Küresel piyasalar tedarik sıkıntılarıyla karışık seyrediyor

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA
TT

Küresel piyasalar tedarik sıkıntılarıyla karışık seyrediyor

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA

Dünya genelinde enerji ürünlerinde yaşanan arz sıkıntısının ekonomik toparlanmayı sekteye uğratmasından endişe ediliyor.
Küresel piyasalar, artan tedarik sıkıntıları ve Çin'in ekonomik regülasyonlarına ilişkin belirsizliklerle haftaya karışık bir seyirle başlarken, ABD ve Avrupa başta olmak üzere merkez bankası başkanlarının açıklamaları hafta boyunca piyasaların yönü üzerinde belirleyici olacak.
Dünya genelinde enerji ürünlerinde yaşanan arz sıkıntısının ekonomik toparlanmayı sekteye uğratmasından endişe ediliyor.
Hafta sonunda İngiltere Ulaştırma Bakanlığı, tır ve kamyon şoförü eksikliği nedeniyle bazı süpermarketlerde rafların boş kalmasının ve benzin istasyonlarındaki uzun kuyrukların önüne geçebilmek için 5 bin akaryakıt tankeri ve gıda kamyonu sürücüsüne aralık sonuna kadar geçici vize verileceğini duyurdu.
Çin hükümeti enerji kullanımı konusunda bazı eyaletlere uyarıda bulunurken, ekonomide devam eden regülasyon çalışmaları da belirsizlikleri artırmaya devam ediyor.
Çinli emlak devi Evergrande'ye ilişkin süreç ise belirsizliğini koruyor. Şirketin elektrikli araç üretim bölümünün tahvil ihracına onay verilmemesinin likiditeye ilişkin sıkıntıları daha da artırabileceğinden endişe ediliyor.
Cuma günü New York borsası karışık bir seyir izlerken, S&P 500 endeksi yüzde 0,15 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,10 değer kazandı, Nasdaq endeksi yüzde 0,03 geriledi. New York borsasında endeks vadeli işlem kontratları yeni haftaya ise alış ağırlıklı bir seyirle başladı.
Almanya'da hafta sonu gerçekleşen seçimlerde Maliye Bakanı Olaf Scholz liderliğindeki Sosyal Demokrat Parti en çok oyu alırken, koalisyon kurulmasının haftalar alabileceği ifade ediliyor.
Öte yandan, Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde'ın bugün yapacağı açıklamaların piyasaların yönü üzerinde etkili olması bekleniyor.
Avrupa borsaları, cuma günü satış ağırlıklı bir seyir izlerken, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,38, Almanya'da DAX endeksi yüzde 0,72, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,95 ve İtalya'da MIB 30 endeksi yüzde 0,43 değer kaybetti. Vadeli işlemlerde endeks kontratları, yeni haftanın açılışında karışık bir seyir izliyor.
Avro/dolar paritesi ise önceki kapanışa paralel 1,1723'ten işlem görüyor.
Asya'da, Çin Merkez Bankası (PBoC) likidite enjeksiyonlarına devam etse de, tedarik zincirine ilişkin sıkıntılar piyasalarda karışık seyri beraberinde getirdi.
Bugün açıklanan verilere göre ise Japonya'da öncü endeks 104,2'den 104,1'e geriledi.
Bu gelişmelerle kapanışa yakın Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,8 ve Japonya'da Nikei 225 endeksi yüzde 0,05 değer kaybederken, Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 0,40 ve Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 0,19 değer kazandı.
Cuma günü satıcılı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi günü önceki kapanışın yüzde 1,20 altında 1.384,68 puandan tamamladı. Geçen hafta kapanışını yüzde 1,32 artışla 8,8836'dan yapan dolar/TL ise bugün bankalararası piyasanın açılışında 8,8840 seviyesinde işlem görüyor.
Analistler, bugün ECB Başkanı Lagarde'ın konuşmasının yanı sıra, ABD'de dayanıklı mal siparişleri ve Dallas Fed imalat aktivite endeksi verilerinin takip edileceğini belirterek, hafta boyunca da merkez bankası başkanlarının konuşmalarının izleneceğini ifade etti.
Teknik açıdan BIST 100 endeksinde 1,370 ve 1.340 seviyelerinin önemli destekler olduğunu kaydeden analistler, yükselişlerde ise 1.420 puanın direnç konumuna geldiğini söyledi.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
15.30 ABD, ağustos ayı dayanıklı mal siparişleri
17.00 ABD, eylül ayı Dallas Fed imalat aktivite endeksi



Musk, tazminat paketiyle ilgili mahkeme kararı sonrasında 700 milyar dolarlık net servete ulaşan ilk kişi oldu.

