Mısır, Türkiye’nin koşullu çağrılarını görmezden geliyor

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü bazı dosyalarda “ortak bir zeminde hareket etme” çağrısında bulundu

Mısır, Türkiye’nin koşullu çağrılarını görmezden geliyor
TT

Mısır, Türkiye’nin koşullu çağrılarını görmezden geliyor

Mısır, Türkiye’nin koşullu çağrılarını görmezden geliyor

Türk yetkililer, Mısır ile “uzlaşma” ve “koşullu yanıt” çağrısında bulunan mesajlarını yoğunlaştırmaya devam ederken, Mısır’daki kaynaklar, “bölgede istikrarı derinleştiren eylemlere yansımadıkça Kahire’nin Ankara’ya karşı tutumunun bu çağrılardan etkilenmeyeceğini” belirtti.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın dün yaptığı açıklamada “Mısır önemli bir ülke. Bölgesel konularda pozitif bir gündemle hareket etme iradesi ortaya koyarsa Türkiye bunu karşılıksız bırakmaz” ifadelerini kullandı. Türkiye’nin geçtiğimiz haftalarda Mısır’a gönderdiği diplomatik mesajlarla ilgili dosyaya yakın olan Mısırlı bir kaynak, Şarku’l Avsat’a dün verdiği demeçte “Kahire, Ankara’dan birden fazla düzeyde gelen uzlaşma içerikli bu açıklamaların devam ettiğinin farkında ancak yine de bunları Mısır rejimine karşı olumsuz değerlendirmelerle iç içe geçmiş ifadeler ve Türkiye’yi, şartlarını belirleyen bir devlet olarak gösterme girişimi olarak görüyor. Türkiye üslubunu ve tavırlarını değiştirmediği müddetçe kendileriyle ilişkilerimizde bir değişiklik olmayacak” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
Kalın yerel bir Türk gazetesine yaptığı açıklamalarda şu ifadeleri kullandı:
“Mısır, bölgenin, Arap dünyasının önemli ülkelerinden birisi. Tabii ki Sisi’nin oraya iktidara gelme şekli, orada yapılan darbe ve Mursi’nin hayatını kaybetmesini yok saymamız mümkün değil. Buna rağmen Mısır, bölgesel konularda pozitif bir gündemle hareket etme iradesi ortaya koyarsa Türkiye bunu karşılıksız bırakmaz. Libya, Filistin, Doğu Akdeniz konusunda ve başka meselelerde birlikte hareket etme zemini oluşursa Türkiye buna ancak olumlu bakar, buna olumlu katkı sağlar.”
Kalın, Mısır ile “uzlaşma”ya yönelik açıklamalarda bulunan ilk Türk yetkili değil. Zira Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Danışmanı Yasin Aktay, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da daha önce aynı doğrultuda farklı vesilelerle açıklamalarda bulunmuştu.
Geçtiğimiz ay boyunca Mısır’dan gelen tepkiler, Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri’nin  “Türkiye’nin sözlerini eyleme dökmesi” gerektiği yönündeki açıklamalarından farklı değildi. Aynı şekilde Mısır Dışişleri Bakanlığı 19 Eylül’de yaptığı bir açıklamada Türkiye Dışişleri Bakanı’nın açıklamalarını kınamış ve bu açıklamaların “Mısır’da 30 Haziran devrimiyle bağlantılı olarak yaşanan siyasi gelişmelere olumsuz bir yaklaşım içerdiğini ve ideolojik eğilimlere hizmet etmek amacıyla gerçek ile hiçbir şekilde bağdaşmayan iddialara bağlılığın sürdürüldüğünün bir göstergesi olduğunu” kaydetmişti.
Aynı zamanda Mısır Dışişleri Bakanlığı o dönemde yaptığı açıklamada “Mısır’dan bu şekilde olumsuz tonda ve çelişkili bir biçimde söz edilmeye devam edilmesi, yalnızca uluslararası meşruiyet kurallarına saygıyı ve bağlılığı esas alan ilişkiler için uygun bir atmosfer hazırlamaya çalışıldığına ilişkin herhangi bir iddiaya karşı güvenilirlik eksikliğini ortaya koymaktadır” ifadelerini kullanmıştı.
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü tarafından yapılan en son açıklamalar, Rusya hükümetinin deniz kuvvetlerinin Türkiye de dahil birçok ülkenin kıyısının olduğu Karadeniz’de Mısırlı deniz kuvvetleri ile ortaklaşa bir tatbikat yapacağını duyurmasının ardından geldi.
Mısırlı akademisyen ve siyasi analist Dr. Tarık Fehmi konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Türk yetkililerin Mısır’la uzlaşma çağrılarına ilişkin düzeyin çeşitliliği ve yoğunluğu, Mısır’ın kayıtsızlığına rağmen, Türkiye rejimi içerisinde sağdan ve soldan Mısır’la uzlaşma meselesine ilişkin seslerin olduğunu, amacına ulaşmak için çabaladığını ve çabalarını tekrarladığını gösteriyor” dedi.
Fehmi, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı:
“Türkiye tarafından yapılan açıklamaların peş peşe gelmesi üç değişken dahilinde değerlendirilmeli. İlki: Mısır’ın Türkiye’nin karşısında Rusya ile askeri tatbikata başlaması ve ondan önce de Fransa ile bunu gerçekleştirmesi. İkincisi: Mısır’ın gerek Hurgada kentindeki toplantılara gerekse doğu ve batı Libya temsilcilerinin ülkeleri için ortak bir anayasal çerçeveyi tartışmak üzere yaptıkları istişarelere ev sahipliği yaparak şu anda devam etmekte olan Libya uzlaşmalarına ilişkin dosyada nüfuzunu ve etkinliğini gittikçe artırması. Üçüncü değişken ise Kahire merkezli Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nun, tüm bölge ülkeleri için hayati önemi olan bu dosyada Kahire’nin nüfuzunu ve etkinliğini artıracak şekilde kurulmasında gizli.”



