عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Moritanya'da reform girişimi

Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani.
Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani.
    Nuakşot/Şeyh Muhammed
TT
TT

Moritanya'da reform girişimi

Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani.
Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani.

Moritanya Parlamentosu’ndan bir grup siyasi parti, siyasi ve sosyal reformlarla sonuçlanacak bir "cumhuriyetçi sözleşme” formüle etmeyi amaçlayan "kapsamlı bir ulusal istişare" düzenlemek için girişim başlattı. Söz konusu girişim çerçevesinde istişarelerin ülkedeki tüm siyasi partilerin katılımıyla gelecek nisan ayında düzenlenmesi bekleniyor. 
Muhalefetteki diğer önemli partilerin yanı sıra iktidardaki Cumhuriyet İçin Birlik Partisi de dahil olmak üzere girişime katılan 12 siyasi partiden şu açıklama yapıldı:
"Partiler ve siyasi aktörler de dahil olmak üzere genel olarak ulusal siyasi yelpazenin cumhuriyetçi bir sözleşme formüle etmek için istişarede bulunma zamanı geldi. Bu istişarenin Cumhurbaşkanı himayesinde gerçekleşmesi gerekiyor.”
İş birliği halindeki siyasi partiler, hükümetin Kovid-19 ile mücadele çabalarını desteklemek için bir yıl önce kurulan bir ekipte yer alıyorlar. Ancak söz konusu koordinasyon grubu son aylarda, iktidar ve muhalefet arasında bir diyalog düzenleme olasılığına ilişkin istişareler için siyasi bir çerçeveye dönüşmüş durumda. Atılan bu adım, Cumhurbaşkanı Muhammed Vild el-Gazvani'nin 2019 ortalarında iktidara gelmesinden bu yana türünün ilk örneği oldu.
Parlamentoda en fazla temsile sahip muhalefet partisi olmasına rağmen Müslüman Kardeşler'e bağlı  Reform ve Kalkınma İçin Ulusal Birlik Partisi (Tevasul), söz konusu koordinasyon içinde yer almıyor. İslamcı parti, koordinasyondaki siyasi tarafları, kendisini planlanan istişarelerin dışında tutmaya çalışmakla suçluyor. Ancak partiler bu iddiaları reddediyorlar. Partiler yaptıkları basın açıklamasında, “düzenlenmesi beklenen istişarenin adalet ve eşitlik ilkelerine dayalı bir cumhuriyetçi sözleşmeyi netleştirmeyi, bireysel ve toplumsal özgürlükleri korumayı ve sağlam ve köklü bir demokrasi kurmayı hedeflediğini” bildirdiler. Ayrıca istişarenin bir diğer amacının da “önyargılardan, ırkçılıktan, etnisiteden, kabilecilikten ve bölgecilikten uzak bir şekilde, toplumsal barışı korumak ve ulusal birliği güçlendirmek olduğu" ifade edildi.
Açıklama, siyasi arenanın şu an tanık olduğu açıklık atmosferi çerçevesinde, temel ulusal konularda geniş bir fikir birliği yaratmanın öneminin vurgulanmasıyla sonlandı. Ayrıca, planlanan istişarenin birkaç hafta içinde organize edilmesini sağlamak için oluşturulan bir "yol haritası" açıklandı. Bununla birlikte eski Moritanya Başbakanı ve şu anki parlamento üyesi Yahya Ould Ahmed el-Vakf’ın başkanlık ettiği, görevi tüm siyasi partiler ve bağımsız şahsiyetlerle iletişime geçerek ulusal istişareye hazırlık ve onları katılmaya davet eden bir "irtibat komitesi" oluşturulduğu kaydedildi.
Açıklamada, komitenin misyonunun söz konusu girişimin içeriği hakkında kendilerini bilgilendirmek, görüşlerini dinlemek ve diyalog için hazırlık komitesinin oluşturulmasına katılmaya davet etmek için tüm ulusal siyasi güçlerle iletişime geçmek” olduğu bildirildi. Söz konusu hazırlık komitesinin siyasi güçlerle temasın sona ermesinden sonra oluşturulacağı kaydedildi. Açıklamaya göre istişare masasında ele alınacak en önemli konulardan biri, anayasal ve diğer yasal reformları ve seçim sistemi reformunu içeren siyasi dosya olacak. Ancak istişarelerde ele alınacak reformların detayları hakkında bilgi verilmedi. Ulusal birlik ve askıya alınan ulusal insan hakları dosyaları, kölelik sorunu ve kalıntılarını ve son olarak yolsuzlukla mücadele üzerinden iyi yönetişimle ilgili başlıkları içeriyor. Ayrıca katılımcılar tarafından üzerinde anlaşmaya varılan konuları içeren "ulusal istişare" ile ilgili bir belge çıkarılması ve uygulanmasının sağlanması için de bir "fikir birliği mekanizması" oluşturulması bekleniyor. Moritanya hükümeti parlamentodaki partiler düzeyinde başlatılan Ulusal İstişare Girişimi ile ilgili şu ana kadar herhangi bir açıklamada bulunmadı. Ancak iktidar partisinin girişime imza atanlar arasında bulunması ve özellikle Cumhurbaşkanı Muhammed Vild Gazvani'nin son haftalarda muhalefet liderleriyle yaptığı görüşmelerde "ulusal istişarenin” önemi üzerine odaklanması hükümetin yeşil ışık yaktığı izlenimini veriyor. 
Gazvani, iktidara gelişinden bu yana ülkedeki siyasette sakinliği sağlamaya ve otorite ile muhalefet arasındaki ilişkiyi normalleştirmeye çalıştı. Muhalif liderlerle gerçekleştirdiği düzenli görüşmeler yoluyla bu konuda başarılı olan Gazvani, istişarelere sürekli hazır olduğunu belirtse de siyasi durum bunu gerektirmediği için herhangi bir ulusal diyalog girişimine karşı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Suriye'de “ertesi gün” için 4 senaryo

