Libya’da Dibeybe ve Başağa arasında ABD arabuluculuğu

Williams, Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi arasındaki uzlaşıyı etkinleştirme ve kalıcı hale getirme girişimini savundu

Ulusal Birlik Hükümeti tarafından, başkent Trablus’taki çatışmaların kurbanlarından birinin annesinin katılımıyla Trablus'ta Abdulhamid ed-Dibeybe başkanlığında gerçekleşen toplantıya ilişkin dağıtıldığı bir kare
Ulusal Birlik Hükümeti tarafından, başkent Trablus’taki çatışmaların kurbanlarından birinin annesinin katılımıyla Trablus'ta Abdulhamid ed-Dibeybe başkanlığında gerçekleşen toplantıya ilişkin dağıtıldığı bir kare
TT

Libya’da Dibeybe ve Başağa arasında ABD arabuluculuğu

Ulusal Birlik Hükümeti tarafından, başkent Trablus’taki çatışmaların kurbanlarından birinin annesinin katılımıyla Trablus'ta Abdulhamid ed-Dibeybe başkanlığında gerçekleşen toplantıya ilişkin dağıtıldığı bir kare
Ulusal Birlik Hükümeti tarafından, başkent Trablus’taki çatışmaların kurbanlarından birinin annesinin katılımıyla Trablus'ta Abdulhamid ed-Dibeybe başkanlığında gerçekleşen toplantıya ilişkin dağıtıldığı bir kare

ABD’nin Libya Özel Temsilcisi ve Trablus Büyükelçisi Richard Norland, ABD yönetimi tarafından Libya’da hangi hükümetin tanındığı konusunda net bir tutum açıklamadan, ülkede iktidar için rekabet eden iki hükümetin lideri arasında resmi arabuluculuk çabalarına girişti.
Norland, Cumartesi akşamı Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe ve onun siyasi rakibi olan yeni İstikrar Hükümeti’nin Başbakanı Fethi Başağa ile Libya'da devam eden siyasi gerilimlerle ilgili telefon görüşmeleri gerçekleştirdi. Norland, yaptığı görüşmelerde, tarafları bir yandan Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde Libya'da cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerine giden sürece ivme kazandırmak için çeşitli çabalar sarf edilirken diğer yanda ülkenin nasıl yönetilebileceğini düşünmeye yönlendirdiğini ifade etti.
Dibeybe ve Başağa'nın gerginliğin artmasını önlemek istediklerine inandığını belirten Norland, “Onları (Dibeybe ve Başağa) seçimlerin mümkün olan en kısa zamanda düzenlenmesi konusundaki karşılıklı olarak taahhütlerde bulunmaya teşvik ediyorum” dedi. Bu kararların ancak Libyalılar tarafından alınabileceğini vurgulayan Norland, ABD’nin barışçıl çözümlere desteğinin tam olduğunu kaydetti.
Norland, Temsilciler Meclisi (TM) Başkanı Akile Salih ile gerginliğin nasıl azaltılacağı, şiddetten nasıl kaçınılacağı, parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri için mümkün olan en kısa sürede ivmenin nasıl yeniden sağlanacağı konularında görüştü.
Norland, Salih’in BM'nin anayasal temelde hızlı bir anlaşmaya varma çabalarına katılma konusundaki kararlılığından ve Libya Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu’nun kritik bir rolü olduğunu vurgulamasından duyduğu memnuniyeti dile getirirken Libya’nın yeniden geçmişteki kaos günlerine dönmemesi gerektiğinde hemfikir olduklarını belirtti.

İngiliz yetkili yakın zamanda Salih’le görüşmeyi planlıyor
TM Başkanı Salih, İngiltere’nin Trablus Büyükelçiliği’nde Misyon Başkan Yardımcısı olan Kate English ile yaptığı telefon görüşmesinde, TM ile Devlet Yüksek Konseyi (DYK) arasında 12. Anayasa değişikliği metni konusunda alınan tedbirlerin hukuka uygun olduğunu ve yeni başbakanın nasıl seçildiğini anlatmıştı. Alınan bilgilere göre İngiliz yetkili, Salih ile yakın bir zamanda görüşmeyi ve önümüzdeki iki gün içinde Bingazi şehrini ve doğu bölgesini ziyaret etmeyi planlıyor.
İngiltere’nin Trablus Büyükelçiliği’nden yapılan açıklamada, Kate English’in Salih ile ‘yapıcı’ olarak nitelendirilen görüşmeler gerçekleştirdiği ve English ile Salih’in, BM Libya Özel Danışmanı Williams’ın seçimler için anayasal kural belirleme komitesi kurulması girişimini desteklemenin öneminin yanı sıra Libya'daki geçiş sürecinin bu önemli döneminde istikrara, çözüme ve diyaloga ihtiyacın olduğu konusunda fikir birliğine vardıkları belirtildi.
Açıklamada, English’in, İngiltere'nin ikili iş birliğini geliştirme arzusu çerçevesinde bu yıl içinde ülkenin doğusunu ziyaret etme niyetinin de ele alındığı aktarıldı.