Libya'daki ‘Rus nüfuzu’ ABD Özel Temsilcisi’nin güney ziyaretini gölgede bıraktı

ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
TT

Libya'daki ‘Rus nüfuzu’ ABD Özel Temsilcisi’nin güney ziyaretini gölgede bıraktı

ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)

Libya'daki ‘Rus nüfuzu’, Libyalı analistlerin ABD Özel Temsilcisi Richard Norland'ın Libya'nın güneyine yaptığı benzeri görülmemiş ziyaretin sonuçlarına ilişkin değerlendirmelerini gölgede bıraktı.

Norland'ın bu hafta başında güneydeki Sebha kentinde Mareşal Halife Hafter'in oğlu Saddam Hafter ile yaptığı görüşmelerin ayrıntıları yeterince açıklanmadı. Ancak gözlemciler Norland'ın Sebha'ya yaptığı ziyaretin ‘sembolik’ olduğunu bildirdi. Derne Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Yusuf el-Farisi, söz konusu ziyaretin ‘önceki güvensizlik dalgalarının ardından istikrarlı güvenlik koşulları ışığında bir ABD yetkilisinin güney kentine yaptığı ilk ziyaret’ olduğunu belirtti.

cdvfg
ABD'nin Libya Özel Temsilcisi Richard Norland, Sebha ziyareti sırasında gerçekleşen görüşmede konuşurken (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)

Johns Hopkins Üniversitesi Dış Politika Enstitüsü üyesi Hafız el-Guveyl'e göre, Libya'ya yönelik on yıllık stratejik planın ve Rus nüfuzunu sınırlama girişimlerinin gölgeleri, ABD Özel Temsilcisi’nin Güney Libya ziyaretinde de kendisini gösterdi. El-Guveyl'e göre Rusya'nın Libya'nın güneyindeki nüfuzunu arttırması, ABD'nin kırılgan bölgelere yönelik stratejisinden ve Norland'ın ziyaretinden daha uzak değil. Bu noktada, geçtiğimiz mart ayından bu yana Rus askeri kargo uçaklarının ülkenin güneyinde yer alan Brak eş-Şati Üssü’ne yönelik birden fazla hava ikmalinden söz eden sızıntıların ortaya çıktığını da belirtmek gerekir.