Halep'in muhaliflerin eline geçmesinin ardından Beşşar Esed'in resmini yırtan bir muhalif unsur (AFP)
Halep'in muhaliflerin eline geçmesinin ardından Beşşar Esed'in resmini yırtan bir muhalif unsur (AFP)
TT
TT

Suriye'de “ertesi gün” için 4 senaryo

Halep'in muhaliflerin eline geçmesinin ardından Beşşar Esed'in resmini yırtan bir muhalif unsur (AFP)
Halep'in muhaliflerin eline geçmesinin ardından Beşşar Esed'in resmini yırtan bir muhalif unsur (AFP)

İsmail Derviş

Suriye’de Halep şehrinin tamamını, İdlib’in geri kalanını ve Hama'nın kuzey kırsalını ele geçiren Heyetu Tahriru'ş Şam’ın (HTŞ) başını çektiği silahlı muhalif grupların ani ve hızlı ilerleyişinin ardından, Suriye'nin kuzey ve orta kesimlerindeki çatışmalar beş gündür dünya basınında gündemin üst sıralarında yer alıyor.

Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) da eş zamanlı olarak Halep'in kuzey kırsalında rejim güçlerine ve Ankara tarafından PKK'nın uzantısı olarak kabul edilen Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) karşı yeni bir operasyon başlattı. Rus savaş uçakları İdlib ve Halep'te birkaç hava saldırısı düzenlerken İran sahada değil ve diplomasiye yönelmiş durumda. Tüm bunlar çerçevesinde Suriye'de ‘ertesi gün’ nasıl olacak?

Olası senaryolar arasında cumartesi gününden itibaren yoğunlaşan diplomatik çabaların başarıya ulaşması ve yeni gerçeklik çerçevesinde bir ateşkes sağlanması, haritaları yeniden rejim lehine değiştirecek bir karşı saldırının başlaması, siyasi bir çözümün dayatılması için çatışmaların devam etmesi ve Şam rejiminin düşmesi şeklinde dört senaryo yer alıyor.