Williams, basında çıkan haberlerden rahatsız
BM Özel Danışmanı Stephanie Williams, Libya'daki parçalanma ve bölünme durumuna bir sona verme çabalarını hedef aldığı yönünde basında yer alan haberleri eleştirdi.
TM ve DYK arasındaki uzlaşıyı etkinleştirmek ve kalıcı hale getirmek amacıyla başlattığı girişimi savunan Williams, “Bu girişim, Libyalıları, seçimlerin bir an önce yapılmasını sağlayacak anayasal bir temel hazırlanması, bölünmenin sona erdirilmesi, gerçek ve sağlam bir uzlaşı inşa edilmesi arayışlarını destekleme konusundaki arzumdan kaynaklanıyor” şeklinde konuştu.
Kurumların meşruiyetini sandık yoluyla yenilemek isteyen milyonlarca Libyalının yanında olduğunu söyleyen Williams'ın açıklamaları, seçimlerin anayasal temeli konusunda TM ve DYK üyelerinden oluşan ortak bir komite kurma girişimine yöneltilen eleştirilere bir yanıt gibi görünüyordu.
Bu arada DYK üyeleri, dün Trablus'ta yaptıkları toplantıda, anayasal temelin ve seçim yasalarının belirlenmesinde TM ile ortak bir komite oluşturulması lehinde oy kullandıklarını söylediler. DYK Sözcüsü, komiteye katılacak üye sayısının ve isimlerinin bir sonraki oturumda belirleneceğini açıkladı.

Dibeybe destekçileri Anayasa Mahkemesi’nin yeniden açılmasını talep ettiler
Dibeybe’yi destekleyenler, başkent Trablus ve ülkenin batısındaki Misrata kentinde gösteri düzenleyerek, Anayasa Mahkemesi’nin, kapalı kalmaya devam etmesinin seçimlerin kanunsuz yapılması anlamına geldiği gerekçesiyle yeniden açılmasını talep ettiler.
Diğer taraftan Başbakan Dibeybe’nin, mayınların sökülmesi sırasında ölenlerden birinin annesini dün Ulusal Birlik Hükümeti’nin (UBH) kabine toplantısına davet etmesi bir ilk olarak nitelendi.
UBH tarafından basına dağıtılan fotoğraflarda, kendisi ‘ed-Duleyh oğullarının annesi’ olarak tanıtan bir kadının, UBH’nin üçüncü olağan toplantısı sırasında Dibeybe’nin koltuğunda oturduğu görüldü.

İspanya’nın Trablus Büyükelçisi, Ortak Askeri Komite üyeleriyle görüştü
İspanya’nın Trablus Büyükelçisi, 5+5 Ortak Askeri Komite üyeleriyle batı bölgesi hakkında görüştüklerini açıkladı. Gerginliğin artmaması ve BM öncülüğünde istikrarın korunması ve seçimlere giden süreçle ilgili çabaların sürdürülmesinin önemine de değinildiğini belirten Büyükelçi, görüşmede silahsızlanma, seferberliğin sona erdirilmesi,  yeniden entegrasyon ve ateşkes gibi konularda iş birliğinin ele alındığına dikkati çekti.

