SDG ve Şam, ülkenin doğusunda ‘uzlaşı’ faaliyetleri yürütüyorhttps://turkish.aawsat.com/home/article/3328991/sdg-ve-%C5%9Fam-%C3%BClkenin-do%C4%9Fusunda-%E2%80%98uzla%C5%9F%C4%B1%E2%80%99-faaliyetleri-y%C3%BCr%C3%BCt%C3%BCyor
SDG ve Şam, ülkenin doğusunda ‘uzlaşı’ faaliyetleri yürütüyor
SDG lideri Mazlum Abdi, bu ayın başlarında Suriye'nin kuzeydoğusunda düzenlenen bir törende (AFP)
Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) bağlı Askeri Konsey, Suriye rejimi güçlerinin Deyrizor'da ‘uzlaşı’ sağlamaya çalıştığı bir dönemde Haseke ilinin farklı bölgelerinin ileri gelenleriyle bir toplantı gerçekleştirdi.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) dün (cumartesi) SDG ve aşiretlerin ileri gelenleri arasında Derbesiye'nin güneyindeki Evan Salonu'nda gerçekleşen toplantının amacının SDG'nin elindeki 850 tutuklunun serbest bırakılması ve tutukluların akıbetinin ortaya çıkarılması ihtiyacı ile ilgili bölge halkının taleplerini dinlemek ve bölgenin ileri gelenleri ile istişare etmek olduğunu aktardı. Söz konusu 850 kişi DEAŞ mensubu olmak, Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) ile çalışmak gibi çeşitli suçlamalarla farklı zamanlarda tutuklandılar. Bölgenin ileri gelenleri toplantıda ayrıca, bölge sakinlerinin hayat şartlarının iyileştirilmesi, temel hizmetlerin sağlanması, tarım için yeterli yakıt temin edilmesi ve tarım sektörünün desteklenmesini talep ettiler.
SDG, DEAŞ üyesi oldukları gerekçesiyle tutuklanan çok sayıda kişiyi serbest bırakmaya hazırlanıyor. Farklı zamanlarda tutuklanan ve çoğunluğu Haseke ve Deyrizor illerinden olan en az 850 mahkûmun önümüzdeki saatlerde serbest bırakılması bekleniyor. Tahliye sürecine bölgedeki aşiret büyükleri ve ileri gelenleri aracılık edecek.
Öte yandan SOHR, Suriye rejime bağlı güvenlik güçlerinin, ordu komutanlarının ve üst düzey istihbarat görevlilerinin katılımıyla Deyrizor ili ve el-Meyadin'de birkaç gün önce başlattığı ‘uzlaşı’ faaliyetlerine ilişkin yeni ayrıntılara değindi. Kaynaklar, anlaşma yapan ve barış imzalayanlar arasında DEAŞ terör örgütünün polis gücü Hisbah’ın eski üyeleri olduğunu doğruladılar. Kaynaklara göre yine anlaşma yapanlar arasında Heyetu Tahriru'ş Şam’ın (HTŞ) ve diğer savaşan grupların eski üyeleri ile Fırat'ın batısındaki İran destekli milislerin ‘kalesi’ olarak görülen el-Meyadin’deki DEAŞ’ın önde gelen eski üyeleri de ön saflarda yer aldılar.
SOHR, Suriye Genel İstihbarat Daire Başkanı Tümgeneral Husam Luka ve bazı güvenlik birimlerinin komutanlarının, İran destekli milislerin ve rejim güçlerinin kontrolünde olan el-Meyadin’e ‘gösterişli’ bir şekilde gelerek rejim güçlerinin yaklaşık on gün önce Deyrizor’da başlattığı uzlaşılara benzer şekilde güvenlik birimlerince arananlar ve zorunlu askerlik hizmetinden kaçanlarla, bölgenin ileri gelenleri ve İranlıların da katılımıyla uzlaşı girişimi başladıklarına işaret etti.
SOHR, 22 Kasım’da uzlaşı faaliyetlerinin yapıldığı Deyrizor kentindeki spor salonunda, uzlaşı yapanların büyük çoğunluğunu eski DEAŞ üyelerinin oluşturduğunu, diğerlerinin ise daha önce İran destekli milislerin saflarına katılan, askerlikten kaçan ve liderleri tarafından ekranlarda görünmeleri için uzlaşı yapmaya zorlananlar olduklarını aktardı. SOHR ayrıca uzlaşı merkezine Rakka’dan ve Fırat'ın doğusundan bazı aşiretlerden de gelenlerin olduğunu kaydetti.
