Dörtlü grup, 15 Mayıs’tan önce Hudeyde Anlaşması’nın uygulanması konusunda mutabık kaldı

Cubeyr, Hunt, Satterfield ve Abdullah bin Zayed, 26 Nisan’da düzenlenen toplantıda bir araya geldi. Büyükelçi Muhammed Al Cabir ve İngiliz mevkidaşı Michael Aron (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı ve Yemen Büyükelçisi Al Cabir’in Twitter aracılığıyla yaptığı paylaşım)
Cubeyr, Hunt, Satterfield ve Abdullah bin Zayed, 26 Nisan’da düzenlenen toplantıda bir araya geldi. Büyükelçi Muhammed Al Cabir ve İngiliz mevkidaşı Michael Aron (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı ve Yemen Büyükelçisi Al Cabir’in Twitter aracılığıyla yaptığı paylaşım)
TT

Dörtlü grup, 15 Mayıs’tan önce Hudeyde Anlaşması’nın uygulanması konusunda mutabık kaldı

Cubeyr, Hunt, Satterfield ve Abdullah bin Zayed, 26 Nisan’da düzenlenen toplantıda bir araya geldi. Büyükelçi Muhammed Al Cabir ve İngiliz mevkidaşı Michael Aron (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı ve Yemen Büyükelçisi Al Cabir’in Twitter aracılığıyla yaptığı paylaşım)
Cubeyr, Hunt, Satterfield ve Abdullah bin Zayed, 26 Nisan’da düzenlenen toplantıda bir araya geldi. Büyükelçi Muhammed Al Cabir ve İngiliz mevkidaşı Michael Aron (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı ve Yemen Büyükelçisi Al Cabir’in Twitter aracılığıyla yaptığı paylaşım)

