Yakıt krizi, Lübnan’ın dış işlemlerini aksatıyor

Lübnan Dışişleri Bakanlığı (Arşiv)
Lübnan Dışişleri Bakanlığı (Arşiv)
TT

Yakıt krizi, Lübnan’ın dış işlemlerini aksatıyor

Lübnan Dışişleri Bakanlığı (Arşiv)
Lübnan Dışişleri Bakanlığı (Arşiv)

Lübnan’daki krizin boyutunu gözler önüne seren gerçeküstü bir sahnede çok sayıda vatandaş, bakanlık jeneratörlerinde mazot bitmesi nedeniyle işlemlerinin tamamlanamamasının ardından Dışişleri Bakanlığı önünde toplandı. Jeneratörlerde meydana gelen bu durum, elektrik kesintisi yaşanmasına ve çalışanların işlerinin duraksamasına neden oldu.
Mazotun istasyonların ve elektrik jeneratörü sahiplerinin tanklarında tükenmesi, Lübnan’ı fiilen karanlığa sürükleyebilecek büyük bir sorun teşkil ediyor. Özel Jeneratör Sahipleri Derneği Başkanı Abdu Saade, Lübnan’ın çoğu bölgesinde elektriğin karne ile dağıtılma saatinin yaklaşık 22 olduğunu belirtti. Şarku’l Avsat’a konuşan Saade, “Jeneratör sahiplerinin çoğunun mazot depoları ya boştur ya da bitmek üzeredir, bu da jeneratörleri kapatmak anlamına geliyor. Bu kapatma, depoların stoklarının tükenmesi ve açılış tarihi belirtilmeden ardı ardına beş gün kapatılması sonucu birden fazla bölgede başlayan bir süreçtir” dedi.
Durumu trajik olarak nitelendiren Saade, “Devlet, bizden vatandaşlarına elektrik vererek eksikliklerini gidermemizi istiyor ama aynı zamanda bizden mazotu da alıkoyuyor. Peki jeneratörlerimizi nasıl çalıştıracağız?” ifadelerini kullandı. “Bizi, bazılarımızın karaborsadan iki katı fiyatına mazot almayı kabul ettiği bir noktaya getirdiler. Ama bugün bu madde artık bu piyasada bile yok” diyen Saade, ilgili tarafların, depolamanın, tekellerin ve karaborsanın durmasına yol açan mazot dağıtımı için güvenlik güçlerini görevlendirerek bu krizi çok hızlı bir şekilde ele almaları gerektiğini vurguladı.
Öte yandan akaryakıt dağıtımcılarının temsilcisi Fadi Ebu Şakra, “Koşullar, uzun zamandır zor, ancak bugün stok artık büyük değil. İstasyonlarda veya distribütörlerde mazot yok” dedi. Şarku’l Avsat’a konuşan Ebu Şakra, herhangi bir çözümün istasyonlardan daha büyük olduğu göz önüne alındığında, krize hızlı bir şekilde değinilmesi gerektiğini vurgularken, sübvansiyonun kaldırılacağı, rasyonalize edileceği veya 3 bin 900 Lübnan lirası döviz kuru ile sınırlandırılacağı kaydedildi. Temsilci Şakra, “Bugün ihtiyacımız olan şey devletin cesur bir kararıdır. Bugün vatandaş için önemli olan büyük elektrik kesintisi gölgesinde malzemelerin bulunabilirliğidir” açıklamasında bulundu.
Geçen hafta Enerji Bakanı’nın açık şekilde ilan ettiği gibi fiyatların artırılmasına karar verilmesinin ardından çok sayıda vatandaş, kış için depolayacak mazot almaya yöneldi. 44 yaşındaki Naha Amad, Şarku’l Avsat’a “Beş gündür mazot aramak için istasyonlarda dolaşıyorum. Ama deposunun boş olduğunu söylüyor. Malzemeleri sübvansiyonlu ve düşük fiyatlarla aldıklarından ve daha yüksek fiyatlara satmak için ayırdıklarından eminiz” dedi.
İstasyon sahipleri bu suçlamaları reddediyor. Bu bağlamda 60 yaşındaki Naci Milan, mazot veya benzin olsun, ellerinde var olan tüm malzemeleri sattıklarını belirtti. Şarku’l Avsat’a konuşan Milan, “Ne yazık ki çok sayıda müşteri bize krizden biz sorumluymuşuz gibi davranıyor. Hem bu sektörü hem de diğer tüm sektörleri yönetmekten sorumlu olanların sürekli başarısızlığının bir sonucu olarak acı çektiğimiz biliniyor” ifadelerini kullandı.
23 Haziran’da Lübnan’ın birçok bölgesinde mazot ve benzin eksikliğini protesto etme amacıyla yollar trafiğe kapatıldı. Güvenlik güçleri tarafından yapılan açıklamada satış ve kaçakçılık amacıyla büyük miktarlarda sübvansiyonlu mazot ve benzine el konulduğu, konuyla ilgili olarak ülkenin kuzeyinde 3 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Lübnan’daki Akaryakıt Distribütörleri Sendikası Sekreteri Hassune Ğasan, Lübnan’daki yakıt stoklarının tükenmekte olduğu konusunda uyardı. Ğasan, “Benzin krizi, Enerji Bakanı Raymond Ğacar’ın akaryakıt satın alma kredisini artırmayı planladığı bir zamanda daha da büyüdü” dedi.
Petrol Genel Müdürü Arur Fağali, malların teslim alınması ve piyasaya dağıtılması için son dönemde sağlanan destek çerçevesinde alınan tedbirlere dayanarak, yeni petrol gemisi için Merkez Bankası’nın kredi açmasını beklediklerini ifade etti. Fağali, bu durumun özel ithalat şirketleri için de geçerli olduğunu söyledi.