NOC: Silahlı bir grup ham petrol vanalarını kapattı
Ulusal Petrol Kurumu (NOC), dün, ham petrol vanalarının silahlı bir grup tarafından kapatılmasının ardından eş-Şerara ve el-Fil petrol sahalarında ‘mücbir sebep’ durumundan dolayı üretimin durdurulduğunu açıkladı. Açıklamada, bu gelişmenin günlük 330 bin varil petrolün üretimini engelleyerek Libya’nın günlük yaklaşık 160 milyon dinarlık (34, 8 milyon dolar) bir kayba uğramasına neden olduğu vurgulandı.
NOC Başkanı Mustafa Sanallah, ‘şüpheli çeteler’ olarak nitelendirdiği silahlı grubu ham petrol vanalarını kapatmakla suçladı. Aynı çetenin 2014-2016 yılları arasında petrol fiyatlarının yükseldiği dönemde, vanaları kapattığına dikkati çeken Sanallah, bunun, grubun gizli eller tarafından yönlendirildiğini teyit ettiğini söyledi.
Bu olayın NOC’un piyasaya verdiği taahhütleri yerine getirilmesini imkansızlaştırdığını belirten Sanallah, olayın, petrol fiyatlarının varil başına 100 doların üzerine çıkmasından sonra yaşanması nedeniyle fiyat artışı ve olay arasında bağlantı olabileceğini ima etti.



Barzani: Irak'ın baş ağrısı seçimlerden sonra başlayacak

 Irak Bağımsız Seçim Komisyonu çalışanları, oy kullanma hazırlıkları kapsamında sandıkları taşıyor. (Reuters)
Irak Bağımsız Seçim Komisyonu çalışanları, oy kullanma hazırlıkları kapsamında sandıkları taşıyor. (Reuters)
TT

Barzani: Irak'ın baş ağrısı seçimlerden sonra başlayacak

 Irak Bağımsız Seçim Komisyonu çalışanları, oy kullanma hazırlıkları kapsamında sandıkları taşıyor. (Reuters)
Irak Bağımsız Seçim Komisyonu çalışanları, oy kullanma hazırlıkları kapsamında sandıkları taşıyor. (Reuters)

Önümüzdeki salı günü yapılacak olan parlamento seçimlerinden birkaç gün önce Irak’ta bekleyiş ve temkin havası hâkim. Ülkede giderek artan şekilde, seçimler sonrasındaki dönemde üst düzey makamlar üzerinde şiddetli bir çekişme yaşanabileceği ve önceki dönemlerde olduğu gibi hükümetin kurulmasının yeniden aksayabileceği yönünde konuşmalar yapılıyor.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani, önümüzdeki dönemi Irak için ‘siyasi bir baş ağrısı’ olarak nitelendirerek, Bağdat'taki federal hükümet ile Erbil'deki bölgesel hükümet arasında devam eden anlaşmazlıkların ‘tüm Irak için baş ağrısına yol açacağı’ uyarısında bulundu.

Barzani, mevcut seçimleri yeni bir dönemin başlangıcı olarak değerlendirdi, ancak uzun süreli bir krizin önlenmesi için merkezi hükümet ile IKBY arasında, özellikle petrol, bütçe ve yetkiler konusunda süregelen anlaşmazlıkların çözülmesi gerektiğini vurguladı.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani (AP)Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani (AP)

Üç pozisyon için yarış

2003 yılından bu yana Iraklılar, yazılı olmayan bir uzlaşma temelinde iktidarı paylaşıyorlar: Başbakanlık Şiilere, Cumhurbaşkanlığı Kürtlere ve Meclis Başkanlığı Sünnilere veriliyor. Ancak bu formül şu anda yeniden gözden geçirilmeye çalışılıyor.

Eski Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi, bu kez Sünni Araplara cumhurbaşkanlığı makamının verilmesi, karşılığında Kürtlerin meclis başkanlığını üstlenmesi, başbakanlığın ise Şiilerin elinde kalması önerisinde bulundu.

Bu arada Şii kampı, mevcut Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani ile göreve geri dönmek isteyen selefi Nuri el-Maliki arasında açıkça bölünmüş durumda.

Maliki, ‘engelleyici üçte bir’ (yani hükümetin kurulmasını engelleme yetkisine sahip büyük bir azınlık) yönteminin kullanılma olasılığına işaret etti. Bu durum, uzun sürecek bir siyasi boşluk yaşanabileceği endişelerini artırdı.

Sudani ile Maliki arasındaki ilişkiler oldukça gergin. Sudani, Sünni ve Kürt güçlerle ittifaklar kurarak parlamento çoğunluğunu elde etmeye çalışırken, Maliki, Tahran’a yakın Koordinasyon Çerçevesi’nin kendi arkasında saf tutmasına güveniyor. Ancak, ‘engelleyici üçte bir’ taktiğinin kullanılması olasılığı, Sudani'yi geçici başbakan konumunda tutabilir ve bu da yeni hükümetin kurulması gecikirse ona ek bir avantaj sağlayabilir.

