Sudan’da adalet reformu

Sudan’da adalet reformu
TT

Sudan’da adalet reformu

Sudan’da adalet reformu

Sudan Egemenlik Konseyi, sınır ve intikam, kan davası suçları, devlete karşı işlenen suçlar ve yolsuzluk suçları hariç, inanç ve düşünce özgürlüğü, kişisel kefaret yasağı, güvenlik organlarının ‘çağrı ve kontrol yetkisinin’ iptali, çocuklar ve 70 yaşını aşmış vatandaşlar hakkında idam cezasının kaldırılması da dahil olmak üzere adalet sisteminde reformu hedefleyen bir reform paketi hazırladı.  
Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk, yasa ve değişikliklerin kabulünün ‘ülkenin adalet sisteminde reformlar yapmak için büyük bir adım’ olduğunu söyledi. Hamduk, “Adalet sisteminde reform yapmak için önemli bir adımdır. Devrim sloganlarını gerçekleştirmek, özgürlük, barış ve adaleti tesis etmekle olur. Yasalar ve yargı kurumları aracılığıyla hukukun üstünlüğünü garanti eder” ifadelerini kullandı. Başbakan, Sudan’daki tüm hukuk sistemlerindeki ‘deformasyonu’ düzeltmeye yönelik yasal incelemelere ve değişikliklere devam etme taahhüdünde bulundu.
Sudan Adalet Bakanı Nureddin Abdulbari, Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah’ın 2020 Ceza Kanunu’ndaki değişikliğin yanı sıra 2020 tarihli Hukuk ve Adalet Sisteminde Reform Komisyonu yasası, 2020 yılına ilişkin Çeşitli Değişiklikler (Temel Haklar ve Özgürlükler) Kanunu, 2020 tarihli Bilişim Suçlarını Önleme Kanunu’na ilişkin değişiklikler yaptığını belirtti.
Özgürlükte devrimin sloganlarına ulaşmada önemli yasalardan biri olarak kabul edilen, geçiş dönemini düzenleyen anayasal belgeye göre Çeşitli Değişiklikler Kanunu, insan hakları ve temel özgürlükler ilkelerine uygun şekilde, çeşitli yasalarda reformlar yapmayı amaçlıyor.
Adalet Bakanı Abdulbari, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, yeni yasa uyarınca kurulan Yargı Komisyonu’nun, eski rejim yıllarında Sudan tarihinde benzeri görülmemiş bir yıkıma maruz kalan hukuk ve adalet sistemi reformlarına kapsamlı ve derinlemesine bir şekilde öncülük edeceğini belirtti. Bakan, bu adımı ‘Sudan’da adalet için önemli bir yapı taşı ve Sudan adalet sisteminin uluslararası yargı standartlarını karşılaması için bir teşvik’ olarak niteledi.
İnsan haklarıyla ilgili anayasal belgenin pratize edilmesi ve kadın ve çocuk onurunun korunması hususunda da değişiklikler yapılırken, ‘kadın sünnetini cezalandırmak, bir kadının babanın izni olmadan Sudan dışına seyahat etmeleri halinde çocuklarına eşlik etme hakkını tanımak’ gibi kadının kaderi ve haysiyetini göz önünde bulunduracak şekilde, bazı yasalardaki bazı maddeler de iptal edildi.
Aynı şekilde halkın din ve vicdan özgürlüğü alanında yargılandığı ‘dinden dönme’ (irtidat) suçuna ilişkin de değişiklikler yapıldı.
Değişiklikler ayrıca, devlete karşı işlenen suçlarda, yolsuzluk ve kamu malı suçlarında ‘zamanaşımının’ kaldırılmasını içerdi.
Ayrıca sınır ve intikam suçları, devlete karşı işlenen suçlar ve kamu malına karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar hariç, 18 yaş altındaki çocuklar ve 70 yaş üstü vatandaşlar için idam cezası yasaklandı.
Avukat Muhammed Hasan Arabi, Facebook üzerinden yaptığı açıklamada, Adalet Bakanı tarafından yapılan değişikliklerin, ‘cezai sorumluluk yaşına ilişkin belirsizlik kaldırılarak ve 18 yaş ile sınırlandırma yapılarak’, suç felsefesinde insani gelişimin bir özeti olduğunu ve devrimin amaçlarına hizmet ettiğini vurguladı.
Arabi, kullanıcı haklarını, gizliliği korumak, yalan haberlerin yayılmasını ve zararlı yayıncılığı önlemek amacıyla bilgi suçlarına karşı cezaları içeren 2020 tarihli Bilişim Suçları Kanunu’nda da değişiklik yapıldığına dikkati çekti.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.