İngiltere Dışişleri Bakanının, dörtlü gruba Yemen konulu bir toplantı düzenlemesi çağrısı sonrasında Yemen meselesi, bu kez İngiltere’nin başkenti Londra’da ele alındı.
Kaynakların Şarku’l Avsat’a aktardığına göre, 26 Nisan’da Londra’da düzenlenen Yemen konulu dörtlü bakanlar toplantısında, Yemen hükümetinin ve Husilerin 15 Mayıs öncesinde Hudeyde Anlaşması’nı uygulamaya koyma gerekliliği masaya yatırdı. Bu çerçevede Yemen konulu bir sonraki toplantının, Birlemiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) yapılacağı ifade edildi.
Kaynaklar, dörtlü toplantıda (Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), ABD ve İngiltere) Hudeyde Anlaşması’nın uygulanmasındaki gecikme ve Husilerin anlaşmayı uygulama konusundaki uzlaşmazlığı meselelerinin ele alındığını belirtti. Bu çerçevede İran’ın, komşu ülkelerin topraklarını hedef almak için füze ve insansız hava araçlarıyla Husi milislere sağlamayı sürdürdüğü destek masaya yatırılırken, toplantıya Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el Cubeyr’in, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed’in ve ABD temsilcisi David M. Satterfield’in katıldığı belirtildi.
Suudi Arabistan ve İngiltere’nin Yemen büyükelçilerinin, sosyal paylaşım sitesi Twitter aracılığıyla yaptığı açıklamaya ve Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre, toplantıda ABD’nin Sana Büyükelçisi Matthew Toler ve ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Tim Lenderking de yer aldı.
İngiltere’den önemli açıklama
Öte yandan yayınlanan bir bildiriye göre toplantıya ev sahipliği yapan İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, “Yemen barışına yönelik elimizden gelen her şeyi yapmayı sürdürmek amacıyla bu toplantının düzenlenmesini istedim. Bu anlaşmazlık korkunç ve Stockholm’deki tarafların kabul ettiği ateşkesin, barışa yönelik sürdürülebilir bir yol açmak için uzun bir vakit aldığı görülüyor. Tarafların, kuvvetlerin Hudeyde’de konuşlanma sürecinin ilk aşaması hususundaki Birleşmiş Milletler (BM) planına ilişkin son uzlaşısını büyük bir memnuniyetle karşılıyoruz. Stockholm’deki ilk anlaşmada uzlaşı sağlanmasından bu yana hepimizin umduğundan daha uzun bir zaman geçti” dedi.
Hunt, “İngiltere, anlaşmazlığa askeri bir çözüm bulmama konusundaki kararlılığını korumaktadır. Her iki taraf da Stockholm taahhütlerine bağlı kalmalı ve bunları uygulamalıdır. Bu hassas barış sürecini başarısızlığa terk etmemiz, büyük bir tehlike içeriyor” ifadelerini kullandı.
Bildiride ayrıca, “Bu toplantı, BM önderliğinde yürütülen barış sürecindeki sonraki adımları ve BM’nin Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths’in çabalarını en iyi şekilde desteklenmesini ele aldı” ifadelerine yer verildi.
Grup, Yemen’deki durumu görüşmek üzere birçok defa bir araya gelirken, son toplantısını geçtiğimiz Şubat ayında Varşova’da gerçekleştirdi. Bu çerçevede bildiride, “Geçen ay Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, Yemen hükümetine ve BM’nin barış çabalarına desteğini göstermek için Yemen’in Aden şehrine ziyarette bulundu” denildi.
Öte yandan Griffiths, 15 Nisan’da BMGK’ya verdiği son brifinginde, “Siyasi çözüme odaklanmayı sürdürmeden önce hepimizin Hudeyde’de somut bir ilerleme kaydetme ihtiyacını kabul etmesi gerekiyor. Bunu daha önce de Konseye söylemiştim. Daha da önemlisi iki tarafın liderleri de bunu belirtti ve son 10 gündür bunu bana da söylüyorlar. Evet, Hudeyde’de bir ilerleme görmek zorundayız. Belki de bugün, ilerlemeye giden yolda ilk adımdır. Hudeyde’de ilerleme görmek zorundayız. Ancak Yemen’deki savaşın hiçbir geri çekilme işareti göstermemesi dolayısıyla siyasi istişarelere ben de hazırlıklı olmazsam, görevimi ihmal etmiş olacağım. Savaşın bıraktığı trajedi, çocuklar öldüğünde ve bu tekrar ettiğinde yüreğimizi parçaladı. Bu acı, hepimiz tarafından hissedilmeli. Ama diğer büyük savaş alanlarını da unutmamak zorundayız” ifadelerini kullanmıştı.



Suriye'nin yeni güvenlik güçleri kimlerden oluşuyor ve ne gibi zorluklarla karşı karşıyalar?

Suriye'deki yeni yönetim, önceki dönemin ordu ve güvenlik birimlerinin lağvedildiğini açıkladı. (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye'deki yeni yönetim, önceki dönemin ordu ve güvenlik birimlerinin lağvedildiğini açıkladı. (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT

Suriye'nin yeni güvenlik güçleri kimlerden oluşuyor ve ne gibi zorluklarla karşı karşıyalar?

Suriye'deki yeni yönetim, önceki dönemin ordu ve güvenlik birimlerinin lağvedildiğini açıkladı. (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye'deki yeni yönetim, önceki dönemin ordu ve güvenlik birimlerinin lağvedildiğini açıkladı. (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye'de Alevilerden sonra Dürzilerle yaşanan kanlı çatışmalar, yeni güvenlik güçlerinin çekirdeğini oluşturan savaşçıların kimliği ve kontrolünü tüm Suriye coğrafyasına yaymaya çalışan yeni yönetimin onları kontrol etme kabiliyeti hakkında soru işaretleri yaratıyor.

Bu gruplar kimler? Nasıl faaliyet gösteriyorlar? Hangi bölgeler yetkililerin kontrolü dışında kalıyor?

Yeni güvenlik güçleri kimlerden oluşuyor?

Beşşar Esed'in 8 Aralık'ta devrilmesinden yaklaşık iki ay sonra Ahmed eş-Şera liderliğindeki yeni yönetim, önceki dönemin ordu ve güvenlik birimlerinin lağvedildiğini duyurdu.

