Cezayir'de tutuklular açlık grevine başladı

Eylemciler geçen cuma günü başkentte Cezayir bayrakları taşıdı (Reuters)
Eylemciler geçen cuma günü başkentte Cezayir bayrakları taşıdı (Reuters)
TT

Cezayir'de tutuklular açlık grevine başladı

Eylemciler geçen cuma günü başkentte Cezayir bayrakları taşıdı (Reuters)
Eylemciler geçen cuma günü başkentte Cezayir bayrakları taşıdı (Reuters)

Avukatların yaptığı açıklamaya göre Cezayir’de yaklaşık 100 vicdan mahkumu, keyfi tutuklanmalarını protesto etmek amacıyla 7 Ekim’de açlık grevine başladı. Eylemciler arasında, Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih’e sert saldırılarının ardından geçen haziran ayında hapis cezasına çarptırılan 87 yaşındaki devrimci Lahdar Burkia da yer alıyor.
Avukatlar, 7 Ekim’de başkent Cezayir’de düzenledikleri bir basın toplantısında açlık grevi yapan mahkumların eylemlerini serbest bırakılama kadar sürdürmeye kararlı olduklarını belirtti. Söz konusu mahkumlar arasında gazeteci Fadil Bumala, siyasi aktivistler Semir Belarbi, Kerim Tabu ve yaşından dolayı hastalıklara maruz kalan, ‘siyasi mahkumların simgesi’ Burkia da var. Ailesi ve yakınları grevin, Burkia’nın sağlık sorunlarını tetiklemesinden endişeli. Avukat olan Mustafa Buşaşi, Burkia’nın konuya ilişkin aldığı bir haberin ardından derhal greve başlama kararı verdiğini vurguladı.
Medya organları ve siyasi çevreler, yargının mahkum ettiği diğer bazı tutukları ise siyasi mahkumlar olarak sınıflandırıyor. Bu çerçevede İşçi Partisi Genel Sekreteri Louisa Hanun, emekli General Ali Gadiri (18 Nisan’da iptal edilen cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olmuştu) ve emekli General Hüseyin ben Hadid (76 yaşında) söz konusu siyasi mahkumlar arasında bulunuyor. Üç isim, eski Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika’nın geçen nisan ayı başlarında istifasından bu yana ülkenin en güçlü adamı sayılan Genelkurmay Başkanı'na yönelik suçlamaları dolayısıyla ordu kuruluşları tarafından takip edilmişti. Geçen ay Buleyde Mahkemesi, Hanun hakkında 15 yıl hapis cezası verdi.
Halk hareketi mahkumlarının çoğu, başkent Cezayir’in doğusundaki Harraş Cezaevi'nde bulunuyor. Buteflika yönetiminin (1999- 2019) önde gelen isimlerinden eski başbakanlar Ahmed Uyahya, Abdulmelik Sellal, çok sayıda bakan ve iş adamı da söz konusu cezaevinde tutuklu.
Ülkenin batısındaki Vahran Mahkemesi soruşturma hakimi, 7 Ekim’de siyasi pozisyonu nedeniyle cezaevinde bulunan Cezayir İnsan Haklarını Savunma Birliği üyesi Said Boudour’u sorguladı. Soruşturma akşam saatlerine kadar devam ederken mahkemenin çevresi de Boudour’un serbest bırakılması için sloganlar atan eylemcilerin gösterilerine tanık oldu.
Vicdan mahkumlarının savunma avukatlarından -Abdulgani Badi, sosyal paylaşım siteleri aracılığıyla yayınladığı bir videoda bazı mahkumların “ulusal birliği baltalama”, bazılarının da “kamu düzenine zarar verici broşürler dağıtma” suçlamalarından yargılandığını söyledi. Suçlamalar, 22 Şubat’tan bu yana devam eden cuma gösterilerine katılan yüzlerce eylemciye de yöneltilmiş durumda.
Badi, halk hareketinin başlamasından bu yana hapse atılan herkesin, “yetkililer tarafından cezalandırıldığını çünkü krizi çözmek için hazırlanan plana aykırı görüş ifade ettiklerini” belirtti. Ülkenin tanık olduğu dönemin gerginlik yerine sakinliğe ihtiyaç duyduğunu vurgulayan avukat “Muhaliflerin ve aktivistlerin hapsedilmesi krizi karmaşıklaştırıyor. Rejim, gerçek çözümler aramak yerine kendisine muhalif olarak gördüğü herkese karşı tutuklama kampanyası başlattı” ifadelerini kullandı.
7 Ekim’de açlık grevi yapanların akıbetlerinin, gazeteci Muhammed Tamalt ve aktivist Kemaleddin Fehar’ın gibi olabileceğine dair uyarı yapıldı. Buteflika ve orduya karşı sert söylemleri dolayısıyla hapse atılan Tamalt, 2016 yılında iki ay süren açlık grevinin sonunda ölmüştü. Ailesi, Tamalt'ın Harraş Cezaevi'nde darp edilmesinden dolayı öldüğünü savunuyor. Kemaleddin Fehar da geçen mayıs ayının sonunda aynı şartlarda öldü.  Amazig aktivistlerinin önde gelen isimlerinden olan Fehar, Gardaya şehri hakimini eleştirmesi nedeniyle hapsedilmişti. Ailesi, cezaevi idaresinin Fehar’a tıbbi bakım hakkını vermediğini belirtiyor.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.