Rusya Federasyonu'na bağlı özerk bir cumhuriyet olan Çeçenistan'ın başkanı Ramazan Kadirov, sık sık kendisinden bahsettirmeyi başaran bir lider.
Son olarak Rusya'nın Ukrayna'ya başlattığı saldırıya askeri güçlerini göndererek destek vermesiyle gündeme geldi.
Kadirov'a bağlı güçlerin tersine bir kısım bağımsızlık yanlısı Çeçen de Ukrayna saflarında yer alıyor.
Bu durum Kafkasya'nın savaşçılığıyla bilinen halkı Çeçenlere dair merakı artırdı.
Çeçenler, 1990'lı yıllarda Rusya'ya karşı verdikleri bağımsızlık savaşıyla dünya genelinde tanınmıştı.
Kuzey Kafkasya halklarından Çeçenler, tarih boyunca birçok istilaya karşı vatanlarını korumaya çalıştı.
Doğu Anadolu'nun güçlü devleti Urartular ile Çeçen bağı keşfedildi
Independent Türkçe'nin özel haberine göre, Çeçenlerin kökenleriyle ilgili en yaygın iddia Kafkasya'nın yerli halklarından biri oldukları yönünde.
Ancak Kafkasya'dan daha güneyde bugünkü Türkiye sınırları içerisinde yer alan Van'da Urartulara ait tarihi kalıntılarda yapılan arkeolojik kazılarda elde edilen bazı veriler, Çeçenleri yakından ilgilendiren iddiaların ortaya atılmasına neden oldu.
Türkiye'de tarih derslerinin vazgeçilmez konularından olan Urartular, M.Ö. 9'uncu yüzyıldan M.Ö. 6. yüzyılın başlarına kadar bugünkü Van merkezli güçlü bir devlet kurmuşlardı.
En geniş zamanlarında Türkiye'nin doğu ve güneydoğu bölgeleri, bugünkü Ermenistan ile İran'ın kuzeybatısı ve Suriye'nin kuzeyini kapsıyorlardı.
İran'dan gelen Medlerin saldırısıyla M.Ö. 590 yılında devletleri yıkılan Urartuların birçoğunun bugünkü Ermenistan sınırları içinde kalan Teişebaini Kalesi yönüne doğru göç ettiği yönünde iddialar var.
Ermeniler, Kürtler ve Türkler, yıllarca Urartuları paylaşamadı
Bunlardan dolayı Doğu Anadolu'da hak iddia eden Ermenilerden kimi tarihçiler kökenlerinin Urartulardan geldiğini iddia etti.
Buna dayanak olarak gösterdikleri en büyük gerekçe de Ermenilerin Urartular devleti yıkıldıktan sonraki yıllarda aynı bölgelerde tarih sahnesine çıkmaları.
Buna karşın Kürtleri Urartulara dayandıran hatta Urartuların Türk olduğunu öne sürenler de oldu.
Ancak Urartuların çivi yazısıyla yazdıkları tabletlerin deşifresi ile günümüzdeki dillerle olan benzerliği incelenmeye başlandıkça en çok Kuzey Kafkasya'da yaşayan Çeçen ve İnguş dilleri ile benzer olduğu iddiaları ortaya atıldı.
Bu nedenle Urartular ile Çeçenlerin aynı kökenden geldikleri iddiaları da bilim çevrelerinde dillendirilmeye başlandı.
Ortaylı: Urartular Çeçen'dir
Bu görüşü dile getirenlerden biri de tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı.
2020 yılı içerisinde YouTube yüklenen bir seminerinde Ortaylı, Urartuların Çeçen olduğunu iddia etti.
Ortaylı burada şunları söylüyor:
"Van bölgesinde Urartuların kazısı yapılıyor. Ermeniler 'bizim atamız' diyordu. Sorun çözüldü. Kazının yakınlarında bir Çeçen köyü var. Burada bir Çeçen bekçi var. Çeçen çivi yazısı okununca adam ısrarla 'bu bizim dilimiz' diyor. Urartu çivi yazısı öğrendikten sonra okunan metinlerde bugün hakikat ortadadır. Urartular, Çeçen'dir. Çeçenler, Kafkasya'nın kuzeyinde yaşayan bir millet. Ya güneye sızmıştır ya da devletleri yıkılınca orada tutunamayıp kuzeye mi dönmüştür. Çeçenistan'a dönmüştür. Bu çok açıktır. Bu gibi göçler hep vardır. Bu gibi toplu milli göçler içinde Türkler en sonucu ve en tazelerden biridir."
