İsrail, Suriye’de kullandığı F-35 tecrübesini Avrupalılarla paylaşacak

Berlin’de bir fuarda sergilenen F-35 savaş uçağı (Arşiv-Reuters)
Berlin’de bir fuarda sergilenen F-35 savaş uçağı (Arşiv-Reuters)
TT

İsrail, Suriye’de kullandığı F-35 tecrübesini Avrupalılarla paylaşacak

Berlin’de bir fuarda sergilenen F-35 savaş uçağı (Arşiv-Reuters)
Berlin’de bir fuarda sergilenen F-35 savaş uçağı (Arşiv-Reuters)

İsrail Hava Kuvvetleri, Avrupa’da ABD yapımı F- 35 savaş uçaklarıyla ilgili yapılacak uluslararası tatbikata katılmak ve Suriye’de kullandığı bu uçaklar hakkında fikir vermek üzere İngiliz Hava Kuvvetleri’nden bir davet aldı.
İsrail Hava Kuvvetleri’nden bir yetkili İsrail’in bu daveti, söz konusu uçakların sahada kullanılmasında en deneyimli ülke olmasından aldığını belirtti. Yetkili, “ABD Hava Kuvvetleri pilotlarının bile bizimkine benzer bir tecrübesi yok. Bu tatbikat türünde bir ilk olan modern uçakların performansı inceleme ve saha çalışmalarını geliştirmek için yapılıyor. Bu uçakları kullanan herkes bizden duyduklarından memnun olacaklardır” dedi.
2013 senesinde üretilen F-35’lerin bazı hataları ortaya çıkınca dünyada bu uçakları kullanan az sayıda ülke uçakların sahadaki performansıyla ilgili bilgi sahibi olmak istiyordu. 2014 yılında uçakta ortaya çıkan bu sorunlardan dolayı üretimine ara verilmişti. ABD Hava Kuvvetleri, yakıt tanklarının içindeki elektronik sistemleri soğutan yalıtım hatlarındaki sorunlardan dolayı F-35 savaş uçağı üretimini durdurma kararı aldığını açıklamıştı. Bu etkenlerden ötürü bazı ülkeler uçakların performanslarından tatmin olmak için ortak bir tatbikat yapma kararı aldı. Bu tatbikatlardan ilki ABD, İtalya, Yunanistan, Almanya ve diğer bazı ülkelerin hava kuvvetlerinin katılımıyla Kasım ayında İsrail'de yapılacak olan “Mavi Bayrak Tatbikatı” olacak. Ancak en büyük tatbikat, ABD ve İsrail'in katılımıyla İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinde yapılacak.
F-35’lerin özellikleri
F-35, dünyanın en gelişmiş savaş uçağı olarak kabul edilmektedir. Lockheed Martin tarafından üretilen bu uçağın boyu 15,7 metre olup yüksekliği 4,33 metredir. Saatte 2 bin km hıza ulaşabilen bu uçak, radarların tespit edemediği çok fonksiyonlu bir avcı uçağıdır. Gelişmiş Rus S-300, S-400 füzeleri bu uçakları düşüremez. Bu nedenle “hayalet savaşçı” adını almışlardır. En zor hava koşullarında bile uçabilir. Başlıca özelliklerinden biri, yakıt ikmaline gerek kalmadan uzun mesafelere uçabilmesi ve 2 bin 200 km menzile sahip olması. Lazer güdümlü bombalar, güdümlü füzeler ve havadan havaya füzeler dâhil olmak üzere çeşitli silahlar taşıyabiliyor.
F-35 savaş uçağının geliştirilmesi programına 400 milyar dolar gibi yüksek maliyetle de olsa çok sayıda ülke katıldı. Tek bir uçağın maliyeti 110 milyon dolara ulaşıyor. Bu projeye katılan devletlerden biri de İsrail. Ancak İsrail’in bu katılımı ABD’nin Çin ile ticari güvenlik bağları nedeniyle 2003 yılında iki yıl donduruldu. 2005 yılında İsrail bu projeye tekrar dâhil edildi. İsrail bu uçaklardan 48’ini aldı. Bu uçakların 2022 yılında teslim edilmesi bekleniyor. İsrail sınır ötesi gözetleme işinde bu uçakları kullanıyor. Yine Suriye’deki İran hedeflerini bu uçaklarla vuruyor.
Bahsi geçen İsrailli yetkili bu tecrübenin F-35’leri kullanan herkes için büyük önem taşıdığına işaret ederek İsrail’in bu tatbikata katılıp uçakla ilgili dersler vermekten memnuniyet duyacağını belirtti.



Hamaney'in öldürülmesi halinde yerine geçmesi için üç yetkiliyi aday gösterdiği bildirildi

Hamaney'in öldürülmesi halinde yerine geçmesi için üç yetkiliyi aday gösterdiği bildirildi
TT

Hamaney'in öldürülmesi halinde yerine geçmesi için üç yetkiliyi aday gösterdiği bildirildi

Hamaney'in öldürülmesi halinde yerine geçmesi için üç yetkiliyi aday gösterdiği bildirildi

Acil durum planları hakkında bilgi sahibi üç İranlı yetkiliye göre, İran Dini Lideri Ali Hamaney, askeri komuta zincirindeki yedek isimleri atadı ve öldürülmesi halinde yerine geçecek üç üst düzey din adamını belirledi.