Öte yandan, silahlı Şii gruplar ‘Şii çoğunluğun iktidarda olması gerektiğini’ vurguluyor. Onlara göre, 2003 yılında önceki rejimin devrilmesinden bu yana Şiiler ‘sadece birkaç yıl’ iktidarda bulunabildi; bu da onların gözünde güç dengesinde bir bozulmaya işaret ediyor.

Musul’daki aday afişlerinin önünden elektrikli bisikletiyle geçen bir genç (AFP)Musul’daki aday afişlerinin önünden elektrikli bisikletiyle geçen bir genç (AFP)

Dış etkiler

Dış güçler, yeni hükümetin şekillenmesinde önemli bir rol oynuyor. ABD'nin Irak Büyükelçisi Mark Savaya'nın adı, Bağdat'taki siyasi çevrelerde öne çıkıyor. Savaya, Bağdat'ta bir dizi önde gelen adayla görüşmelerde bulundu.

Buna karşılık İran'ın etkisi, 2020 yılında Bağdat'ta ABD'nin düzenlediği saldırıda öldürülen Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani dönemine kıyasla azalmış görünüyor. Süleymani'nin halefi İsmail Kaani, Irak sahnesinde daha az etkili olarak görülüyor ve bu da Washington'a daha fazla manevra alanı sağlıyor.

Gözlemciler, bu bölünmelerin 2021 senaryosunun tekrarlanmasına yol açabileceğinden endişe ediyor. 2021'de, büyük siyasi bloklar arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle hükümetin kurulması süreci bir yıldan fazla sürmüştü.

Irak anayasası, başbakanın atanması ve hükümetin kurulması için net süreler belirlemiş olsa da, gecikmeler için herhangi bir ceza öngörülmemesi, bu sürelerin önceki deneyimlerde büyük ölçüde sembolik kalmasına neden oldu.

Şii, Sünni ve Kürt güçler arasındaki bölünmenin devam etmesi ve ABD ile İran arasındaki rekabetin yeniden alevlenmesi ile birlikte, Barzani'nin bahsettiği ‘seçim sonrası baş ağrısı’ sadece siyasi bir metafor değil, hem Iraklılar hem de komşuları için beklenen bir gerçeklik gibi görünüyor.


Tunus: Muhalefet, tutuklu bir politikacı ile dayanışma amacıyla açlık grevine başladı

İnsan hakları aktivistleri, Tunus'un güneydoğusundaki Bli sivil hapishanesinin dışında, tutuklu aktivist Cevher Bin Mübarek'in serbest bırakılması için toplandı, (AFP)
İnsan hakları aktivistleri, Tunus'un güneydoğusundaki Bli sivil hapishanesinin dışında, tutuklu aktivist Cevher Bin Mübarek'in serbest bırakılması için toplandı, (AFP)
TT

Tunus: Muhalefet, tutuklu bir politikacı ile dayanışma amacıyla açlık grevine başladı

İnsan hakları aktivistleri, Tunus'un güneydoğusundaki Bli sivil hapishanesinin dışında, tutuklu aktivist Cevher Bin Mübarek'in serbest bırakılması için toplandı, (AFP)
İnsan hakları aktivistleri, Tunus'un güneydoğusundaki Bli sivil hapishanesinin dışında, tutuklu aktivist Cevher Bin Mübarek'in serbest bırakılması için toplandı, (AFP)

Nahda Hareketi Lideri Raşid el-Gannuşi'nin de aralarında bulunduğu Tunuslu önde gelen muhalif isimler, dokuz gündür açlık grevinde olan ve sağlık durumunun ciddi şekilde kötüleştiğini söyledikleri tutuklu siyasetçiyle dayanışma amacıyla açlık grevine başlayacaklarını duyurdu.

