Suudi Arabistan gaz piyasalarındaki varlığını pekiştiriyor

Faysal el-Fayık

Suudi Arabistan’da yeni gaz keşiflerinin son yıllarda istikrarlı bir şekilde artması, Krallığın gaz rezervlerini artırdı. Bu keşifler, yükselen yurt içi talep ve elektrik üretimindeki Suudi enerji karışımında gaz ve yenilenebilir enerjinin rolünün artmasıyla Krallık'ta gaz üretimini artırmaya yönelik devam eden çabaların bir sonucu.

Riyad’ın doğal gaz sahalarını keşfetmeye olan ilgisi, petrol sonrası ekonomi için gelecek vaat eden bir yön çizen Suudi 2030 Vizyonu’na dayanıyor. Bu vizyon kapsamında, birincil gelir kaynağı olarak petrole olan bağımlılığı azaltmak, elektrik üretimi için petrol ve geleneksel sıvı yakıtları azaltmak ve enerji verimliliğini artırmak için çalışılıyor.

Suudi Arabistan, karbon emisyonu salmadığı için enerji geçişinin anahtarı olarak görülen mavi hidrojen üretimine yardımcı olacak büyük gaz rezervlerine dayanarak küresel açıdan büyük bir temiz hidrojen tedarikçisi olmayı planlıyor.

Bölgedeki en büyük doğalgaz tüketicisi Suudi Arabistan

Suudi gaz üretimi, büyük yerel talep nedeniyle şuan bölgesel ve küresel ihracat pazarına giremeyebilir. Bu durum Suudi Arabistan'ı, elektrik üretimi ve sürekli büyüyen petrokimya endüstrisi açısından Ortadoğu'nun en büyük gaz tüketicisi haline getiriyor. Dolayısıyla Suudi Arabistan'ın kendi ihtiyacını karşılayabilmek için bu büyük miktarlara ihtiyacı var.

Suudi Arabistan, karbon emisyonu salmadığı için enerji geçişinin anahtarı olarak görülen mavi hidrojen üretimine yardımcı olacak büyük gaz rezervlerine dayanarak küresel açıdan büyük bir temiz hidrojen tedarikçisi olmayı planlıyor

Gaz üretimindeki artışa, yerel gaz tüketimine yönelik devasa altyapının genişletilmesi yönündeki çalışmalar eşlik ediyor. Bu, gaz dağıtımı için ana gaz ağında kullanılan dört bin kilometrelik gaz boru hatlarının eklenmesini içeriyor.

Bu devasa gaz boru hattı ağı, ekonomik çeşitlendirme konusunda sahada gördüğümüz büyük hareketlere, ayrıca petrol ve sıvı yakıtlardan elektrik üretimini gaza dönüştürme ve Suudi enerji karışımındaki kullanımını artırma planlarının uygulanmasına da ayak uyduruyor.

Suudi Arabistan'daki yerel gaz talebinin karşılanması yönünde gaz boru hatlarının yerelde geliştirilmesine yönelik yatırımlar, üretimin Suudi Arabistan'ın yurtdışına ihracat yapabileceği seviyelere çıkması durumunda, gelecek planı olarak komşu ülkelere bölgesel genişlemeyi de mümkün kılıyor.

Suudi Arabistan gaz boru hattının geliştirilmesi, Cafurah gaz projesini geliştirme çalışmalarına paralel olarak başlayabilir. Gaz tüketen birçok komşu ülkenin bu boru hattına katılımı memnuniyetle karşılaması ve ekonomileri üzerindeki olumlu etkisi nedeniyle yatırıma teşvik edilmesi bekleniyor. Üretim öncesi satışı yapılan bir projenin fizibilitesi, yabancı yatırımların ilgisini büyük ölçüde çekecek.

Suudi Arabistan’ın varil başına yaklaşık 3 dolar ile dünyadaki en düşük petrol üretim maliyetine sahip ülke olması, Aramco'nun dünyadaki en büyük kârlı enerji şirketi ve finansal esneklik açısından en güçlü enerji şirketi olmasına imkan sağladı. Ayrıca petrol sahalarından elde edilen gazın maliyeti de oldukça düşük. Kaya gazı üretiminin maliyeti ise tamamen farklı olacak.

Farklı bir üretim modeli

Üretimin başa baş maliyeti, bir üreticinin yatırımını değerli kılmak için ihtiyaç duyduğu ortalama gaz fiyatı sayılıyor. ABD’de kaya gazı üretiminin maliyeti, belirli bir başabaş noktasıyla net değil. Kaya petrolü üretiminin maliyeti sürekli değişiyor. Bu yönde net bir fiyat aralığı bulunmuyor. Bu nedenle yatırım çekmek ve yatırımın geri dönüşünü bilmek önemli.