SOHR, 14 Kasım’da rejim güçlerinin Rusların da desteğiyle Deyrizor’da başlattığı uzlaşı süreçlerinin neredeyse tamamen başarısızlıkla sonuçlandığını bildirdi. SOHR’a göre Deyrizor’daki spor salonu, Deyrizor’da İran destekli milislerin ve rejim güçlerinin nüfuz alanlarından gelen az sayıdaki kişinin katılımına tanık oldu. Uzlaşıların ilk gününde uzlaşı süreçlerinin Başarılı olması amacıyla rejim yanlısı aşiretlerin ileri gelenlerinin yanı sıra Ulusal Savunma Kuvvetleri unsurları ve rejime bağlı kurumlarda çalışan memurlar ve basın da salonda yer aldı. Güvenlik güçleri, Deyrizorun el-Curat bölgesindeki spor salonuna gitmeyen ve uzlaşı yapmayan memurları işten çıkarmakla tehdit etti.
SOHR, Deyrizor sakinlerinin çoğunun, Deyrizor kırsalının birçok bölgesinde rejimin otoritesinin olmadığı, ancak SDG’nin kontrolü altında olduğu bilinciyle uzlaşıları kategorik olarak reddettiklerini aktardı.
Deyrizorda başlatılan uzlaşı faaliyetlerinin, daha sonra batı kırsalına, ardından Elbukemal ve el-Meyadin’in kent ve kırsal kesimleri ile kuzey kırsalına kadar uzanması bekleniyor.
Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5164237-l%C3%BCbnanda-tart%C4%B1%C5%9Fmalara-yol-a%C3%A7an-bir-i%CC%87ran-belgesi-hizbullah-ulusal-muhaf%C4%B1zlara
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Denise Rahma Fahri
Son zamanlarda, Lübnan'daki yerel medya kuruluşları, İran Devrim Muhafızlarına yakın bir merkez olan Tahran'daki Savunma Çalışmaları Merkezi'nden sızdırıldığı bildirilen bir İran belgesi yayınladı. Belge Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Ulusal Muhafızlara” dönüşmeyi öneriyor ve buna hazır olduğunu ifade ediyor. Belgeye göre, Lübnan Ulusal Muhafızları, “Meçhul Asker Kurumu” bünyesinde bir direniş unsuru ve stratejik yedek kuvvet olarak yer alacak. Belgede belirtildiği üzere, bu “direnişin” sonu değil, silahların devletin elinde olduğu yeni bir dönemin başlangıcı. Hizbullah’a yakın bir kaynak, bu belgeden haberdar olmadığını, şu anda konuya ilişkin belirli bir vizyon bulunmadığını ve meselelerin silah ile ilgili diyaloğun kaderiyle bağlantılı olduğunu belirtse de, Hizbullah liderliği bu belgeyi resmi olarak yalanlamadı. Birçok kişi de belgeyi, Hizbullah'ın silahını korumayı, komutayı Devrim Muhafızları ile sınırlandıran, resmi ordusunun ise sembolik bir rol oynadığı İran modelini benimseyerek, varlığını meşrulaştırmayı amaçlayan öneri ve çözümler için nabız yoklaması olarak değerlendirdi.
İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor (AFP)
Diğer Seçenek Hareketi'nin lideri Alfred Madi, bu belge hakkında ilk konuşan kişi oldu. Madi, Cumhurbaşkanı Joseph Avnn, Hizbullah ve Emel Hareketi temsilcilerini içeren ve Lübnan ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışan komitelerin yanı sıra, Hizbullah’ın talep ettiği garantilerin İran'ın önerisinin ciddiyetini gösterdiğini açıkladı.
Sızdırılan metin
İmza bekleyen bir taslak bildiri olduğu düşünülen İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor. Hizbullah'ın “Ulusal Muhafız”a dönüşmeye hazır olmasını da, caydırıcılık denklemini Lübnan devleti bayrağı altında pekiştirme ve ulusal güçleri halkın ve anayasanın çıkarlarına hizmet edecek şekilde yeniden konumlandırma taahhüdü çerçevesinde değerlendiriyor.
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızları'na tamamen dönüştürülmesi sürecinin” başlamasını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor. Belgeye göre Ulusal Muhafızlar, Lübnan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Silahlı Kuvvetler Başkomutanı komutasında ve Bakanlar Kurulu ile koordinasyon halinde, ulusal egemenlik çerçevesinde faaliyet gösteren egemen bir halk direniş oluşumudur.