Gözaltına alınan siyasi aktivist Cevher Bin Mübarek (Şarku'l Avsat)Tutuklu siyasi aktivist Cevher Bin Mübarek (Şarku'l Avsat)

Tunus'un ana muhalefet koalisyonu olan Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin kurucu ortaklarından Cevher Bin Mübarek, Şubat 2023'ten beri tutukluluğunu protesto etmek için geçen hafta yiyecek, su ve ilaç talebini reddederek açlık grevine başladı. Nisan ayında, insan hakları örgütleri tarafından eleştirilen toplu bir davada "devlet güvenliğine karşı komplo kurmak" ve "terör örgütüne üye olmak" suçlamalarıyla 18 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Şarku'l Avsat'ın AFP'den aktardığı habere göre Bin Mübarek'in ailesi ve muhalefetteki Nahda ve Cumhuriyetçi partilerin liderleri greve katılacaklarını açıkladı. Bin Mübarek'in babası, deneyimli aktivist İzzeddin Hazgui, Tunus'ta düzenlediği basın toplantısında, "Cevher'in durumu endişe verici ve sağlığı kötüleşiyor" diyerek, "Ailesi olarak yarın dayanışma açlık grevine başlayacağız" ifadelerini kullandı. Ancak hangi akrabalarının eyleme katılacağını belirtmedi. Hazgui, "Aktivistler olarak (Cumhurbaşkanı) Kays Said'i affetmeyeceğiz" dedi. İnsan hakları grupları daha önce, Cumhurbaşkanı Said'in Temmuz 2021'de iktidara gelmesinden bu yana Tunus'ta sivil özgürlüklerde keskin bir düşüş yaşandığı konusunda uyarıda bulunmuş ve eleştiride bulunanların çoğu hapse atılmıştı.

Raşid Gannuşi, Bin Mübarek'le dayanışma amacıyla açlık grevine başladığını duyurdu (EPA)Raşid Gannuşi, Bin Mübarek'le dayanışma amacıyla açlık grevine başladığını duyurdu (EPA)

Uzun bir hapis cezasına çarptırılan 84 yaşındaki Gannuşi, resmi Facebook sayfasından yaptığı paylaşımda açlık grevine katıldığını duyurdu. Gannuşi, açlık grevinin Bin Mübarek’i desteklemeyi ve "yargı bağımsızlığını ve özgürlükleri savunmayı" amaçladığını belirtti. 2023'ten beri hapiste olan Gannuşi, "yasadışı yabancı fonlama" ve "devlet güvenliğine karşı komplo" da dahil olmak üzere çeşitli suçlamalarla 37 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Gannuşi, bağımsızlığı olmayan ve yalnızca Said'in emirlerini yerine getiren yargıçlarla karşı karşıya gelmeyeceğini söyleyerek, tüm davalarda mahkemeye çıkmayı reddetti. Merkez Cumhuriyetçi Parti'nin tutuklu genel sekreteri Issam Chebbi de dün açlık grevine başladığını duyurdu. Parti lideri Wissam Sghaier, bazı parti üyelerinin greve katılacağını belirterek, parti genel merkezinin "oturma eylemi için açık olduğunu ve yarın sabah saat 8:00'de greve başlayacağımızı" vurguladı.

Cevher Bin Mübarek'in birkaç yakını ve Tunus İnsan Hakları Birliği'nden bir heyet, Bin Mübarek'in tutulduğu Tunus'un güneydoğusunda Bli'deki sivil cezaevini ziyaret ederek "sağlığında ciddi bir bozulma" olduğunu bildirdi. Serbest bırakılmasını talep etmek için cezaevi yakınında büyük bir kalabalık toplandı. Tunus İnsan Hakları Birliği, Bin Mübarek'i açlık grevini sonlandırmaya ikna etmek için "çok sayıda girişimde" bulunulduğunu, ancak kendisinin "reddettiğini ve kendisine yönelik adaletsizlik düzeltilene kadar greve devam etme kararlılığını" dile getirdiğini bildirdi. Çarşamba günü cezaevi yetkilileri, Bin Mübarek'in adını vermeden, açlık grevi sonucunda herhangi bir tutuklunun sağlık durumunun kötüleştiğini yalanlayan bir açıklama yayınladı.

Hapishanelerdeki açlık grevleri, Tunus'taki muhalefet liderlerinin çoğunun hapiste olduğu ve muhalefet partilerinin Cumhurbaşkanı Said'i Tunus'u "açık hava hapishanesine" çevirmekle ve yargıyı "otoriter yönetimi" pekiştirmek için kullanmakla suçladığı bir dönemde gerçekleşiyor. Said ise iddiaları kesin bir dille reddediyor.