**Suudi Arabistan'ın doğusunda, Dammam'ın yaklaşık 95 kilometre kuzeyinde, Körfez'e bakan Cubeyl Sanayi Şehri’nde bir rafineri (AFP)**

Jadwa tarafından daha önce yapılan bir araştırma, dünyanın tek büyük ölçekli kaya gazı üreticisi olan ABD'de kaya gazı geliştirme maliyetinin milyon İngiliz termal birimi (MMBtu) başına 2,3 ila 6 dolar arasında değiştiğini gösterdi.

Jadwa, Suudi Arabistan’da kaya gazı geliştirme maliyetinin, ABD’deki kaya gazı maliyetinin üst sınırı dahilinde, yani MMBtu başına 6 dolar olacağı beklentisinde. Gaz üretiminin başabaş maliyeti henüz bilinmiyor. Bu hususta kesin olmayan araştırma ve hesaplar baz alınıyor. Ancak Suudi Arabistan’da kaya gazı üretiminin maliyet modeli açısından ABD'den farklı olması bekleniyor.

Cafurah sahasından kaya gazı üretimi maliyetinin ve uluslararası fiyat seviyelerinin belli olması, sahanın geliştirilmesine yönelik yatırımların çekilmesinde rol oynayacak. Ancak mevcut altyapı, lojistik hizmetler, ulaşım, depolama ve ihracat tesisleri ile dünyanın en büyük konvansiyonel petrol sahası olan devasa el-Gavar petrol sahasının bitişiğindeki konumu gibi rekabet avantajı sağlayacak birçok faktör mevcut. Bu, veri toplama maliyetinin azaltılacağı anlamına geliyor.

Cafurah sahası, üretime başlanmasının hemen ardından kuyu suyu enjeksiyon tesislerinden mevcut su temini altyapısından faydalanarak Suudi Arabistan'daki yerel gaz dağıtım ağının (MGS) ana gaz sistemini kullanabiliyor. Böylece yerel Suudi şirketleri kullanıldığında işletme maliyeti de önemli ölçüde azalacak.

**Suudi Aramco mühendisleri, 2021'de gazetecilerin turu sırasında Hureys petrol sahasındaki bir gaz türbini jeneratörünün önünde yürüyor (AP)**

Suudi Arabistan, gaz ihraç etmeye başladığında, küresel gaz piyasasının istikrara kavuşturulmasında kilit bir rol oynayacak. Diğer yandan gaz arzının kıtlığı dünya ekonomileri üzerinde olumsuz bir etki yaratırken bu durum gaz piyasalarının etkili ve sürdürülebilir bir şekilde kontrol altına alınmasını gerektiriyor. Bu durum petrol piyasalarında, dikkatini her zaman üretimi kontrol etmeye ve ardından piyasaları, fiyatları ve arzı istikrara kavuşturmaya odaklayan OPEC aracılığıyla gerçekleşiyor. Gaz piyasalarında ise durum tamamen istikrarsız.

2001 yılında kurulan Gaz İhraç Eden Ülkeler Forumu’nun (GECF) Gaz arzını talebe göre düzenleyen, üzerinde anlaşmaya varılan bir tüzüğe sahip etkili bir organizasyon haline gelebilmesi için mevcut forum biçiminden dönüşmesi gerekiyor. Nitekim doğal gaz ve sıvılaştırılmış gaz piyasaları, bilhassa ısıtma ve soğutma talebinin yüksek olduğu dönemlerde, enerji güvenliğinin ve enerjinin elektrik üretiminde kullanımının sağlanması için etkili düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunu kanıtladı.

Küresel gaz piyasalarına yönelik bir organizasyon oluşturmak, OPEC Plus üreticilerine liderlik etmeyi başaran dünyanın en büyük petrol ihracatçısı ve en büyük yedek kapasitesinin sahibi Suudi Arabistan gibi ağırlığı olan bir üretici gerektiriyor

GECF, üyeleri dünya doğal gaz rezervlerinin yüzde 70'inden fazlasını, pazarlanan üretiminin yüzde 46'sını, boru hatlarıyla taşınan gazın yüzde 55'ini ve dünya çapındaki sıvılaştırılmış doğal gaz ihracatının yüzde 61'ini kontrol etse de gaz piyasalarını düzenleyerek istikrara kavuşturamıyor.

Küresel gaz piyasalarına yönelik bir organizasyon oluşturmak, OPEC Plus üreticilerine liderlik etmeyi başaran dünyanın en büyük petrol ihracatçısı ve en büyük yedek kapasitesinin sahibi Suudi Arabistan gibi ağırlığı olan bir üreticinin piyasaları dengeleme yönünde yoğun çabalarıyla örnek teşkil etmesini gerektiriyor. Ağırlığı olan bir üretici, küresel piyasaların dengesini koruyabilmesi ve ani şokları absorbe edebilmesi nedeniyle, farklı zamanlarda küresel enerji arzı için bir emniyet vanası görevi gören en önemli unsur sayılıyor.