Pratik adımlara gelince, belgede “bu yıl sonuna kadar, elit birlikler, silah depoları ve komuta kontrol merkezleri de dahil olmak üzere, kuzeyden güneye tüm silah ve muharebe kabiliyetlerinin kademeli olarak Lübnan Ulusal Muhafızları'na devredileceği” belirtiliyor. Belgede ayrıca, “daha önce direnişle bağlantılı olan ileri askeri üretim birimlerinin resmen Lübnan devletinin denetimine girdiği ve gizli teknik ve güvenlik raporlarını, en yüksek egemenlik koruması çerçevesinde, Cumhurbaşkanı aracılığıyla Bakanlar Kurulu'na sunduğu” da ifade ediliyor. Bu birimler arasında hassas mühimmat üretimi, savunma sistemleri, insansız hava araçları, füzeler ve uzun menzilli mermilerin geliştirilmesi yer alıyor.
Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Lübnan Ulusal Muhafızları”na dönüşmeyi öneren ve buna hazır olduğunu belirten bir belge yayınlandı (Reuters)
İran'ın önerisi, Lübnan Savunma Bakanlığı'nı, korunan teminatlar dahilinde ve gönüllülere doğrudan maaş ödenmeden, Ulusal Muhafızlar ile ilgili gizli altyapı ve operasyonel görevlerden sorumlu kuruluş olarak belirliyor. Yine öneriye göre Ulusal Muhafızlar, acil durumlarda hızlı karar alma ile ilgili taktiksel nedenlerle bağımsız bir operasyon odası ile birlikte Meçhul Asker Kurumu’na bir direniş bileşeni ve stratejik yedek olarak dahil edilecek.
Independent Arabia, bu belgenin Farsçasını aradı ve hatta kendisini hazırladığı söylenen kurumun web sitesini taradı, ancak hiçbir şey bulamadı.
Aynı zamanda, Diğer Seçenek hareketinin lideri Alfred Madi, önerinin sadece medyada çıkan bir haberden ibaret olsa da masum olmadığını vurguluyor. Bu yönde bir dizi adımın atıldığını açıklıyor. Ona göre bu adımların en dikkat çekeni, Hizbullah, Emel Hareketi ve Cumhurbaşkanı Avn'dan oluşan ortak komitelerin ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışmak üzere medyadan uzakta, tamamen gizlice düzenlediği toplantılardır. Bu çalışma, Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi karşılığında talep ettiği garantilerle ilgili olarak son zamanlarda gün yüzüne çıkan taleplerle örtüşüyor. Madi, bu önerinin Cumhurbaşkanı'nın tasarrufunda olmasıyla ilgili sızdırılan belgenin içeriğine de ışık tutuyor. Tüm göstergelerin, Hizbullah'ın Cumhurbaşkanı Avn'a, başkan yardımcılığı ve ordu komutanı yardımcılığı görevlerini güvence olarak almadığı sürece hiçbir şey vermeyeceğini gösterdiğini belirtiyor. Bunun için anayasa değişikliği veya yeni bir kuruluş konferansı gerekiyor. Madi, daha fazla ayrıntı vermekten kaçınarak, “Perde arkasında bir şeyler planlanıyor ve ana hatları artık belli” diye ekliyor.
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre belgeyle ilgili sızıntıların ciddiyetiyle ilgili olarak, İran'ın Hizbullah'ın askeri kanadını Ulusal Muhafızlar adı altında koruma türünden bir sızıntı, silahların teslim edilmesini ve sadece devletin elinde olmasını şart koşan Lübnanlı ve uluslararası talepleri atlatmaya veya etrafından dolanmaya yönelik akıllıca bir girişim sayılmıyor. Aksine, söz konusu öneri ile “çözüm bu” ve orduya ancak tek grup halinde entegre oluruz diyorlar.
Madi, bu öneri ile ilgili olarak şunu da ekliyor: “Hizbullah'ın silahları sorununu çözmeyecek, aksine ülkeyi yıkıma ve Hizbullah’ın Lübnan’ı işgalini meşrulaştırmaya götürecek, ki bu da siyasi bir sapkınlıktır”. Ayrıca “sadece zorlu çözümü uygulamaktan kaçınmak için Lübnan formülünün tamamını değiştirebilecek bir öneriyi kabul etmek mümkün değil. Hizbullah'ı da içeren bir Ulusal Muhafız Birliği kurmak, Sünniler, Hristiyanlar veya Dürziler için ve hatta Şiilerin yarısı için bile kabul edilemez. Böyle bir çözümü ancak mevcut siyasi otorite sürdürebilir. İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik bir ülke olarak Lübnan'ın sonu demektir” diye de vurguluyor.
