Çin'in uzay aracı kanıt buldu: Mars'a kar yağmış

Bulgular, ilk insanların Avrupa'da dolaşmaya başladığı sırada Mars'ta sıvı halde su olduğu anlamına geliyor

Zhurong, Temmuz 2021'de Kızıl Gezegen'i böyle görüntülemişti (Çin Ulusal Uzay İdaresi)
Zhurong, Temmuz 2021'de Kızıl Gezegen'i böyle görüntülemişti (Çin Ulusal Uzay İdaresi)
TT

Çin'in uzay aracı kanıt buldu: Mars'a kar yağmış

Zhurong, Temmuz 2021'de Kızıl Gezegen'i böyle görüntülemişti (Çin Ulusal Uzay İdaresi)
Zhurong, Temmuz 2021'de Kızıl Gezegen'i böyle görüntülemişti (Çin Ulusal Uzay İdaresi)

Çin'in Kızıl Gezegen'deki uzay aracı Zhurong'un verilerini inceleyen bilim insanları, Mars'ın düşük enlemlerinde yaşanabilir ortamlara işaret eden sıvı su kanıtları buldu.
Suyun Mars'ta yalnızca katı veya gaz halinde olabileceğine dair önceki düşüncelere meydan okuyan bu keşif, uzay aracının iniş alanındaki kumulların morfolojik özellikleri ve mineral bileşimleri analiz edilerek yapıldı.
Hakemli bilimsel dergi Science Advances'ta yayımlanan araştırma, yaklaşık 400 bin yıl öncesine kadar Mars'ta kar yağdığını veya don olduğunu ortaya koydu.
Bulgulara göre, 1,4 milyon ila 400 bin yıl önce kum tepelerindeki tuzlar, düşük sıcaklıklarda karın erimesine neden oldu. Bunun sonucunda da gezegen yüzeyinde tuzlu sıvı su ortaya çıktı.
Geçen yıl yine Zhurong'dan elde edilen bulgular, gezegende 700 milyon yıl kadar yakın bir tarihte sıvı suyun mevcut olabileceğine dair düşünceler doğurmuştu.
Yeni kanıtlar bu tarihi çok daha öne çekmiş oldu. Zira bulgular, ilk insanların Avrupa'da dolaşmaya başladığı sırada Mars'ta sıvı halde su olduğu anlamına geliyor.
Çin Bilimler Akademisi'nden Prof. Xiaoguang Qin ve meslektaşları, kumullardaki belirli mineral birikintilerini analiz etti. Çalışmada sülfatlar, silika, demir oksit ve klorürler gibi maddeler ortaya çıkarıldı.
Araştırma ekibi bu minerallerle kumullardaki çatlak ve kabukların oluşumu için en olası modelin kar erimesi olduğu sonucuna vardı.
Buna göre sıcaklıklar düştüğünde tuz, karın erimesini sağlıyordu. Ardından ortaya çıkan tuzlu su buharlaşıyor ve tuzlar çöküyordu.
Bu süreç, Zhurong'in örnek topladığı parçacıkların bir araya gelip bir kabuk oluşturmasını sağladı. Daha sonra, sürekli kuruma veya donma işlemi, kabuk içinde çatlaklar oluşturdu.
Adını Çin mitolojisindeki ateş ve savaş tanrısından alan Zhurong, 15 Mayıs 2021'de Mars'ın Utopia Planitia ovasına inmişti.
Üç aylık görev süresi biçilen uzay aracı, gezegenin yüzey toprağını ve atmosferini inceledi.
Son dönemde kış uykusuna yatan araç, Güneş panellerini kaplayan toz nedeniyle hareket edemez halde.
 
Independent Türkçe, IFL Science, Sci Tech Daily



Penguenlerin boşanması, koloninin tamamını etkiliyormuş

Küçük penguenlerin boyu 25-30 santimetre civarında (AFP)
Küçük penguenlerin boyu 25-30 santimetre civarında (AFP)
TT

Penguenlerin boşanması, koloninin tamamını etkiliyormuş

Küçük penguenlerin boyu 25-30 santimetre civarında (AFP)
Küçük penguenlerin boyu 25-30 santimetre civarında (AFP)

Partnerlerini terk eden penguenlerin, üreme başarısının düştüğü tespit edildi.

Avustralya ve Yeni Zelanda'da yaşayan küçük penguenler (Eudyptula minor), bu deniz kuşlarının en minik türü.

Phillip Adası, neredeyse 40 bin kuşla bu türün dünyadaki en büyük kolonisine ev sahipliği yapıyor. Geceleri okyanustan yuvalarına dönen minik kuşları izlemek isteyen binlerce kişi her yıl adaya akın ediyor. 

Küçük penguenlerin üreme davranışlarını takip etmek isteyen bilim insanları Phillip Adası'nda 10 yıldan uzun süren bir çalışma yürüttü. 2000-2012 döneminde 13 üreme sezonunu izleyen araştırmacılar, bulgularını hakemli dergi Ecology and Evolution'da geçen hafta yayımladı.

Çalışmada, partnerleriyle istedikleri kadar yavru yapamadığı için onları terk eden penguenlerin, diğer sezonda daha düşük bir başarıya ulaştığı tespit edildi.

Monash Üniversitesi'nden Richard Reina, ortak yazarı olduğu çalışma hakkında "Küçük penguenler, genellikle biraz kaçamak yapsa da iyi dönemlerde, büyük ölçüde eşlerine bağlı kalıyor" diyerek ekliyor:

Ancak kötü geçen bir üreme sezonunun ardından, üreme başarılarını artırmak için bir sonraki sezonda yeni bir eş bulmaya çalışabiliyorlar.

Reina ve ekip arkadaşları, inceledikleri bin kadar penguen arasında toplam 250 boşanma vakası tespit etti. Boşanma oranlarının daha düşük olduğu sezonlarda daha fazla yavrunun dünyaya geldiği gözlemlendi.

Bir üreme sezonunda daha fazla penguenin boşanıp başkasıyla çiftleşmesi, koloni genelinde daha düşük üreme başarısıyla sonuçlandı.

Bilim insanları bu türün üreme başarısına dair tahminlerde boşanma seviyelerinin, habitat değişimi veya avlanmaya ayrılan süre gibi etkenlerden daha güvenilir bir dayanak olduğunu düşünüyor. 

Ekip boşanma oranının, çevresel veya davranışsal faktörlere kıyasla üreme oranlarıyla daha doğru bir korelasyon gösterdiğini söylüyor. Bu eğilimlerin anlaşılması, hayvanların korunmasını sağlayacak yöntemler geliştirme açısından önem arz ediyor.

Makalenin bir diğer yazarı Andre Chiaradia "Phillip Adası'ndaki küçük penguenlerde, uygun çevresel koşullar varken daha düşük boşanma oranları görülmesi, hassas deniz kuşu türlerini korumak için stratejiler tasarlarken çevresel faktörlerin yanı sıra sosyal dinamikleri de dikkate almanın önemini vurguluyor" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Phys.org, Ecology and Evolution