Diplomatik hamleler

Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan resmi açıklamada İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin bugünTürkiye'yi ziyaret edeceği ve bu ziyaret sırasında Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile bir araya gelerek Suriye'deki durumu ele alacağı bildirildi.

Arakçi, ABD ve İsrail'i Suriye'deki çatışmalarda büyük ilerlemeler kaydeden Suriyeli muhalif grupları desteklemekle suçladıktan sonra Şam'dan Ankara'ya geçmesi bekleniyor. Konuyla ilgili bilgi sahibi bir Türk kaynak, bir güvenlik heyetinin cumartesi günü Şam'dan Türkiye'nin güneyindeki Antalya’ya geldiğini söyledi. Heyetin Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) yetkilileriyle bir araya gelerek muhalif grupların ilerleyişini durdurmak için bir anlaşmaya varmaya çalışması bekleniyor. Şarku’l Avsat’ın  Independent Arabia’dan aktardığı habere göre kaynak, Şam heyetinin bu görevinde başarılı olma ihtimalini zayıf görürken bir başka Türk kaynak da böyle bir heyetin Antalya’ya gelişinin gerçeği yansıtmadığını söyledi.

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed, Suriye topraklarının terörizme karşı korunması ve birliğinin sağlanması için desteklerini ifade eden bazı Arap ülkelerinden yetkililerle birkaç telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

 Mevcut gerginlik sırasında İran tarafından yürütülen diplomatik çabalara gelince, daha önceki deneyimleri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Suriye dosyasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile anlaşmayı tercih etmesi nedeniyle Türkiye ile bir anlaşmaya varmakta başarısız olduklarını kanıtladı. Putin ile Erdoğan arasında geçtiğimiz yıllarda yapılan görüşmeler, sahaya yansıyan ve Suriye'de dört yıl süren ateşkese katkıda bulunan çeşitli anlaşmalar ve sonuçlar elde etmeyi başardı. Dolayısıyla Rusya'nın diplomatik müdahalede bulunmaması ve Türkiye ile görüşmeler yapmaması halinde diplomatik kanalların Suriye'deki çatışmaları durdurma konusunda başarılı olması pek mümkün görünmüyor.

Karşı saldırı

Cumartesi gecesi ve pazar günü Hama kentindeki çatışmalar nispeten durma noktasına gelirken, Rus savaş uçakları İdlib ve Hama illerinin çeşitli bölgelerine hava saldırıları düzenledi. Suriye düzenli ordusu son birkaç gün içinde kaybettiği geniş alanları geri almak için karşı saldırı başlatmaya hazırlandığını duyurduysa da rejimin böyle bir karşı saldırısı ancak Rusya'nın yoğun hava desteğiyle birlikte başarılı olabilir.

Eski diplomat ve Rusya işleri uzmanı Rami eş-Şair, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

“Rus savaş uçakları Suriye halkına karşı operasyon düzenlemeyecek. Rusya'daki yetkililer Suriye'de yaşananların, Şam hükümetinin siyasi çözüm konusunda somut ilerleme kaydetmeyi ve tüm etnik ve mezhepsel bileşenleriyle Suriye halkının isteklerini karşılayacak yeni bir anayasa üzerinde anlaşmayı ertelemesinden kaynaklandığının farkında."

Independent Arabia'ya konuşan Şair, Astana Süreci'nin garantör ülkeleri olan Türkiye, Rusya ve İran'ın geçtiğimiz yıllarda ateşkesin uygulanmasına katkıda bulunduğunu ve bunun amacının da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2254 sayılı kararı uyarınca gerçek bir siyasi sürecin başlatılması için Suriye'nin iç faktörlerini hazırlamak olduğunu, ancak Rusya'nın Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in ve hükümetin bu çözüme doğru ilerlemeleri için herhangi bir katkıda bulunmadığını söyledi. Rusya Hava Kuvvetlerinin etkin bir müdahalede bulunmayacağını ve Suriye halkına karşı saldırı düzenlemeyeceğini düşünen Şair, “Bugün tek çözümün 2254 sayılı BMGK kararı uyarınca siyasi çözüme derhal geçilmesi olduğuna inanıyorum” diye ekledi.