Suriye Genel Güvenlik Dairesi mensupları (Suriye İçişleri Bakanlığı)Suriye Genel Güvenlik Dairesi mensupları (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Yeni yönetim ayrıca, İdlib'de Esed'i deviren son saldırıya liderlik eden Ahmed eş-Şera liderliğindeki Heyetu Tahriru’ş-Şam (HTŞ) da dahil olmak üzere tüm silahlı grupların dağıtılmasına karar verdi.

Daha sonra yetkililer, dağılmayı kabul eden grupları Savunma Bakanlığı'na dahil etti ve yeni bir ordu ve güvenlik güçleri oluşturma çabalarının bir parçası olarak Genel Güvenlik Dairesi için gönüllülere kapı açtı.

Suriye Savunma Bakanlığı, diğer grupların yanı sıra ülkenin güneyindeki Dera ve kuzeyindeki Ankara destekli grupları da kapsıyordu. Bunlar arasında 2018'de çekilene kadar kalesi Şam'daki Doğu Guta olan Ceyşu’l İslam da bulunuyor.

Bu gruplar silahlarını muhafaza etti ve eski orduya ait karargahları koruyan birliklerle birlikte kendi karargahlarında konuşlanmayı sürdürdü.

Suriye Genel Güvenlik Dairesi mensupları bir kampta (Suriye İçişleri Bakanlığı)Suriye Genel Güvenlik Dairesi mensupları bir kampta (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Ancak HTŞ ve müttefiki gruplar, özellikle İdlib'deki kalelerinde ve Şam'daki güç merkezinde güvenlik konusunda halen üstünlüğe sahip.

Şam çevresinde elit güçler olarak kabul edilen bir dizi grup, çeşitli karargahlarda konuşlanmış durumda ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı koruyor. Genel Güvenlik Dairesi, Şam da dahil olmak üzere birçok bölgede devriye geziyor ve kontrol noktaları kuruyor.

AFP'ye konuşan Suriye uzmanı Lars Hauch, “HTŞ aralık ayında Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı ele geçirdiğinde, hızla devletin dilini ve sembollerini benimsedi” diyerek, bu hamlenin ‘kendisine hiçbir bedel ödemeden meşruiyet görüntüsü verdiğini’ söyledi.

Suriye Genel Güvenlik Dairesi mensupları (Suriye İçişleri Bakanlığı)Suriye Genel Güvenlik Dairesi mensupları (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Hauch, “Genel Güvenlik Dairesi gibi kurumsallaşmış isimler taşıyan kuruluşlar aslında HTŞ’nin savaş birimlerinin çekirdeğinden oluşuyor” dedi. Genel Güvenlik Dairesi, eş-Şera'nın en etkili askeri kolu.

Hauch, Savunma Bakanlığı'na katılan gruplarla ilgili olarak şunları söyledi: “Göstermelik entegrasyonlarına rağmen, çoğunluğu halen asıl liderlerine sadık. Bakanlık resmi ve merkezi bir kurum olarak değil, daha çok HTŞ tarafından yönetilen bir operasyon odası gibi çalışıyor.”

Suriye'deki yeni yönetim, önceki dönemin ordu ve güvenlik birimlerinin lağvedildiğini açıkladı. (Suriye İçişleri Bakanlığı)Suriye'deki yeni yönetim, önceki dönemin ordu ve güvenlik birimlerinin lağvedildiğini açıkladı. (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Peki ya performansları nasıl?

Şam'a geldiklerinden bu yana yeni yetkililer, azınlıkların endişeleri arasında tüm toplulukları koruma sözü verirken, uluslararası toplum da tüm bileşenleri geçiş sürecine dahil etmeye çağırdı ve yaptırımların kaldırılmasını siyasi performanslarının izlenmesine bağladı.

Eş-Şera, birliğin ve iç barışın korunmasının ve hakları koruyan yeni bir devlet inşa edilmesinin önceliğini defalarca vurguladı.

Ancak Suriye İnsan Hakları Gözlemevi'ne (SOHR) göre 7 ve 8 Mart tarihlerinde kıyı bölgesinde çoğu alevi bin 700'den fazla kişinin ölümüne neden olan mezhep çatışmaları ve cinayetler geniş çaplı kınamalara yol açtı.