"Dil çok az değişmiş"
Konuyla ilgili aradığımız Ortaylı, seminerdeki iddialarını tekrar ederek Urartuca ve Çeçen dili arasındaki benzerliğin anlaşıldığını söyledi.
"Çünkü dil çok az değişmiş" diyen Ortaylı, "Çeçenlerin ahfadı Urartular. Ancak Çeçenler mi Kafkasya'dan gelmiş yoksa Urartular mı gitmiş o net değil. Günümüzde Türkiye'de yaşayan Çeçenler ise 19'uncu yüzyılda Kafkasya'dan göç ederek gelenlerdir" diye konuştu.
"500 ortak kelime var"
Çeçenya (Çeçenistan) ile Kafkasya üzerine araştırmalar yapan ve kendisi de Çeçen olan Taylan Han'a da Prof. Dr. İlber Ortaylı'nın iddiasını sorduk.
Bu konuyla alakalı araştırmalar yapıldığını ve hali hazırda yapılmış araştırmaların da olduğunu söyleyen Han, Urartuca – Çeçence ortak kelimelerin yer aldığı 500 kelimelik bir sözlüğün olduğunu da kaydetti.
Çeçenya tarafında da Ortaylı'nın iddialarına benzer görüşleri dile getiren tarihçiler olduğunu aktaran Han, "Çeçenler ile Urartuların aynı kavim olduğunu ancak Çeçenlerin bugünkü Çeçenya'da otururken, Urartuların bu coğrafyada yaşadıkları ifade ediliyor. Ancak atalık konusunda net bir şey yok. Yani kim kimin atası noktasında net bilgi yok. Tabii bunlar teori. Kesin bir şey yok" ifadelerini kullandı.
"İddianın Ermeni tezlerini çürütmek için Türklerce dillendirildiğine inanan Çeçenler de var"
Han, bunun yanında Çeçenler arasında Urartular ile aynı halk oldukları iddiasına inanmayarak, bunun Ermenilerin Urartuların soyundan geldikleri iddiasını çürütmek için Türklerce ortaya atıldığını öne sürenlerin de olduğunu belirtti.
"Urartular hakkında tüm veriler Kafkasya'yı işaret ediyor"
Turkish DNA Project Grubu, DNA araştırmalarını yakından takip ediyor.
Yapılan araştırmalarda hangi halkın, hangi toplulukla yakın akraba olduğu gibi çıkan sonuçları sitelerinde de paylaşıyorlar.
Projenin iletişim sorumlusu Türkolog Denizcan Dede'ye "Yapılan DNA araştırmalarında Çeçen-Urartu bağlantısına dair verilere ulaşıldı mı" sorusunu yönelttik.
Dede, Çeçenlere dair bir DNA araştırmasının olmadığını kaydederek şöyle konuştu:
"Erzurum, Kars ve Urartuların merkezi Van tarihte Kafkasya'nın etkisi altında, bir nevi devamı. Urartuların olduğu bölge hep Kafkas kültürünün devamı. Urartular hakkında elimizde genetik veri yok. Ancak Urartular hakkında tüm görünen veriler dil dahil olmak üzere Kafkasya'yı işaret ediyor. Çünkü bulundukları alanlara göçler Paleolitik Çağ'dan beri hep Kafkasya yönünden geliyor."
"Urartular, Kafkas haklarından birinin atası"
Urartuların Çeçenlerin atası olduğu konusunun hala tartışmalı olduğunu hatırlatan Dede, "Bugünkü Kafkas halklarından birinin atası ama hangisi olduğunu bilmiyoruz. Ancak oradan geldikleri kesin. İlk Çağ'da Urartuların yaşadığı alan Trans Kafkasya'nın devamı. Halen de kültür olarak öyle aslında" diyerek sözlerini tamamladı.
"Urartucayı çözmek için Çeçence sözlüklerden faydalandı"
Ortaylı'nın seminerdeki konuşmasında Çeçen bekçi diye bahsettiği kişi Van-Hakkari arasındaki Çavuştepe'deki Urartulara ait Çavuştepe Kalesi'nde 58 yıl boyunca bekçilik yapan Mehmet Kuşman.
İşi sırasında Urartuca öğrenmeye merak salan Kuşman, ciddi çabalar sonucu bu dili çözüyor ve dünya genelinde konuşabilen 38 kişiden biri oluyor.
Ortaylı, konuşmasında "Çeçen bekçi" dese de Kuşman aslında bir Kürt.
Ancak Urartucayı çözmek için bu dil ile çok yakın olduğu Çeçence ve İnguş dillerinden faydalandığını hatta bunun için bir sözlük aldığını verdiği röportajlarda açıklamıştı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İran'ın Natanz Nükleer Tesisi’nin uydu görüntüsü (AFP)