Xujık8
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe ile CIA Direktörü William Burns arasında Trablus'ta daha önce yapılan bir görüşmeden (UBH)

İki yıldan kısa bir süre önce Biden yönetimi, ‘Çatışmayı Önlemek ve İstikrarı Teşvik Etmek için ABD Stratejisi - Libya için On Yıllık Stratejik Plan’ olarak bilinen planı başlattı. Bu plan, diğer hususların yanı sıra, Libya'nın tarihsel olarak marjinalleştirilmiş güneyini ulusal yapılara entegre etmeyi, daha geniş bir birleşmeye yol açmayı ve güney sınırını güvence altına almayı amaçlıyor.

Norland, Hafter'le görüştükten sonra Libya'nın güneyinin istikrara kavuşturulması, Libya'nın egemenliğinin korunması ve bölünmelerin aşılmasında oynadığı hayati rol hakkında genel bir konuşma yapmakla yetindi. Trablus Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş'a göre söz konusu ziyaret Moskova'nın nüfuz mücadelesi ve Rusya'nın bölgedeki genişlemesini keşfetme bağlamının ötesine geçemeyebilir.

Diğer yandan Norland’ın Libya'nın güvenlik kurumlarını birleştirme çabalarını ülkenin dört bir yanından Libyalı askeri liderlerle ilişki kurarak desteklemekten bahsetmesi de dikkat çekiyor. El-Atraş Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, bu ziyaretin gerçekleri gizlemek için yapıldığını belirtti. El-Atraş’a göre bu ziyaret öncelikle Moskova'yı hedef alıyor ve ülkenin batısından sorumlu İçişleri Bakanı İmad et-Trablusi ile Saddam arasında daha önce yapılan ve tek taraflı bir eylem olan görüşmeye dayanan vizyonları önemsizleştiriyor.

 sc
Rusya Savunma Bakanı Yardımcısı ve Rus hükümetinden üst düzey bir heyetin daha önce Bingazi'ye yaptığı ziyaretten (Şarku’l Avsat)

Öte yandan bir grup analist, Çin'in Libya'daki faaliyetlerinin genişlemesine ilişkin ABD'nin güçlü endişelerinden bahsetti. Siyasi analist İzzeddin Akil'e göre güney Libya, Çin İpek Yolu'nun kesilmesinde önemli bir istasyon olabilir ve aynı zamanda Afrika'da Çinlileri rahatsız etmek ve onlara karşı koymak için bir üs olarak kullanılabilir.

Akil, Washington yönetiminin Trablus Büyükelçisi olarak atanması planlanan Amerikalı diplomat Jennifer Gavito'nun brifinginde Çin hakkında söylenenleri esas aldı.

Gavito geçtiğimiz haziran ayında Senato Dış İlişkiler Komitesi önünde yaptığı açıklamada, Çin'le bağlantılı şirketlerin Libya'da bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründe gösterdikleri derin başarılar konusunda uyarıda bulundu.

Infra Global Partners Vakfı danışmanı Jonathan Bass, Pekin'in Mareşal Halife Hafter'e verdiği desteğe işaret ederek, Çin'in daha önce eski Libya Başbakanı Fethi Başağa döneminde çok cazip koşullarla ülkenin güneyinde Libya altını çıkarma hakkını elde ettiğini söyledi.

Sahel bölgesinin son iki yılda Fransa'ya sadık bazı yerleşik rejimlerin devrilmesine tanık olması ve Rusya'nın yeni rejimlerin müttefiki olarak bölgeye müdahil olması da dikkat çekiyor.

Norland'ın Sebha'yı ziyaretinden bir gün sonra Rusya'nın Libya Büyükelçisi Aydar Aganin'in Rus askeri kamyonu Ural'ın direksiyonuna geçmesi ve Ural’ın Libya pazarına girişini kutlaması da önemli bir noktaydı.