Örneğin Rusya ve ABD'nin dünyadaki en büyük gaz ihracatçıları olduğunu görüyoruz. Ancak Rusya-Ukrayna savaşının neden olduğu küresel enerji krizi sırasında, Avrupa'ya gaz tedarikinin kıtlığından Rusya sorumlu tutulmuştu.

Diğer yandan ABD ise Avrupa'nın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz tedarikçilerinden biri olmasına rağmen, yeterli miktarda tedarik sağlayamıyor. Dünyanın en büyük gaz ihracatçıları kış talebinin zirve yaptığı dönemde gaz arzında sıkışıp kaldığı taktirde, küresel gaz piyasalarını yeniden dengelemesi en muhtemel gaz üreticisi hangi ülke olacak?

* Şarku’l Avsat tarafından Al Majalla dergisinden tercüme edilmiştir

Suudi Arabistan Kültür Ataşesi Doç. Dr. Faysal bin Abdurrahman Usra

Hadımul Haremeyn eş-Şerifeyn Efendimiz Kral Selman bin Abdulaziz Al-Suud ve Veliaht Prens ve Başbakan Majesteleri Prens Muhammed bin Selman bin Abdulaziz Al-Suud’un - Allah onları korusun ve gözetsin - önderliğinde, değerli ülkemiz, Arap diline yerel, bölgesel ve uluslararası düzeyde hizmet etme, farklı kültürler ve halklar arasındaki iletişim köprülerini güçlendirme noktasındaki tarihi öncü rolünü pekiştirmek için yoğun bir şekilde çalışmaktadır. Bunun için Arap diline önem vermekte, onu korumakta, desteklemekte, güçlendirmekte, yaygınlaştırmakta, bilginlerine ve öğrencilerine saygı gösterip onları onurlandırmaktadır. Bahsi geçen çabalar, bu ilgiyi vurgulayan Krallığın iddialı 2030 Vizyonu hedefleri ve temelleriyle de uyumludur. 2030 Vizyonu Suudi Arabistan ulusal kimliğinin bileşenlerinden biri olduğu ve Yüce Allah bu dili pek çok ve büyük ayırt edici özellikle donattığı için Arapça diline özen gösterilmesinin gerekliliğine de işaret etmiştir. Allah bu dili Kuran-ı Kerim’in dili kıldı, kabul görmesini takdir etti ve yeryüzünde yayılmasını kolaylaştırdı. Yüce Allah onu koruyup gözeteceğini vaat etti. Onun halkının arasından resullerin en şereflisi, Efendimiz, Şefaatçimiz, Resulümüz ve Nebimiz Hz. Muhammed’i (s.a.v.) gönderdi.

“Ummul Kura (Umm Al-Qura) Üniversitesi'nde Anadili Olmayanlara Arapça Öğretme Enstitüsü” değerli ülkemizin çabalarına ve soylu Arap ve İslam prensiplerini ve değerlerini aşılama konusundaki artan ihtimamına nitelikli ve önemli bir katkıyı temsil etmektedir. Ülkemiz bunun için Arapça dilini çeşitli alanlarda desteklemeye ve anadili Arapça olmayanlara yönelik Arapça dil öğretim programları hazırlamaya çabalamaktadır. Suudi Arabistan üniversitelerinde Arapça dilinin öğretilmesi için fakülte ve bölümler kurmak, ana dili Arapça olmayıp Arapça öğrenmek isteyenler için bir dizi yerel enstitü ve merkez açmak, dilin öğretilmesi ve bu konuda yapılacak çalışmalara ve araştırmalara zemin hazırlamak amacıyla birçok uluslararası merkez ve enstitü kurmak, birçok ülke ve devlette bu konuyla ilgilenenleri desteklemek de bu çabalara dahildir. Bu büyük, pratik ve sahada hayata geçirilen çabalar; sağgörülü liderliğimizin -Allah yardımcısı olsun- İslam ve Arap dünyasının, hatta tüm insanlığın yararına olan karşılıksız cömertliği ve fedakarlığı sürdürme, iddialı 2030 Vizyonu’nun hedeflerini pekiştirme konusundaki arzunu somutlaştırmaktadır. 2030 Vizyonu da Suudi Arabistan ulusal kimliğinin bileşenlerinin önemli bir parçası olan Arapça diline özen gösterilmesinin gerekliliğine değinerek, Krallığın Kuran diline verdiği önemin boyutunu teyit etmektedir.