Elon Musk (Reuters)
Elon Musk (Reuters)
TT

Musk, tazminat paketiyle ilgili mahkeme kararı sonrasında 700 milyar dolarlık net servete ulaşan ilk kişi oldu.

Elon Musk (Reuters)
Elon Musk (Reuters)

Forbes Milyarderler Endeksi dün, Tesla CEO'su Elon Musk'ın, Delaware Yüksek Mahkemesi'nin geçen yıl geçersiz kılınan 139 milyar dolarlık Tesla hisse senedi opsiyonlarını yeniden geçerli kılmasıyla net servetinin 749 milyar dolara yükseldiğini gösteren ilk kişi olduğunu açıkladı.

Yüksek Mahkeme, cuma günü, alt mahkemenin iki yıl önce "makul olmayan" gerekçesiyle iptal ettiği Elon Musk'ın 2018 tarihli 56 milyar dolarlık tazminat paketini yeniden yürürlüğe koydu.

Yüksek Mahkeme, tazminat paketini geçersiz kılan 2024 tarihli kararın kusurlu ve Musk'a karşı haksız olduğunu belirtti.

dfrgthy
Elon Musk, üzerinde Tesla marka bir otomobilin resminin gösterildiği ekranın önünden geçiyor (Reuters)

  Birkaç gün önce Musk, havacılık ve uzay alanındaki girişim şirketi SpaceX'in halka arz edilebileceğine dair haberlerin ardından, net serveti 600 milyar doları aşan ilk kişi oldu.

Kasım ayında Tesla hissedarları, Musk için ayrı olarak 1 trilyon dolarlık bir tazminat planını onayladı; bu, yatırımcıların elektrikli otomobil üreticisini yapay zeka ve robotik devine dönüştürme vizyonunu desteklemesiyle tarihin en büyük maaş paketi oldu.

Forbes'un milyarderler listesine göre, Musk'ın serveti, Google'ın kurucu ortağı ve dünyanın en zengin ikinci kişisi olan Larry Page'in servetini yaklaşık 500 milyar dolar aşmış durumda.


TikTok, ABD'deki birimini Amerikalı yatırımcılara satmaya karar verdi

Cep telefonunda TikTok uygulamasını açan bi kişi (Arşiv- AP)
Cep telefonunda TikTok uygulamasını açan bi kişi (Arşiv- AP)
TT

TikTok, ABD'deki birimini Amerikalı yatırımcılara satmaya karar verdi

Cep telefonunda TikTok uygulamasını açan bi kişi (Arşiv- AP)
Cep telefonunda TikTok uygulamasını açan bi kişi (Arşiv- AP)

Reuters'ın gördüğü TikTok CEO'suna ait bir nota göre TikTok'un sahibi ByteDance, ABD birimini Amerikalı yatırımcılar tarafından kontrol edilen bir ortak girişime satmak üzere bir anlaşma imzaladı.

Anlaşmanın 22 Ocak'ta tamamlanması bekleniyor ve bu, ulusal güvenlik endişeleri nedeniyle Çinli ana şirket ByteDance'i ABD operasyonlarından vazgeçmeye zorlama yönündeki yıllardır süren çabalara son verecek.

Bloomberg ve Axios, şirket içi bir nota atıfta bulunarak, TikTok CEO'su Xu Zhou'nun çalışanlarına, sosyal medya şirketi ve Çinli sahibi ByteDance'in, Oracle, Silver Lake ve Abu Dabi merkezli MGX'in büyük yatırımcılar olduğu yeni bir kuruluş üzerinde anlaştığını bildirdiğini aktardı.

Oracle'ın kurucusu ve CEO'su Larry Ellison, ABD Başkanı Donald Trump'ın uzun süredir müttefiki. Xu, çalışanlarına ByteDance'in yeni kuruluşta yaklaşık %20'lik bir paya sahip olacağını, bunun da ABD yasalarına göre Çinli bir şirket için izin verilen maksimum oran olduğunu açıkladı.