Lübnan: İsrail'in angajman kurallarında değişiklik ve ‘sivil tarafsızlık’ ilkesinden vazgeçilmesi

Raşaya el-Vadi'de hedef alınan araçtaki iki kişi hayatını kaybetti. (Lübnan Ulusal Haber Ajansı – NNA)
Raşaya el-Vadi'de hedef alınan araçtaki iki kişi hayatını kaybetti. (Lübnan Ulusal Haber Ajansı – NNA)
TT

Lübnan: İsrail'in angajman kurallarında değişiklik ve ‘sivil tarafsızlık’ ilkesinden vazgeçilmesi

Raşaya el-Vadi'de hedef alınan araçtaki iki kişi hayatını kaybetti. (Lübnan Ulusal Haber Ajansı – NNA)
Raşaya el-Vadi'de hedef alınan araçtaki iki kişi hayatını kaybetti. (Lübnan Ulusal Haber Ajansı – NNA)

İsrail saldırıları, güneydeki köy ve kasabalar içinde eşi görülmemiş bir hızla artarak yeniden savaşın sahadaki yüzünü şekillendiriyor. Daha önce hava saldırıları açık alanlarla sınırlıyken, şimdi yerleşim bölgelerinin derinliklerine kadar ulaşıyor; bu da erken uyarılar ve kitlesel göç sahnelerini yeniden gündeme getiriyor. Nitekim perşembe günü, tahliye çağrılarının ardından gelen bombardımanlar sonucu binlerce güneyli yerinden edildi. Artık ne araçlar ne de yerleşim mahalleleri hedef olmaktan uzak kalabiliyor.

Lübnan'ın güneyindeki Taybe kasabasında İsrail hava saldırısının hedef aldığı bir bölgeden enkaz kaldıran vatandaşlar (AFP)Lübnan'ın güneyindeki Taybe kasabasında İsrail hava saldırısının hedef aldığı bir bölgeden enkaz kaldıran vatandaşlar (AFP)

Dün güneyde, eşi benzeri görülmemiş bir gerilimin ardından temkinli bir sükûnet hâkimken, bugün saldırılar yeniden başladı. Öğle saatlerinde Raşaya el-Vadi’de bir aracın hedef alınması sonucu, Şebaa kasabasından iki kardeş hayatını kaybetti. Ayrıca, Bint Cubeyl’deki Salah Gandur Hastanesi yakınında bir araca iki güdümlü füze isabet etmesiyle yedi kişi yaralandı. Ardından Nebatiye bölgesine bağlı Braachit kasabasında bir araca yönelik üçüncü bir hava saldırısı düzenlendi.

Bu gelişmeler, son aylarda İsrail’in saldırı biçiminde gözlenen yoğunlaşma eğiliminin bir devamı niteliğinde. Saldırılar, Nebatiye’deki el-Bayad Mahallesi’nden başlayarak Zibdin ve eş-Şarkiye – ed-Duveyr kavşağına kadar uzandı; son olarak geçtiğimiz eylül ayı sonunda Bint Cubeyl’de meydana gelen ve aralarında üç çocuğun da bulunduğu sivillerin hayatını kaybettiği katliamla doruk noktasına ulaştı.

Çatışma kurallarındaki değişiklik

Geçmişte İsrail, yan hasarı en aza indirmek için sivil bölgelerden ayrı askeri hedefleri vurmayı tercih ediyordu. Bugün ise bu kuralın bozulduğu görülüyor; mahallelerde arabalar hedef alınıyor, şafak vakti evler havaya uçuruluyor ve sivil toplantılar saldırıya uğruyor. Bu değişim sadece taktiksel nitelikte değil, aynı zamanda Tel Aviv'in Hizbullah'a verilen halk desteğinin maliyetini artırma ve temas bölgelerindeki sosyal uyumu zayıflatma girişimleriyle bağlantılı stratejik bir tercihi de yansıtıyor.

