Çin'in uzay aracı kanıt buldu: Mars'a kar yağmış

Bulgular, ilk insanların Avrupa'da dolaşmaya başladığı sırada Mars'ta sıvı halde su olduğu anlamına geliyor

Zhurong, Temmuz 2021'de Kızıl Gezegen'i böyle görüntülemişti (Çin Ulusal Uzay İdaresi)
Zhurong, Temmuz 2021'de Kızıl Gezegen'i böyle görüntülemişti (Çin Ulusal Uzay İdaresi)
TT

Çin'in uzay aracı kanıt buldu: Mars'a kar yağmış

Zhurong, Temmuz 2021'de Kızıl Gezegen'i böyle görüntülemişti (Çin Ulusal Uzay İdaresi)
Zhurong, Temmuz 2021'de Kızıl Gezegen'i böyle görüntülemişti (Çin Ulusal Uzay İdaresi)

Çin'in Kızıl Gezegen'deki uzay aracı Zhurong'un verilerini inceleyen bilim insanları, Mars'ın düşük enlemlerinde yaşanabilir ortamlara işaret eden sıvı su kanıtları buldu.
Suyun Mars'ta yalnızca katı veya gaz halinde olabileceğine dair önceki düşüncelere meydan okuyan bu keşif, uzay aracının iniş alanındaki kumulların morfolojik özellikleri ve mineral bileşimleri analiz edilerek yapıldı.
Hakemli bilimsel dergi Science Advances'ta yayımlanan araştırma, yaklaşık 400 bin yıl öncesine kadar Mars'ta kar yağdığını veya don olduğunu ortaya koydu.
Bulgulara göre, 1,4 milyon ila 400 bin yıl önce kum tepelerindeki tuzlar, düşük sıcaklıklarda karın erimesine neden oldu. Bunun sonucunda da gezegen yüzeyinde tuzlu sıvı su ortaya çıktı.
Geçen yıl yine Zhurong'dan elde edilen bulgular, gezegende 700 milyon yıl kadar yakın bir tarihte sıvı suyun mevcut olabileceğine dair düşünceler doğurmuştu.
Yeni kanıtlar bu tarihi çok daha öne çekmiş oldu. Zira bulgular, ilk insanların Avrupa'da dolaşmaya başladığı sırada Mars'ta sıvı halde su olduğu anlamına geliyor.
Çin Bilimler Akademisi'nden Prof. Xiaoguang Qin ve meslektaşları, kumullardaki belirli mineral birikintilerini analiz etti. Çalışmada sülfatlar, silika, demir oksit ve klorürler gibi maddeler ortaya çıkarıldı.
Araştırma ekibi bu minerallerle kumullardaki çatlak ve kabukların oluşumu için en olası modelin kar erimesi olduğu sonucuna vardı.
Buna göre sıcaklıklar düştüğünde tuz, karın erimesini sağlıyordu. Ardından ortaya çıkan tuzlu su buharlaşıyor ve tuzlar çöküyordu.
Bu süreç, Zhurong'in örnek topladığı parçacıkların bir araya gelip bir kabuk oluşturmasını sağladı. Daha sonra, sürekli kuruma veya donma işlemi, kabuk içinde çatlaklar oluşturdu.
Adını Çin mitolojisindeki ateş ve savaş tanrısından alan Zhurong, 15 Mayıs 2021'de Mars'ın Utopia Planitia ovasına inmişti.
Üç aylık görev süresi biçilen uzay aracı, gezegenin yüzey toprağını ve atmosferini inceledi.
Son dönemde kış uykusuna yatan araç, Güneş panellerini kaplayan toz nedeniyle hareket edemez halde.
 
Independent Türkçe, IFL Science, Sci Tech Daily



Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
TT

Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)

Bilim insanları, gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgeuse'in yalnız olmayabileceğini öne sürdü. 

Orion Takımyıldızı'nda Dünya'dan 427 ışık yılı uzaktaki Betelgeuse, yeryüzüne en yakın kırmızı üstdev. 

Evrendeki en büyük hacme sahip bu yıldızların kütlesi, boyutuna oranla daha az oluyor. Betelgeuse de Güneş'in 700 katı büyüklüğe ve 15 katı kütleye sahip.

Dünya'dan görülebilen en parlak yıldızlar arasındaki Betelgeuse, gökbilimciler tarafından da epey detaylı bir şekilde inceleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre çok önemli bir şey gözden kaçmış olabilir. 

Betelgeuse gibi yıldızlar, belirli periyotlar halinde şişip iniyor. Yıldızın çekirdeğindeki gazın ısınıp yüzeye çıkması ve ardından soğuyarak geri inmesi sonucu bu döngü yaşanıyor. 

Yapılan gözlemlerde Betelgeuse'in bu türden 400 günlük döngülere girdiği ve bu nedenle parlaklığının artıp azaldığı kaydediliyor. 

Ancak gökbilimciler Betelgeuse'in 2 bin 170 gün süren daha yavaş bir döngüde de parlaklığının artıp azaldığını gözlemliyor. 

Bilim insanları, uzun ikincil periyot (long secondary period / LSP) dedikleri bu ikinci döngünün sebebini saptayamıyor. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanan araştırmaya göre, Güneş'in yaklaşık 1,7 katı kütleye sahip bir yıldız bu uzun periyoda yol açıyor olabilir. 

2019 sonu ila 2020 başında Betelgeuse'in parlaklığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Bu olayı yıldızın ömrünün sonuna geldiği ve süpernova patlaması geçireceği şeklinde yorumlayanlar olmuştu. 

Fakat daha sonra araştırmacılar, çok yüksek ihtimalle Dünya'yla Betelgeuse arasına büyük bir toz bulutu girmesinin parlaklıktaki muazzam düşüşe yol açtığı sonucuna varmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten ekip LSP'yi açıklayabilecek farklı senaryolar üzerinden çeşitli hesaplamalar yaptı. 

Hesaplamalar, başka bir yıldızın Betelgeuse'i çevreleyen toz bulutunun içinden geçmesinin 2 bin 170 günlük döngüyü açıklayabileceğine işaret ediyor.

Ekip, yoldaş yıldızın bu döngü içinde toz bulutunu kısa süreliğine dağıtarak Betelgeuse'in parlaklığını artırdığını öne sürüyor. 

Betelgeuse'in bir yoldaşı olabileceği ihtimali daha önce de ortaya atılmıştı. Ancak yeni araştırmayı yürüten ekip 2020'deki parlaklık düşüşünden sonraki gözlemlerin bu teoriyi güçlendirdiğini savunuyor. 

Bilim insanları ayrıca yıldızın çok uzun bir süre boyunca daha süpernova patlaması geçirmeyeceğini düşünüyor.

Araştırmacılar yoldaş yıldızın Güneş'in 1,7 katı kütleye sahip olduğunu tahmin ediyor ancak bir nötron yıldızı da olabilir. 

Bazı yıldızların süpernova patlamasından sonra kendi içine çökmesiyle oluşan nötron yıldızları çok daha yoğun oluyor. 

Yeni çalışmada öne sürülen teori Betelgeuse'le ilgili önemli bir soru işaretini giderme potansiyeli taşısa da doğrulanması için gözlem verilerine ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, Live Science, EarthSky, Evrim Ağacı, arXiv