Milli Eğitim Bakanı ve Üniversiteler Konseyi Başkanı Sayın Yusuf bin Abdullah el-Binyan'ın himayesinde, Ummul Kura Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Maadi bin Muhammed el-Mezheb'in doğrudan gözetimi altında ve genç üniversitemiz Ummul Kura ile üniversite bünyesindeki Anadili Olmayanlara Arapça Öğretme Enstitüsü adlı büyük yapı aracılığıyla, değerli Krallığımız, dünyanın dört bir yanındaki Müslüman evlatlarına yıllık burslar sunmaktadır. Burs programı şunları içermektedir; ücretsiz eğitim, bekar öğrenciler için ücretsiz konaklama, evli olup eşleriyle burs alan ve birbirleriyle koordineli çalışmak isteyen öğrenciler ise kendi imkânlarıyla konaklayabilirler. Öğrenci başına aylık 850 Suudi Arabistan riyali değerinde maddi destek, derslere katılımda düzenli öğrencilere yaz tatilinde ailelerini ve yakınlarını ziyaret edebilmeleri için her yıl gidiş-dönüş ücretsiz bilet, ücretsiz eğitim kitapları, üniversiteye ait tıp merkezinde veya devlet hastanelerinde ücretsiz tedavi imkânı. Üniversite restoranında öğrencilere sembolik bir ücret karşılığında yemek imkânı sunma, ana dili Arapça olmayanlara Arapça öğretecek uzman öğretmenler sağlama, öğrencilerin dili anlamalarına yardımcı olmak için dil laboratuvarları hazırlama, eğitim araçları için bir bölüm kurma, Arapçayı Arap olmayanlara öğretmeye odaklanan bilimsel bir kütüphane sunma. Dil öğrenimini hiçbir dersten kalmadan yüksek bir başarı ile tamamlayan öğrenciler, üniversitenin fakültelerinden birinde öğrenimlerine devam ederek mevcut uzmanlık alanlarında (Arap Dili ve Edebiyatı, İslam Şeriatı, Davet ve Din Esasları) lisans derecesi alabilirler.

Böylelikle fakülte, enstitü ve merkezlerin dekanlarından ve yöneticilerinden oluşan kurmayları ile birlikte Sayın Rektörü’nün liderliğinde Ummul Kura Üniversitesi yönetimi, üniversite içindeki bu prestijli Anadili Olmayanlara Arapça Öğretme Enstitüsü’nün, ana dilimiz olan Arapça ve onu Arap olmayanlara öğretmeye yönelik büyük misyonunu yerine getirmesi için tüm insani kapasiteyi, maddi ve teknik imkânları sunmak için her türlü çabayı göstermektedir. Uzman ve nitelikli akademik kadromuz ve ileri teknolojik tekniklerle, bu büyük eğitim kurumunun kendisine verilen rolleri en mükemmel ve en güzel şekilde yerine getirmesi, Arapça öğrenmek ve ana dili Arapça olmayanlara dili öğretmek için küresel bir merkez, dünya çapında Arapça öğretiminde önemli bir dil ve kültür kaynağı olmak için gayret etmektedir. Bu çaba ve gayretlerinde Enstitü’nün “Arapça dilini ana dili olmayanlara ileri teknolojiler kullanarak öğretmek ve öğrenmek için küresel bir adres” olduğu mesajına dayanmaktadır. Değerlerimiz ise şunlardır: İslam'ın yayılmasına katkıda bulunmak, Arapça dilini öğretmek ve öğrenmekle gurur duymak, performansta ustalık ve kalite, diğer kültürlerle etkili iletişim, yenilik ve sürekli gelişim, ortak ekip çalışması. Bir dizi hedefi gerçekleştirmek isteyen Enstitü’nün hedefleri arasında şunlar da yer almaktadır: Müslümanlar arasında ana dili Arapça olmayanlara Arapça dilini ve edebiyatını öğretmek, onlara İslam'a hizmet etmek ve yaymak için yeterli İslami eğitim vermek, onlara üniversitenin bölümlerinden birine girmeye hak kazandırmak, ana dili olmayanlara Arapça öğretecek uzman öğretmenler yetiştirmek, ana dili Arapça olmayanlara Arapça öğrenme ve öğretme müfredatları ve yöntemleri geliştirmek için araştırma ve saha deneyleri yapmak, Arapça dilinin öğretimi ve İslam davetinin yaygınlaştırılması alanında İslami kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmak, Enstitü ile alanında uzmanlaşmış bilimsel kuruluşlar arasında Arapça bilmeyenlere Arapça öğretimi alanında bilimsel uzmanlık alışverişinde bulunmak, İslam ülkelerinde Arapça bilmeyenlere yönelik Arapça öğretmenliği eğitimleri düzenlemek.

Başarı ve hidayet Allah'tandır.

*Bu makale Şarku'l Avsat tarafından Makkahnews'ten çevrilmiştir.

Suudi Arabistan gaz piyasalarındaki varlığını pekiştiriyor

Küresel piyasalarda dengeyi sağlayabileceği düşünülüyor