Lübnan'ın güneyindeki Taybe kasabasında İsrail hava saldırısının olduğu yerde bir Lübnanlı asker ve vatandaş (AFP)Lübnan'ın güneyindeki Taybe kasabasında İsrail hava saldırısının olduğu yerde bir Lübnanlı asker ve vatandaş (AFP)

Gerilimin hedefleri

Bu bağlamda, emekli Tuğgeneral Said Kazah, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, İsrail'in stratejisini hiç değiştirmediğini söyledi. İsrail'in değişmez hedefinin ‘Hizbullah'ı ve İran'dan Irak, Yemen, Filistin ve Lübnan'a kadar uzanan direniş eksenini kendi iradesine boyun eğdirmek’ olduğunu belirtti. İsrail'in ‘her şeyden önce kuzey İsrail'deki yerleşimcilerin güvenliğini sağlamaya çalıştığını’ ifade eden Kazah, bunu başarmak için, savaşçılar, savaş ekipmanları, silah ve mühimmat depoları gibi askeri hedef olarak gördüğü yerleri yoğun bir şekilde hedef alma taktiğine başvurduğunu açıkladı. Kazah, “Bu davranış yeni değil. İsrail'in sivil hayatlara hiçbir gerçek saygı göstermedi, Gazze Şeridi'nde bunu açıkça gördük” ifadelerini kullandı.

Güney Lübnan'da İsrail hava saldırısının hedef aldığı bir alandaki molozların kaldırılmasını izleyen UNIFIL personeli (AFP)Güney Lübnan'da İsrail hava saldırısının hedef aldığı bir alandaki molozların kaldırılmasını izleyen UNIFIL personeli (AFP)

Kazah, İsrail’in şu anda ve önümüzdeki iki ay içinde saldırılarını yoğunlaştırmaya çalıştığını belirterek, ‘Hizbullah’a bağlı kişi ve merkezlere yönelik suikast ve saldırıların, sivil yerleşim alanlarında bile artmasının beklendiğini’ ifade etti. Bu durumu ‘askeri baskı ve psikolojik savaş temelli ikili bir yaklaşım’ olarak nitelendiren Kazah, amacın ‘Hizbullah’ın toplumsal tabanını zayıflatmak ve kitlesinin bir kısmını, özellikle sürekli tekrarlanan can ve mal kayıpları karşısında Hizbullah’ın doğrudan dengeyi değiştirecek bir tepki vermemesinin yararlılığını sorgulamaya sevk etmek’ olduğunu söyledi.

Ayrıca Kazah, İsrail’in ‘sivil kayıplar konusuna aldırış etmediğini ve bu konuda kimsenin onu hesap vermeye zorlamadığını’ vurguladı. Ona göre İsrail, ‘Hizbullah devletin silahların toplanması kararına açıkça bağlılığını ilan etmediği, devlet projesine tamamen entegre olmadığı ve geçtiğimiz ağustos ayında hükümet tarafından alınan kararı uygulamadığı sürece’, Lübnan’ın herhangi bir bölgesinde askeri hedef olarak gördüğü her yeri vurmaya devam edecek.

Kazah, ‘İsrail’in askeri ve psikolojik baskıyı birlikte kullandığını ve kendi denklemine dayalı koşulları dayatmak için elindeki tüm araçlardan yararlandığını’ belirterek, “Bu sürecin durması, silahların yalnızca devletin elinde olmasına dair net bir Lübnan taahhüdü ve devlet düzeyinde alınan kararların uygulanmasıyla mümkündür” dedi.

İsrail'in sertleşen söylemleri ve istihbarat uyarıları

Bu askeri gerilime İsrail'de sert söylemler eşlik etti. İbranice yayın yapan medya kuruluşları, Hizbullah’ın Lübnan’ın kuzeyinde artan kapasitesinden duyulan endişenin büyüdüğünü aktardı ve ‘İsrail ordusunun şu ana kadar Beyrut’u vurmaktan kaçınmasının, takviye faaliyetleri sürerse uzun sürmeyebileceğini’ belirtti. Haaretz gazetesi ise istihbarat raporlarından aktardığı uyarılarda, ‘Hizbullah’ın yeniden güç kazanmaya çalıştığını, bunun da İsrail ordusunu gelecekteki tehditleri önlemek için operasyonlarını genişletmeye sevk edebileceğini’ yazdı. Ayrıca bazı raporlarda, ‘Batılı değerlendirmelere göre, Hizbullah’ın Suriye ve Irak üzerinden tedarik ağlarının kısmen yeniden işler hâle geldiği, buna karşın Lübnan ordusunun Hizbullah’ın askeri altyapısını yeniden yapılandırmasını engelleme konusunda ciddi zorluklarla karşı karşıya olduğu’ ifade edildi.