Ben-Gvir, Netanyahu hükümetini ‘beyaz bayrak çekmesi halinde’ tehdit etti

Aşırı sağcı bakan, Savaş Kabinesi’nde bir koltuk için ısrar ediyor.

Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Başbakan Binyamin Netanyahu (DPA)
Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Başbakan Binyamin Netanyahu (DPA)
TT

Ben-Gvir, Netanyahu hükümetini ‘beyaz bayrak çekmesi halinde’ tehdit etti

Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Başbakan Binyamin Netanyahu (DPA)
Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Başbakan Binyamin Netanyahu (DPA)

İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Gazze Şeridi'nde Hamas'a ve Lübnan'da Hizbullah'a karşı savaşın devam etmemesi halinde İsrail hükümetini feshetmekle tehdit etti. Güneyde (Gazze Şeridi) ve kuzeyde (Lübnan) savaşın devam etmemesi halinde ‘beyaz bayrak çeken bir hükümette’ devam etmeyeceğini belirten Ben-Gvir, “Savaşın yönetilmesinde bir ortak olmakta ısrar ediyorum” ifadesini kullandı.

Ben-Gvir'in açıklamaları, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun kendisine yeni bir mini danışma organında yer alması için yaptığı teklifi açıkça reddetmesi üzerine geldi. Haber sızdırmakla suçlanmasının ardından aralarında yaşanan büyük anlaşmazlık, Bakan Benny Gantz'ın istifasının ardından feshedilen Savaş Kabinesi'ne alternatif olarak oluşturulan mini danışma organına dahil edilmesini engelledi.

Şarku’l Avsat’ın İsrail Kanal 12 televizyonundan aktardığına göre Netanyahu, Ben-Gvir'i yeni bir güvenlik organına dahil etmeyi kabul etti. Ancak Ben-Gvir bunu reddederek Savaş Kabinesi'nin bir üyesi ya da temsilcisi olma talebinde ısrar etti.

dfrgtyh
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)

Netanyahu geçen hafta İsrail Savaş Kabinesi'ni feshetmiş, Bakanlar Benny Gantz ve Gadi Eisenkot'un Gazze Şeridi'ne yönelik mevcut savaşın başında oluşturulan kabineden istifa etmelerinin ardından yerine hassas istişareler için küçültülmüş bir güvenlik organı kurmuştu.

Gantz, Netanyahu'yu İsrail'in Hamas'a karşı savaşında ‘gerçek bir zafer’ elde etmesini engellemekle suçlayarak istifa etti ve haftalar sonra hayatta kalmasını Netanyahu'nun 8 Haziran'a kadar Gazze çatışması için üzerinde anlaşmaya varılmış bir vizyonu kabul etmesine bağladı. Gantz'la birlikte partisinin iki bakanı Gadi Eisenkot ve Hillel Tropper da hükümetten ayrıldı.

Çok fazla baskı

Ulusal Birlik Partisi'nin hükümetten çekilmesi, Knesset'teki 120 sandalyenin 64'üne sahip olduğu için hükümeti düşürmeyecek olsa da Netanyahu ve aşırı sağcı hükümeti üzerinde büyük bir baskı yaratacaktır.

Netanyahu'nun Savaş Kabinesi'ni feshetme kararı, Ben-Gvir'in konseye katılmasını engellemek için alındı. Ben-Gvir istifa eden bakanların yerine kendisinin konseye atanmasını talep etmişti ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de bunu istiyordu.

Netanyahu genellikle Ben-Gvir ve Smotrich'i hassas güvenlik müzakerelerinin dışında tutuyor ve İsrail güvenlik servisleri de onların konseyde yer almasına izin vermiyor.

dfvgbhty
Binyamin Netanyahu, Likud Partisi üyeleriyle birlikte (Reuters)

Netanyahu çarşamba günü, hükümetinin bütünlüğünü tehdit eden bir dizi anlaşmazlığın ardından iktidardaki koalisyon ortaklarını küçük politikaları bir kenara bırakmaya ve düşmanlara karşı zafer için bir araya gelmeye çağırdı.