Kaynaklara göre, 86 yaşındaki Hamaney şu anda bir yeraltı sığınağında saklanıyor. Yetkililerin ‘Irak'la savaştan bu yana en şiddetli’ olarak nitelendirdiği İsrail'in sürpriz saldırılarının başlamasından bu yana, tespit edilmekten kaçınmak için elektronik araçların kullanımını askıya aldıktan sonra, güvenilir bir aracı aracılığıyla liderlerle iletişim kuruyor. Şarku’l Avsat’ın New York Times’tan (NYT) aktardığına göre kaynaklar, Tahran’ın birkaç gün içinde Saddam Hüseyin'le sekiz yıl süren savaştan daha fazla zarar gördüğünü belirtti.

Kaynaklar, Hamaney'in Uzmanlar Meclisi Başkanlığı'na yerine geçecek üç ismi bildirdiğini ve ‘ölümü halinde düzenli bir geçiş sağlamak için’ bu isimlerin hızla seçilmesini tavsiye ettiğini açıkladı. NYT adayların isimlerini belirtmedi.

Ancak NYT, lider seçiminin genellikle uzun zaman alması ve etkili din adamları arasında gizlilik içinde yürütülmesi nedeniyle bu hamleyi eşi benzeri görülmemiş bir hareket olarak nitelendirdi.

Olası bir halef olarak adı geçen oğlu Mücteba Hamaney üç aday arasında yer almadı. 2024'te bir helikopter kazasında hayatını kaybeden merhum Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi önde gelen adaylardan biriydi.

İran İstihbarat Bakanlığı, telefonların ve elektronik uygulamaların kullanımının durdurulması için emirler yayınladı ve liderlerden yeraltında kalmalarını istedi. Halkı hedef alınan yerlerin fotoğrafını çekmemeye ve şüpheli hareketleri bildirmeye çağırdı.

İran Meclis Başkanı’nın danışmanı bir ses kaydında ‘tüm üst düzey liderlerin bir saat içinde suikasta uğradığını’ söyleyerek, insansız hava araçları (İHA) ve füze parçalarının İran'a sokulmasına izin veren ‘büyük bir güvenlik ve istihbarat açığına’ işaret etti.

Hamaney'in halefliği İran basınında sıcak bir konu ve bu konu genellikle İran'daki kriz dönemlerinde gündeme gelir.

NYT Eylül 2022'de Hamaney'in ciddi şekilde hastalanmasının ardından tüm toplantıları ve kamuoyu önüne çıkmayı iptal ettiğini bildirdi. Gazete, bir kaynağa dayandırdığı haberinde Hamaney'in şiddetli mide ağrıları ve yüksek ateşten mustarip olduktan sonra bağırsak tıkanıklığı nedeniyle ameliyat olduğunu yazdı. Ameliyat hakkında bilgi sahibi olan kişi, Hamaney'in evinin ve ofisinin bulunduğu yerleşkede kurulan bir klinikte ameliyat olduğunu ve şu anda bir doktor ekibi tarafından 24 saat izlendiğini söyledi.

Kaynak, “Liderin durumu geçen hafta kritik olarak değerlendiriliyordu. Ancak iyileşti ve şimdi dinleniyor, doktorları onu 24 saat izliyor” dedi. Heberin yayınlanmasından bir gün sonra halka seslenen Hamaney uzun bir konuşma yaptı ve herhangi bir hastalık belirtisi göstermedi.

İsrail perşembe günü, İsrail'in güneyine (bir hastanenin vurulduğu yer) ve Tel Aviv yakınlarındaki iki şehre isabet eden ve Yahudi devletinde onlarca can kaybına yol açan füze yağmurunun ardından Hamaney'in hayatta kalmasına ‘izin verilemeyeceği’ uyarısında bulundu.

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz şunları söyledi: “Hamaney'inki gibi bir rejim çok tehlikelidir; ideolojisi İsrail'i yok etmeye yöneliktir ve devletinin tüm kaynaklarını sürekli olarak bu amaca ulaşmak için kullanmaktadır. Böyle bir kişinin hayatta kalmasına izin verilemez.”

İran Radyo ve Televizyon Kurumu gibi nükleer ya da balistik olmayan tesislerin hedef alınmasının ardından İsrail'in asıl hedefinin İran'ın atom ve balistik kapasitesini zayıflatmakla sınırlı kalmayıp Dini Lider Ali Hamaney'in görevden alınmasını da içerdiğine dair spekülasyonlar arttı.

Reuters'in cuma günü İsrailli, Batılı ve bölgesel yetkililerden aktardığına göre İsrail'in yoğun hava saldırıları İran'ın nükleer santrifüjlerini ve füze kabiliyetlerini yok etmenin ötesine geçerek Hamaney'in iktidarının temellerini sarsmayı ve onu çöküşün eşiğine getirmeyi hedefliyor. Kaynaklara göre İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İran'ı uranyum zenginleştirme, balistik füze programı ve bölgedeki silahlı gruplara verdiği destekten kalıcı olarak vazgeçmesi konusunda önemli tavizler vermeye zorlayacak kadar zayıflatmak istiyor. Ayrıca Hamaney hükümetini de yıpratmayı amaçlıyor. Üst düzey bir bölge yetkilisi harekâtın ‘rejimin güç yansıtma ve iç uyumu sürdürme kabiliyetini azaltmaya’ odaklandığını ifade etti.