Lübnan'daki dönüşümler, bölge ve karşı-devrim hareketi

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Mısır Dışişleri Bakanı Badr Abdulati'yi 31 Ocak Cumartesi günü Baabda Sarayı'nda kabul etti. (Lübnan Cumhurbaşkanlığı/AP)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Mısır Dışişleri Bakanı Badr Abdulati'yi 31 Ocak Cumartesi günü Baabda Sarayı'nda kabul etti. (Lübnan Cumhurbaşkanlığı/AP)
TT

Lübnan'daki dönüşümler, bölge ve karşı-devrim hareketi

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Mısır Dışişleri Bakanı Badr Abdulati'yi 31 Ocak Cumartesi günü Baabda Sarayı'nda kabul etti. (Lübnan Cumhurbaşkanlığı/AP)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Mısır Dışişleri Bakanı Badr Abdulati'yi 31 Ocak Cumartesi günü Baabda Sarayı'nda kabul etti. (Lübnan Cumhurbaşkanlığı/AP)

Refik Huri

Lübnan, iki bütünleşmiş cephede son şans savaşı veriyor; bunların ilki kendisinden daha büyük bir çatışmada kendisine dayatılan savaş projelerine son verme cephesi, ikincisi siyaset, finansman ve milisler aracılığıyla hakim olan ve yöneten, devlet projesinin inşasını engelleyen engellerin yıkılmasıyla neye uğradığını şaşıran mafyanın yarattığı derin krizler uçurumundan çıkmaya başlama cephesidir. Savaş ne kısa, ne karşılıksız, ne direnişsiz, ne de tek boyutludur. Buna ek olarak, bölgesel ve uluslararası jeopolitik çatışmada konumunu ve rolünü yeniden kazanan Arap dünyasındaki daha geniş bir dönüşüm mücadelesinin de parçasıdır. Bölgedeki muazzam dönüşümlerle etkileşim halinde olan Lübnan halkından en azından, her zamanki gibi, dış destek ne kadar güçlü olursa olsun, iç süreci ve bilindik engellerini hafife almamaları isteniyor. Cumhuriyetin yıllar süren esaretten kurtuluşu, aktif bir kitlenin takip ettiği, kurumları dağılmaya yaklaşmış Lübnan Cumhuriyeti’nin var olup olmama gücünü test eden bir geçişin sadece başlangıcıdır. Keza güçlü bir değişim dalgasının başında General Joseph Avn’ın Yarze'deki (Savunma Bakanlığı'nın merkezini de içeren Lübnanlı bir belde) Ordu Komutanlığından Cumhurbaşkanlığı Sarayına geçişi, Nevaf Selam’ın Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı başkanlığından Hükümet Sarayına gelişi, krizlerin şiddetini artıran engelleme politikasına son vermemektedir. Bu, Suriye ve ardından İran vesayeti günlerinde güç ve “zorla el koyma” ile elde ettiklerini kaybetme korkusuna kapılan, hâlâ korkutucu olduklarını telkin etmek için bilinen yöntemleri kullanan silahlı aktörlerin politikasıdır. Zira Lübnan ve bölgedeki jeopolitik ve stratejik değişimler, Gazze ve Lübnan savaşında yaşananların, Suriye’de Esed rejiminin devrilmesinin, İran nüfuzu ile birlikte “arenalar birliği” stratejisi, “İslami direniş ekseni” ve Mollalar Cumhuriyetinin bölgesel projesinin gerilemesinin etkilerinin çok ötesinde, hızlı ve derin bir şekilde gerçekleşti. Dönüşümler, hem kendisine karşı çıkanların hem de coşkuyla karşılayanların, fikir sahasında bile, kendisine ayak uydurabilme kapasitesinden daha hızlıydı ve dramatik gelişmelere yönelik birinci ve ikinci okumalardan daha derindi.