Bu anlaşmazlıkların önemli bir bölümünü Netanyahu ile Ben-Gvir arasında devlet sırlarının sızdırılması konusunda yaşanan büyük tartışma oluşturuyor. Netanyahu, aşırı sağcı bakana, Savaş Kabinesi'ne alternatif mini danışma organına katılmak istiyorsa devlet sırlarını sızdırmadığını kanıtlaması gerektiğini söyledi. Ben-Gvir, Netanyahu'ya yanıt olarak, partisinin yalan makinesi yasasının çıkarılmasını ve mini kabine üyelerine dağıtılmasını desteklediğini söyledi.

Likud içinde isyan

Koalisyon içindeki diğer anlaşmazlıklar zorunlu askerlik ve hahamlar gibi yasalar konusunda patlak verdi.

Şarku’l Avsat’ın İsrail Kanal 12 televizyonundan aktardığı habere göre Benny Gantz'ın hükümetten ayrılmasından bu yana 64 sandalyeli koalisyon, Likud Partisi’ndeki isyan, Şas Partisi Genel Başkanı Aryeh Deri'nin hahamlar yasasını geçirme konusundaki yoğun baskısı, sızıntılar meselesi, Netanyahu ile Ben-Gvir arasındaki keskin çatışma ve Netanyahu ve koalisyon için bir başka şok olan dindarları (Haredi) askerlik hizmetinden muaf tutan yasaya karşı Likud içinde bir isyan belirtisi gibi pek çok çalkantıdan geçiyor.

Kanal 12'ye göre, tüm bunlara ve Ben-Gvir ile Şas'ın hükümeti feshetme çağrılarına rağmen, koalisyonun şu anda karşı karşıya olduğu en büyük gerileme ultra-Ortodoks Yahudileri zorunlu askerlikten muaf tutan yasayla ilgili.

Yüksek Mahkeme'nin kararının henüz açıklanmamış olması Başbakan Netanyahu'nun tatile kadar olan beş haftalık süreyi atlatmasına yardımcı oluyor. Ancak mahkemenin kararı, öğrencileri askere gitmeyen dini okulların bütçelerini kesen geçici kararın kalıcı hale geleceğini belirlemesi halinde önem kazanacak ve bu da koalisyonu sarsarak dağılmasına yol açabilecek.



Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, Hamaney'e Kral Selman bin Abdülaziz'in yazılı mesajını iletti

TT

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, Hamaney'e Kral Selman bin Abdülaziz'in yazılı mesajını iletti

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, Hamaney'e Kral Selman bin Abdülaziz'in yazılı mesajını iletti

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, İran'a gerçekleştirdiği resmi ziyaret kapsamında Perşembe günü Tahran'da İran Lideri Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile bir araya geldi.

Suudi yönetiminin direktifleri doğrultusunda Hamaney ile görüştüğünü ve kendisine İki Kutsal Caminin Hamisi Kral Selman bin Abdülaziz'in yazılı mesajını ilettiğini belirten Suudi Savunma Bakanı, “X” platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda liderle ortak ilgi alanlarına giren konuları ele aldıklarını ve iki ülke arasındaki ikili ilişkileri gözden geçirdiklerini ifade etti.

İran'ın Tasnim haber ajansı Hamaney'in görüşme sırasında “Suudi Arabistan ile ilişkilerimiz her iki ülke için de faydalı ve birbirimizi tamamlayabiliriz” dediğini aktardı.

Ajans, Hamaney ile yapılan görüşmeye İranGenelkurmay Başkanı General Muhammed Bakıri'nin de katıldığını belirtti.