Askeri kaynaklar
Askeri çevreler ise bu önerinin Lübnan'ı yıkıma götüreceğine ve federal bir sistemin dayatılmasına yol açacağına inanıyor. Zira bu durum, bir Hristiyan Ulusal Muhafız Birliği, bir Sünni Ulusal Muhafız Birliği ve bir Dürzi Ulusal Muhafız Birliği kurulması yönünde karşı talepleri tetikleyebilir. Askeri çevreler “böyle bir proje yaşayamaz ve amacı Lübnan'ı federal bir devlete dönüştürmek olmadığı sürece imkânsızdır. Bu öneri bir İran rüyasıdır ve gerçekleşmeyecektir” diyor. Bunu tanımlamak için halk arasında yaygın “Şeytan’ın cennete girmeyi hayal etmesi gibi” sözünü kullanan çevreler, ulusal ordunun yanı sıra tüm bu silah ve teçhizata sahip bir silahlı örgütün varlığını dahi şiddetle reddediyor. Böyle bir öneriyi sızdırmanın, Lübnan devletini ve ABD'yi alt etme çabalarını gizlediğine ve ancak Lübnan'ın merkezi siyasi otoriteye sahip bir devletten ademi merkeziyetçi bir devlete dönüşmesi durumunda başarılı olacağına inanıyorlar.
Aynı çevreler, İran ve Hizbullah'ın nabız yoklamak için belgeyi kasıtlı olarak sızdırmış olma ihtimalini de göz ardı etmiyor. Belgenin içeriğinin merkezi bir devlet içinde uygulanmasının, o devletin yıkılması anlamına geleceğine ve Lübnan'daki diğer mezhep ve dini grupları silahlanmaya iteceğine inanıyorlar. Dahası, “böyle bir karar, zaten hayal kırıklığı içinde yaşayan askeri personeli daha da hayal kırıklığına uğratacaktır” diyorlar. Ulusal Muhafızlar personelinin veya Ulusal Muhafızlar kılığındaki Hizbullah üyelerinin maaşlarını kim ödeyecek, eski cumhurbaşkanı Emile Lahud döneminde direnişin yararına ordudan kesilen fonlar yetmez mi diye soruyorlar. Böyle bir karar Lübnan Ordusu için felaket olur diye de ekliyorlar.
Hizbullah’a yakın kişiler; böyle bir öneri yok diyorlar.
Hizbullah'a yakın bir isim olan siyasi analist Faysal Abdussettar, böyle bir önerinin mevcut olmadığını ve bu konunun masada bile olmadığını vurguluyor. Abdussettar, “Lübnan daha önce 1960'ların sonlarında benzer bir deneyim yaşamıştı, ancak bu anlamda değil, daha ziyade 'ordu destekçileri' bayrağı altında bir oluşum söz konusuydu. O dönemde mesele, Filistinli örgütlerin ve güçlerin varlığının ardından birçok güney bölgesinde hakim olan durumla ilgiliydi” diyor. Bunun bugün yeniden gündeme gelmesine şaşırdığını ifade eden Abdussettar, herhangi birinin bu dönemi taklit etmek veya direnişin elindeki silahlar sorununa bir çözüm bulmaya çalışmak amacıyla bunu gündeme getirmiş olmasından şüphe duyuyor. Abdussettar’a göre bu öneri “ne ciddi ne de mevcut değil.” Şunu da ekliyor: “Herkesin bildiği yerleşik denklem, silahların teslim edilmesinin söz konusu olmadığıdır. Ulusal savunma stratejisi kapsamında bir tartışma yapılabilir, ancak bu konu derinlemesine bir diyalog gerektiriyor. Diyalog ise devletin başı olan Cumhurbaşkanı da dahil olmak üzere tüm Lübnanlı liderler için artık kaçınılmaz hale geldi.” Ancak Abdusettar, ABD Başkanı Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Lübnan'dan ayrılması ve ABD'nin Lübnan'ın yanıtına nasıl bir yanıt vereceğinin henüz bilinmemesi nedeniyle yakın gelecekte herhangi bir diyalog olasılığının uzak olduğunu “bu nedenle, bir sonraki adımların netleşmesi için daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu” belirtiyor.
