için de okul müdürlüklerinin karar doğrultusunda zümreler, ilgili dersin öğretmenleri ya da komşu okul zümre öğretmenlerince yapılacak.

MEB Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürü Kemal Bülbül, 26-27 Mart 2024'te ülke genelinde ortak düzenlenecek ikinci dönem birinci yazılılarına yönelik AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Ölçmede esas amacın öğrenciye geri bildirim vermek ve sınıf genelinde eksik öğrenmeleri ortaya çıkarabilmek olduğunu vurgulayan Bülbül, "Bu amaçla yayımladığımız Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliği'ne yansıyan hükümler doğrultusunda daha iyi bir ölçme yapabilmek için açık uçlu soru sistemine geçtik. Ortaokul ve liselerde, öğretmenler tarafından hazırlanan tüm sınavlarda sorular açık uçlu ya da kısa cevaplı sorulardan oluşacak şekilde oluşturulması esasını getirdik." hatırlatmasını yaptı.

"Yeni bir sınav uygulaması getirmedik"

Ortaokul ve liselerdeki ortak sınavların "ülke genelinde", "il ve ilçe genelinde" ve "okul genelinde" olmak üzere 3 şekilde yapılması esasını getirdiklerini anlatan Bülbül, "Burada yeni bir sınav uygulaması getirmedik. Ülke genelindeki ortak sınavlarla öğrencilerin ilan ettiğimiz kademelerdeki derslerinden birini bakanlık olarak yapıyoruz." dedi.

Öğrenciler cevapları kendi cümleleriyle yazacak

Bülbül, ilk dönem ülke geneli ortak yazılı sınavları planlandığı şekilde çoktan seçmeli sorularla yaptıklarını belirterek, 26-27 Mart'ta yapılacak ikinci dönem ülke geneli ortak sınavları da daha önce planlandıkları şekilde öğrencilerin cevapları kendi cümleleriyle yazacakları açık uçlu ve kısa cevaplı sorularla yapacaklarını bildirdi.

Bakanlıkça alınan karar gereği, ülke genelinde 6. sınıf Türkçe ve matematik dersleri ile 9. sınıf Türk dili ve edebiyatı ve matematik derslerinin ikinci dönem birinci yazılılarının bakanlık tarafından ortak yazılı sınavlar kapsamında yapılacağını anımsatan Bülbül, bu kapsamda sınav tarihlerinin de belirlendiğini söyledi.

Bülbül, 26 Mart 2024 Salı günü 6. sınıf Türkçe ile 9. sınıf Türk dili ve edebiyatı, 27 Mart 2024 Çarşamba günü ise 6. sınıf matematik ile 9. sınıf matematik derslerinden ülke genelinde ortak sınav yapılacağını dile getirdi.

Ülke geneli ikinci dönem ortak sınavlarda ilk dönemden farklı olarak; 6. sınıf Türkçe dersinde çoktan seçmeli soruların yanı sıra açık uçlu ve kısa cevaplı soruların sorulacağını aktaran Bülbül, 6. sınıf matematik, 9. sınıf Türk dili ve edebiyatı ile 9. sınıf matematik dersleri için ise açık uçlu ve kısa cevaplı soruların kullanılacağını anlattı.

Pilotlamanın analizlerinden sonra nihai sınav sorularına karar veriliyor

Genel Müdür Bülbül, ülke geneli ortak yazılı sınav sorularının nasıl hazırlandığına ilişkin soru üzerine, şu bilgileri paylaştı:

"Bakanlıkça ülke genelinde ortak yapılacak yazılı sınav soruları Genel Müdürlüğümüzde görevli alan uzmanlarınca hazırlanmaktadır. Bu sorular, 20 Şubat 2024'te 'odsgm.meb.gov.tr' adresinde yayımlanan konu soru dağılım tablolarındaki konu ve kazanımlara uygun olarak hazırlanmakta, hazırlanan sorular örneklem olarak seçilen okullarda pilotlanmakta ve gerekli analizler yapılarak nihai sınav sorularına karar verilmektedir."

Değerlendirme yapacak öğretmenlere puanlama eğitimleri verilecek

Genel Müdür Bülbül, "açık uçlu soruların kullanıldığı ve ülke geneli ortak yapılan sınavların değerlendirme işlemlerinin nasıl yapılacağına ilişkin soruyu yanıtlarken, sınavların değerlendirilmesinde önemli detayların bulunduğunu belirtti. Bülbül, şunları söyledi:

"Bakanlığımız, ilk defa bu yıl açık uçlu ve kısa cevaplı soruların yer aldığı ülke geneli ortak yazılı sınavlar yapacak. Bu kapsamda ortak sınavların değerlendirme işlemleri iki şekilde yapılacak. 6. sınıf Türkçe dersi ortak yazılı sınavının puanlama işlemleri, ülke genelinde ortak olacak. Burada açık uçlu soruların değerlendirilmesinde görev alacak öğretmenlere puanlama eğitimleri verilecek ve her bir öğrenci cevabı sistem üzerinden bağımsız iki puanlayıcı tarafından puanlanacak. Öğrenci cevabına yönelik tutarsız bir puanlama olması durumunda ise cevap üst puanlayıcı rolündeki görevli tarafından değerlendirilecek ve nihai karar verilecektir. Böylelikle puanlama işlemlerinde hata payımız olmayacak.

Ülke genelinde ortak yapılacak ve açık uçlu ve kısa cevaplı soruların kullanıldığı diğer sınavların '6. sınıf matematik, 9. sınıf Türk dili ve edebiyatı ile 9. sınıf matematik' değerlendirme işlemleri ise okul müdürlüklerinin alacağı karar doğrultusunda eğitim kurumu sınıf, alan zümreleri, ilgili dersin öğretmenleri ya da komşu okul eğitim kurumu sınıf, alan zümre öğretmenleri tarafından yapılacak."

Bülbül, sınav uygulamasının görevli öğretmenlerce nasıl yapılacağına ilişkin "Bu durumu birinci dönem tecrübe ettik ve hiçbir sorun yaşamadık. 6. sınıf Türkçe dersi ortak yazılı sınavına ait öğrenci cevap kağıtlarının basımı ise il ölçme değerlendirme merkezi müdürlüklerince yapılacak." bilgisini verdi.

Sonuçlar nasıl öğrenilecek

Genel Müdür Bülbül, Türkçe dersi 6. sınıf ortak yazılı sınav sonuçlarının "ortakyazilisinav.meb.gov.tr" adresinde okul müdürlüklerinin erişimine açılacağını ve alan öğretmenlerince e-Okul sistemine işleneceğini bildirdi.

Bülbül, 6. sınıf matematik, 9. sınıf Türk dili ve edebiyatı ile 9. sınıf matematik derslerinin ortak yazılı sınav sonuçlarının ise ilgili dersin öğretmenlerince e-Okul sistemine işleneceğini ve öğrencilere bildirileceğini sözlerine ekledi.