Dün Tahran'da General Bakıri ile bir araya gelen Prens Halid bin Selman, İran haber ajanslarının aktardığına göre Pekin Anlaşması'nın imzalanmasından bu yana Suudi Arabistan'la ilişkilerin giderek güçlendiğini ve geliştiğini söyledi. Bakıri, Tahran ve Riyad'ın bölgesel güvenliğin sağlanmasında önemli bir rol oynayabileceğini belirterek ülkesinin Suudi Arabistan'la savunma ilişkilerini geliştirmeye hazır olduğunu ifade etti. Tasnim'e göre İran, Suudi Arabistan'ın Gazze ve Filistin konusundaki tutumunu memnuniyetle karşılıyor.

sdfgrthyu
Prens Halid bin Selman Perşembe günü İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ile görüşmek üzere Tahran'a vardığında İran tarafından resmi törenle karşılandı (AP)

Ziyareti değerlendiren siyasi çevrelere göre Suudi bakanın ziyareti her iki ülkeyi de ilgilendiren bölgesel ve uluslararası gelişmelerin yaşandığı bir döneme denk geliyor.

Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada Prens Halid bin Selman'ın resmi bir ziyaret için geldiği ve bu ziyaret sırasında iki ülke arasındaki ikili ilişkiler ve ortak ilgi alanlarına giren konuların ele alınacağı bir dizi görüşme gerçekleştireceği belirtildi.

Suudi siyasi analist Abdüllatif el-Melhem, Suudi Savunma Bakanının İran ziyaretinin, Suudi yönetiminin Pekin anlaşmasına bağlılık çerçevesinde iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirme ve geliştirme, ortak çıkarlarını gerçekleştirmek ve iki ülke arasındaki ikili ilişkilerin pekiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla Riyad ve Tahran arasındaki koordinasyon ve işbirliği düzeyini yükseltme isteğini yansıttığını düşünüyor.

sxcdfrgt
Prens Halid bin Salman dün (Perşembe) Tahran'da İran Cumhurbaşkanı ile bir araya geldi. (EPA)

Suudi liderliğinin bölgede barış ve refahı sağlamayı ve bölgeyi çatışmalar aşamasından istikrar ve güvenlik aşamasına taşımayı ve bölge halklarının daha iyi bir refah, zenginlik ve ekonomik entegrasyon geleceğine yönelik özlemlerini gerçekleştirmeye odaklanmayı amaçladığını belirten Melhem, Suudi Arabistan ile İran arasındaki ikili ilişkilerin geliştirilmesinin, Suudi Veliaht Prensi'nin “bölgede barış, güvenlik, istikrar ve refahı sağlama ve halklarının özlemlerini karşılama” çabalarının meyvelerinden biri olduğunu kaydetti. Melhem, ziyaretin Suudi Arabistan ile İran arasındaki ikili ilişkileri güçlendirmeye yönelik devam eden diplomatik çabaların bir parçası olduğunu belirtti.

Bir dizi toplantı

Ziyaret, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Prens Muhammed bin Selman ile bölgedeki gelişmeleri ele aldıkları ve ortak ilgi alanlarına giren bir dizi konuyu gözden geçirdikleri bir telefon görüşmesi gerçekleştirmesinin üzerinden iki haftadan kısa bir süre geçmesinin yanı sıra Suudi Dışişleri Bakanı'nın Pazartesi günü İranlı mevkidaşıyla yaptığı telefon görüşmesinde bölgedeki gelişmeleri ve sarf edilen çabaları gözden geçirdikleri ikili istişarelerin ardından gerçekleşti.

dfgthy
Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Aref arasında Kasım 2024'te düzenlenecek Arap-İslam Zirvesi çerçevesinde gerçekleşen görüşme (SPA)

Suudi Savunma Bakanı'nın Tahran ziyaretinde bölgedeki son gelişmelerin ele alınması ve bölgesel ve uluslararası gelişmelerle ilgili görüş alışverişinde bulunulması bekleniyor. Resmi haber ajansı IRNA'ya göre ziyaret öncesinde, geçtiğimiz Cumartesi günü Umman'ın başkenti Muskat'ta gerçekleştirilen ABD-İran görüşmelerinin ilk turu ve 48 saat önce yine Cumartesi günü Muskat'ta yapılacak bir sonraki turun yanı sıra Suudi ve ABD taraflarının geçtiğimiz hafta beş istasyonda gerçekleştirdikleri bir dizi siyasi ve güvenlik istişaresi gibi bir dizi gelişme yaşandı.