Silahlı kişiler, sivil kıyafetli insanları hakaret edip dövdükten sonra yakın mesafeden ateş ederek öldürdüklerini videolarla belgeledi.

SOHR’a göre Dürzi militanlarla yaşanan ve her iki taraftan yaklaşık 100 savaşçının öldüğü son çatışmalarda, AFP'nin doğrulayamadığı videolarda eş-Şera yanlısı savaşçıların mezhepçi sloganlar attığı ve Dürzi tutuklulara hakaret ettiği belgelendi.

Hauch, ülkedeki yaygın mezhepsel gerilimlerin ortasında, “En korkunç ihlaller az sayıda ama güçlü aşırılık yanlıları tarafından işleniyor” dedi.

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığına göre Askeri uzman Riyad Kahveci yaptığı açıklamada, “Silahlı grup savaşçılarının üniformalarını değiştirmeleri ve ulusal bir ordunun askerleri gibi davranmaları gerekiyor” ifadesini kullandı.

Kahveci, “Buna karşılık yetkililer de eski savaşçıların rehabilitasyonunu ve entegrasyonunu hızlandırmalı, içerde ve dışarda güven inşa etmek için Suriye'nin tüm bileşenlerinden yeni unsurlar almalıdır. Ordunun doktrini sivil devleti korumak ve halkını ve tüm bileşenlerini savunmak etrafında dönmelidir” şeklinde konuştu.

Yetkililer, devrik lider Beşşar Esed'e sadık militanları, üyelerine ölümcül saldırılar düzenleyerek Suriye kıyı kesimindeki şiddeti körüklemekle suçladı.

Şam kırsalındaki Ceramana ve Sahnaya bölgelerindeki çatışmaları da ‘yasadışı grupların’ kendi savaşçılarını hedef alarak körüklediğini söylediler.

Hangi bölgeler yetkililerin kontrolü dışında?

Suriye’deki yeni yönetim, birden fazla tarafa bağlı silahlı grupların varlığı ve halk desteğine sahip olmadığı bölgeler nedeniyle Suriye topraklarının tamamına nüfuz etmesini engelleyen önemli güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya.

Kuzeydoğu Suriye'de Kürt savaşçıların varlığı, Kürt özyönetim kurumlarının yıl sonuna kadar devlete entegre edilmesini öngören bir anlaşma imzalamış olsalar da geçiş dönemi yönetimini zorluyor. Ancak Kürtler, eş-Şera’nın reddettiği ademi merkeziyetçi bir sistem talep ediyor ve aralarında kadınların da bulunduğu iyi eğitimli askeri güçlerini korumak istiyorlar.

Suriye'deki Dürzilerin kalesi olan güneydeki Suveyda'da, dini otoriteler ve Dürzi gruplar perşembe günü Suriye devletinin ‘ayrılmaz bir parçası’ olduklarını ve ondan ‘kopmayı’ reddettiklerini yinelediler. Devlete, varlığını ancak vilayetteki unsurlar aracılığıyla etkinleştirmesi çağrısında bulundular.

Suriye Genel Güvenlik Dairesi mensupları bir askerî geçit töreni sırasında (Suriye İçişleri Bakanlığı)Suriye Genel Güvenlik Dairesi mensupları bir askerî geçit töreni sırasında (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Son çatışmalardan önce yüzlerce savaşçı Genel Güvenlik Dairesi ve Savunma Bakanlığı'na katılmıştı.

Hauch'a göre eş-Şera'nın kontrolü Şam ve İdlib dışında ‘halen nispeten sınırlı.’ Silahlı grupların tam entegrasyonunun olmamasından kaynaklanan belirsizlik ona ‘kontrolünü dayatmak için güç kullanma’ imkânı veriyor.

Ayrıca söz konusu belirsizlik, kendisini ‘aşırılık yanlılarını, kontrolden çıkmış komutanları ve diğer militanları kontrol altına alabilecek tek figür’ olarak sunmaya devam etmesini sağlıyor.