Çatışmalar devam ediyor ve çözüm dayatılıyor

Bu senaryo, bugün sahadaki gerçekliğe en yakın olanı olsa da önümüzdeki günlerde ve saatlerde sürprizler devam edecek. Bu senaryoda muhalif gruplar Suriye'nin orta kesimlerinde, özellikle de Humus ve Hama vilayetlerinde yeni hedeflere yönelmeyi sürdürecek. Bu da rejimi siyasi bir çözüme zorlamalarını sağlayacak.

Independent Arabia'ya konuşan Türk akademisyen Umut Berhan Şen, Rusya ve İran için en önemli olanın Şam'ın düşmemesi olduğunu söyledi. Şen’e göre çatışmayı Şam'ın dışında tutmak muhalifler için bir güç ifade etse de rejimin düşmesine sebep olmuyor. Ancak muhalifler kontrolü ele geçirmeye devam eder ve Humus ve Hama'ya ulaşırsa bir çözümün dayatılmasına yol açabilir. Bu büyük ve ani ilerlemeden sonra Şam'ın artık oyalanacak zamanı kalmadı. Esed’in şimdi silah zoruyla Suriye muhalefetiyle ortak bir hükümet kurulmasını sağlayacak ve milyonlarca mülteciyi vatanlarına döndürecek siyasi bir çözüm için yeni adımlar atması gerekiyor.

Şen, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Halep'ten gelen videoları izledim. Herkes Halep halkının artık şehirlerine dönebildikleri için ne kadar mutlu olduklarını gördü. Peki Suriye hükümeti Halep’i kontrol ederken onlar hakkında soruşturma başlatmadan ya da onları tutuklamadan geri dönmelerine izin veremez miydi? Özetle artık Suriye'de çözüm zamanı geldi.”

Şam’ın düşmesi

Şam'ın düşmesi hiç kuşkusuz Suriye'de rejimin düşmesi anlamına geliyor. Bu senaryo henüz çok uzak ve hakkında konuşmak için çok erken olsa da olaylar okunup analiz edilebileceklerinden çok daha hızlı gelişiyor.

Bu senaryonun mümkün olduğunu, ABD ya da Uluslararası Koalisyona ait savaş uçaklarının bombardımanlar düzenleyerek Suriyeli muhaliflerin Şam'a girmesini sağlamasının ihtimal dışı olmadığını söyleyen Şen, “Şam’ı almak kolay değil, çünkü o başkent, rejimin kalesi. Muhaliflerin buraya girmesi rejimin sonu demek. Rejimin Suriye'nin kuzeyinden ve orta kesimlerinden çekilmesinden sonra Şam'ı daha da güçlendirmeye çalıştığına inanıyorum. Dolayısıyla muhalefetin eline geçmesi zor olsa da bu ancak ABD’nin ya da Uluslararası Koalisyonun desteğiyle mümkün” diye konuştu.

Türkiye, Suriye'deki çatışmanın patlak vermesinden bu yana Rusya ile müzakere halindeydi. Şimdi diplomatik olarak hareket eden taraf İran. Türkiye'nin İran ile anlaşması pek mümkün görünmüyor. Çünkü Türkiye ve İran ‘sınırlı bir dostluğa’ sahip olmalarına rağmen Suriye'de düşmanlar. Ancak nihayetinde eldeki göstergeler ister diplomasi yoluyla ister uluslararası ve askeri dayatmalarla olsun, Suriye'de siyasi bir çözümün yakın olduğuna işaret ediyor.