Sahneye hâlâ bir şaşkınlık hâkim, bu da Lenin'in “Hiçbir şeyin gerçekleşmediği on yıllar ve on yılların gerçekleştiği haftalar vardır” sözüne uyuyor. Ortada sahiplerinin aleyhine dönen bazı hesaplar da var. Bunlar 7 Ekim 2023'te Hamas tarafından gerçekleştirilen Aksa Tufanı operasyonunun ve onu takip eden Hizbullah’ın Gazze'ye “destek” savaşının, Husilerin Kızıldeniz'i kapatma savaşının, İran Devrim Muhafızları'na bağlı Iraklı örgütlerin İHA’larının denizden nehre Filistin'in kurtuluşunun başlangıcı olduğunu düşünüyorlardı. 3 Ekim 2023'te İmam Humeyni'nin İsrail'i “kanser hücresi” olarak tanımladığını hatırlatan Dini Lider Ali Hamaney'in, daha sonra yaptığı “Filistin halkı ve bölgedeki direniş tarafından bu hücrenin yok edilmesi” çağrısını sahada hayata geçirmek olduğuna inanıyorlardı.

Hamaney'in, Esed'in devrilmesinin ardından Suriye'deki yeni duruma direnme çağrısı yapması ve Tahran'ın Şam ve bölgede kaybettiklerini geri kazanacağını vurgulaması şaşırtıcı değildi. Peki bunu nasıl yapacak? Sanki değişiklikler hiç yaşanmamış gibi ya da sanki kolayca düzeltilebilecek bir araba kazasıymış gibi, değişime karşı bir tür “karşı-devrim” ve ağır darbe alan örgütlerin yeniden silahlandırılması ve rollerinin etkinleştirilmesiyle yapacak. Bu itki gücü ve değişim dalgası karşısında Şii İkilisinin bir “karşı koyma” rolü üstlenmesi gerçekliğe dayanan beklentilere göre uzak bir ihtimal değildi zira denildiği gibi eski alışkanlıklar inatçıdır. Hizbullah ve Emel Hareketi için, üstün ve hegemon olma, Lübnan halkının çoğunluğuna bir şey dayatmadan, diğer unsurlarla ortak olmaya geçiş zorlu bir siyasi mücadeledir. Dahası katılım isteği çarpıtıldı ve bir “dışlama” girişimi olarak değerlendirildi.

Direniş ekseni içinde herkes aynı şeyi uyguluyor, İran, Filistin'i özgürleştirme sloganları altında İslam Cumhuriyeti'nin ön cephesini savunma uğruna Hizbullah gençlerini çatışmalarda ölüme sürükledi. Hizbullah da varlığını ve güçlü olduğunu kanıtlamak, dışarıdan önce içeriye mesajlar göndermek için Güney Lübnan’daki köylerin sakinlerini, tanklarla ve sivil halka ateş açmaktan ve kayıplar verdirmekten çekinmeyen acımasız bir düşmanla karşı karşıya bıraktı. Hizbullah'ın yerinden edilmiş çevresine kucak açan Lübnanlılara yönelik provokasyon ve küçümsemenin zirve noktası ise , motosikletli grupların “Şiiler, Şiiler, Şiiler” sloganlarıyla Hristiyan ve Sünni mahalle ve bölgeleri dolaşmaya gönderilmesiydi. Ama itki gücü ve değişim dalgası nihayetinde karşı durma hareketinden daha güçlüdür. Nitekim sahada ve siyasal gerçeklikte büyük dönüşümler yaşanıyor ve bazıları kabul etmek istemese de, herkes biliyor ki bitmiş bir oyunda Lübnan'da “arenalar birliği”nin rolü çıkmaza girmiştir. Arap kardeşlerimizin ve uluslararası dostlarımızın desteğiyle Arap Lübnan'da bir milli devletin inşasından kaçış yoktur.

Papa Francis, “Gelin Hayal Edelim: Daha İyi Bir Geleceğe Giden Yol” adlı kitabında şair Hölderlin’in şu sözünü aktarır: “Tehlikenin olduğu yerde, kurtarıcı bir güç her zaman büyür.” Lübnan, tehlikeyi fırsata dönüştürmeye gelen bir kurtarma gücünü hak ediyor ve artık kimse bu küçük ülkeyi yeniden esarete ve tehlikeye geri döndüremez.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.