Ziyaret, merhum Prens Sultan bin Abdülaziz'in Mayıs 1999 başında Tahran'a yaptığı ve dört gün süren ve üst düzey İranlı yetkililerle bir araya geldiği ilk ziyaretin ardından, 1979'dan bu yana bir Suudi savunma bakanının İran'a yaptığı ikinci ziyaret olması bakımından tarihi bir önem taşıyor.

Suudi Savunma Bakanı, “Pekin Anlaşması” ve 10 Mart'ta iki ülke arasındaki tarihi uzlaşı ve ilişkilerin Çin himayesinde yeniden başlatılmasının duyurulmasının ardından İran'ı ziyaret eden en önemli Suudi yetkililerden biri.

dfgt
Prens Halid bin Selman Perşembe günü Tahran'da General Bakıri ile bir araya geldi (AP)

Suudi Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Tahran'a ilk ziyaretini Haziran 2023'te gerçekleştirmiş ve bu ziyaret sırasında iki ülke arasındaki ilişkilerin normal olduğunu ve iki ülkenin İslami kardeşlik ve iyi komşuluk bağlarıyla birleşmiş, bölgenin önemli ülkeleri olduğunu vurgulayarak bağımsızlık ve egemenliğe tam ve karşılıklı saygı, içişlerine karışmama, uluslararası hukuk ilkeleri, Birleşmiş Milletler Şartı ve İslam İşbirliği Teşkilatı gibi açık bir temele dayandığını belirtmiştir.

Eski Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, dönemin Dışişleri Bakanı adayı Ali Bakıri Kani ve şimdiki Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin yanı sıra Kasım 2023'teki Ortak Arap-İslam Zirvesi'ne katılmak üzere eski İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve 2024 Ortak Arap-İslam Takip Zirvesi'ne katılmak üzere Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Aref de dâhil olmak üzere bir dizi İranlı yetkili Pekin Anlaşması'nın ardından Suudi Arabistan'a benzer ziyaretlerde bulundu.

“Pekin Anlaşması” Taahhütleri

Pekin Anlaşmasını takip etmek üzere kurulan Suudi-Çin-İran Üçlü Ortak Komitesi, ilki Aralık 2023'te Çin'in başkenti Pekin'de, diğeri ise Kasım 2024'te Riyad'da olmak üzere iki toplantı gerçekleştirmiş ve bu toplantılarda iki ülke Pekin Anlaşmasını tüm maddeleriyle uygulama kararlılıklarını ve Birleşmiş Milletler Şartı, İİT Şartı ve devletlerin egemenliği, bağımsızlığı ve güvenliğine saygı da dâhil olmak üzere uluslararası hukuka bağlılık yoluyla ülkeleri arasında iyi komşuluk ilişkilerini teşvik etme çabalarını sürdürdüklerini vurgularken, Çin de Suudi Arabistan ve İran'ın Pekin Anlaşmasını geliştirme yönünde attıkları adımları desteklemeye ve teşvik etmeye devam etmeye hazır olduğunu açıklamıştır.

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Mecid Taht Revançi Şarku'l Avsat'a verdiği demeçte İran ve Suudi Arabistan'ın büyüyen ve istikrarlı bir bölgede barış ve huzuru tesis etme niyetinde olduğunu, bunun da “mevcut tehditlerin üstesinden gelmeyi amaçlayan ikili ve bölgesel işbirliğinin sürdürülmesini ve geliştirilmesini” gerektirdiğini belirterek “İran-Suudi eylemlerinin kalkınma, barış, bölgesel ve uluslararası güvenlik çerçevesinde başarılı bir uluslararası ikili ve çok taraflı işbirliği modelini taçlandırdığını” ve iki tarafın tarihi bağlara dayanarak çeşitli siyasi, güvenlik, ekonomik, ticari ve konsolosluk alanlarında işbirliğini geliştirmeye devam ettiğini söyledi.