Bu düzenleme, eski Başkan Joe Biden döneminde kabul edilen ve ByteDance'i TikTok'un Amerika Birleşik Devletleri'ndeki faaliyetlerini satmaya veya en büyük pazarında yasaklanmaya zorlayan bir yasaya yanıt olarak geldi. ABD yetkilileri, Trump'ın ilk döneminde de dahil olmak üzere, Çin'in TikTok'u Amerikalıların verilerini toplamak veya gelişmiş algoritması aracılığıyla etki uygulamak için kullanabileceği konusunda uyarıda bulunmuştu.

Şarku’l Avsat’ın Bloomberg'ten aktardığına göre Chu notta, "Anlaşmanın tamamlanmasının ardından, ABD ortak girişimi, ABD veri koruma, algoritma güvenliği ve içerik denetimi mevzuatına tabi bağımsız bir kuruluş olarak faaliyet gösterecektir" dedi. Trump, eylül ayında Oracle'ın başkanı ve dünyanın en zengin adamlarından biri olan Ellison'ın anlaşmanın önemli bir yatırımcısı olduğunu belirtmişti.

Ellison, uzun süredir arkadaşı olan Trump'ın OpenAI ile büyük yapay zeka ortaklıklarına girmesini kolaylaştırmasıyla yeniden gündeme geldi. Ellison ayrıca oğlu David'in Paramount'u satın almasını da finanse etti ve şu anda Warner Bros için Netflix ile bir ihale savaşı içinde.


Asya devinin Manhattan Projesi: ABD çip tedarik zincirlerinden çıkarılacak

ABD ve Çin arasındaki yapay zeka yarışı her geçen gün kızışıyor (Reuters)
ABD ve Çin arasındaki yapay zeka yarışı her geçen gün kızışıyor (Reuters)
TT

Asya devinin Manhattan Projesi: ABD çip tedarik zincirlerinden çıkarılacak

ABD ve Çin arasındaki yapay zeka yarışı her geçen gün kızışıyor (Reuters)
ABD ve Çin arasındaki yapay zeka yarışı her geçen gün kızışıyor (Reuters)

Çin, ABD'nin uzun yıllardır engellemeye çalıştığı yarı iletken çip üretim makinesinin prototipini geliştirdi. 

Guangdong eyaletine bağlı Shenzhen'deki gizli bir laboratuvarda geliştirilen makine, Batı'nın askeri gücünün önemli bir parçasını oluşturan ileri düzey yarı iletken çipleri üreten makinenin prototipini tamamladı. 

Reuters'ın aktardığına göre bu yılın başlarında tamamlanan makine, Hollandalı yarı iletken çip devi ASML'nin eski mühendislerinden oluşan bir ekip tarafından geliştirildi. 

Kimliğinin paylaşılmaması şartıyla konuşan kaynaklar, mühendislerin ASML patentli aşırı ultraviyole litografi (EUV) makinelerine tersine mühendislik uyguladığını söylüyor. 

EUV'ler saç telinden binlerce kat daha ince devrelerin silikon yongalara yerleştirilmesini sağlıyor. Genellikle devreler ne kadar küçük olursa çipler de o kadar güçlü oluyor. 

Kaynaklar, prototip makinenin çalıştığını ancak henüz çip üretilmediğini söylüyor. 

Analizde, Batı'nın tekelindeki bu teknolojinin Çin'in eline geçmesiyle Devlet Başkanı Şi Cinping'in yarı iletken çip üretiminde ülkenin kendine yeterlilik kazanması hedefine yaklaştığı belirtiliyor.

Çin Komünist Partisi'ne bağlı Merkez Bilim ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Ding Şueşiang'ın liderliğinde 6 yıl önce başlatılan program, Pekin yönetiminin özellikle Washington'a karşı sürdürdüğü yapay zeka yarışında dışa bağlılığının ortadan kaldırılmasını amaçlıyor. 

Kaynaklar, ABD'nin II. Dünya Savaşı'nda atom bombası geliştirmek için başlattığı Manhattan Projesi'nin Çin versiyonu diye tanımlanan proje hakkında şunları söylüyor: 

Amaç, Çin'in sonunda tamamen Çin yapımı makinelerle ileri seviye çipler üretebilmesini sağlamak. Çin tedarik zincirlerinden ABD'yi tamamen çıkarmak istiyor.

Pekin yönetimi prototip makinede ilk çipi 2028'e kadar üretmeyi hedefliyor. Ancak uzmanlar bunun 2030'a kadar mümkün olmadığı görüşünü paylaşıyor.

Independent Türkçe, Reuters, Modern Diplomacy