Libya’da ‘iktidarın el değiştirmesi’ konusunda yeni gelişme: Antalya Diplomasi Forumu’nda Dibeybe ve Başağa arasında yapılacak doğrudan müzakereler için hazırlıklar sürüyor

Ankara demokratik süreci ve Libya Ulusal Birlik Hükümeti’ni desteklediğini vurguladı.

Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı ve Katar Dışişleri Bakanı Antalya Diplomasi Forumu marjında bir araya geldi (Libya Ulusal Birlik Hükümeti)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı ve Katar Dışişleri Bakanı Antalya Diplomasi Forumu marjında bir araya geldi (Libya Ulusal Birlik Hükümeti)
TT

Libya’da ‘iktidarın el değiştirmesi’ konusunda yeni gelişme: Antalya Diplomasi Forumu’nda Dibeybe ve Başağa arasında yapılacak doğrudan müzakereler için hazırlıklar sürüyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı ve Katar Dışişleri Bakanı Antalya Diplomasi Forumu marjında bir araya geldi (Libya Ulusal Birlik Hükümeti)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı ve Katar Dışişleri Bakanı Antalya Diplomasi Forumu marjında bir araya geldi (Libya Ulusal Birlik Hükümeti)

Türkiye ve ABD’nin, Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe’nin, yönetimi, Temsilciler Meclisi’nin hükümeti kurmakla görevlendirdiği Fethi Başağa’ya devretme krizine son verme konusundaki çabaları, Türkiye’nin güneyindeki Antalya’da düzenlenen Diplomasi Forumu marjında Dibeybe ve Başağa’nın doğrudan görüşmesiyle sonuçlanabilir.
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dün Antalya’da UBH Dışişleri Bakanı Necla el-Menguş ile görüştü. Türkiye Cumhurbaşkanlığı Danışmanı ve Eski Başbakan Binali Yıldırım da Menguş ve Libya heyetiyle bir araya gelerek, Libya’daki gelişmeleri ele aldılar.
Çavuşoğlu Menguş ile görüşmesinde, Türkiye’nin Libya’daki demokratik süreci ve UBH’yi desteklediğini ve tüm imkanlarıyla Libya halkının yanında olduğunu vurguladı. Görüşmede ayrıca ikili ilişkiler ve bu ilişkileri güçlendirme yolları, Libya’daki siyasi durumla ilgili son gelişmeler ve iki ülkenin ortak ilgi alanına giren çok sayıda gündem ele alındı.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres'in Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams, daha önce ABD merkezli Bloomberg ajansına verdiği röportajda, Dibeybe ve Başağa’nın siyasi krizi çözmek amacıyla doğrudan görüşeceklerini belirtmiş ancak görüşme yeri ve zamanı hakkında bilgi vermemişti. Dibeybe ve Başağa’nın doğrudan görüşme konusunda anlaştığını belirten Williams, “İkisi olumlu tepki verdi. Yeni olan şey, herkesin yapıcı bir diyaloğa katılmak için hazır olması. Seçimler siyasi krizden çıkışın tek yolu ve halkın Libya’daki kurumlara verdiği meşruiyetin yenilenmesi gerekir” ifadelerini kullanmıştı.
Antalya’daki Diplomasi Forumu’na katılan UBH Başbakanı Dibeybe’ye eşlik eden Libya heyetinde Menguş’un yanı sıra Enformasyon ve Siyasi İşlerden Sorumlu Devlet Bakanı Velid Ammar el-Lafi, Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri ve birkaç üst düzey bakanlık yetkilisi yer aldı.
Libya medya kaynakları Başağa’nın dün Tunus’a hareket ettiğini ve oradan da Antalya’ya geçeceğini bildirdi. Üst düzey Libyalı yetkili bir kaynak, Rus Sputnik haber ajansına yaptığı açıklamada, Libya’da mevcut anlaşmazlıkla ilgili çözüme ulaşılması ve krizin çözülmesi amacıyla ABD ve Türkiye’nin arabuluculuğunda yapılacak görüşmenin Başağa ve Dibeybe’yi bir araya getireceğini söyledi.
İsminin açıklanmasını istemeyen Libyalı kaynak, ABD’nin Trablus Büyükelçisi Richard Norland ve Türkiye’nin Trablus Büyükelçisi Kenan Yılmaz’ın, Libya’da hükümetin devir teslimiyle ilgili mevcut krize son verilmesi konusunda uzlaşıya varılması amacıyla ABD ve Türkiye’nin arabuluculuğunda bir görüşme ayarlanması hususunda Dibeybe ve Başağa ile anlaştıklarını ifade etti. Kaynak, Dibeybe ve Başağa’nın ABD ve Türk Büyükelçilerinin huzurunda Türkiye’de bir araya gelmelerinin beklendiğini söyledi.
Dibeybe Antalya’da Başağa ile görüşmeden önceki gün Antalya Diplomasi Forumu marjında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Katar Dışişleri Bakanı Muhammed Abdurrahman ve Türk Devletleri Teşkilatı Aksakallar Konseyi Başkanı Binali Yıldırım ile bir araya geldi.
Başağa, önceki gün yaptığı açıklamada, rakibi Dibeybe ile diyalog başlatılması için yerel ve uluslararası siyasi çabaları onayladığını belirterek, Dibeybe’nin bu çabaları reddetmeye devam ettiğini vurguladı. Başağa, Facebook sayfasında paylaştığı video mesajda, “Biz, her türlü diyaloğa hazırız. Biz, savaş çığırtkanı değil, barışın davetçileriyiz. Bu bir zayıflık göstergesi değil. Yumuşak başlı ve sağduyulu kimse, güce sahip olandır ve onu asla kullanmaz. Yeni hükümetin en önemli görevi cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini düzenlemektir. Görevi sona eren hükümetin (Dibeybe hükümeti) meşruiyeti Temsilciler Meclisi tarafından elinden alındı. Trablus’ta mahsur kaldı ve seçimleri gerçekleştiremez. Libya’nın hiçbir yerinde başka bir paralel hükümet olmayacak” ifadelerini kullandı.
Başağa isim vermeden bazı ülkelerden yapılan arabuluculuk teklifini kabul ettiğini ancak söz konusu ülkelerin Dibeybe’nin bu teklifi reddettiğini bildirdiğini söyledi.
ABD’nin Trablus Büyükelçiliği Twitter hesabından yapılan açıklamada, Norland’ın önceki gün Başağa ile yaptığı telefon görüşmesi gerçekleştirdiği aktarıldı. Açıklamaya göre Büyükelçi Norland, Başağa’nın ortamı sakinleştirmeye hazır olması ve ‘mevcut siyasi anlaşmazlığı güçle değil, müzakereye çözmeye çalışmasını’ övgüye değer bulduğunu ifade etti.
Öte yandan Menguş, Diplomasi Forumu marjında MÜSİAD’daki Türk iş insanlarından oluşan bir heyetle bir araya geldi. Görüşmede ticari ilişkilerin güçlendirilmesi ve işbirliği alanlarının kolaylaştırılması ve geliştirilmesi ele alındı.
Kadın ve erkek yaklaşık 12 bin üyesi bulunan ve 60 bine yakın şirketin çatısı altında toplandığı MÜSİAD’ın heyeti, yakın zamanda Trablus’ta bir temsilcilik ofisi açma niyetinde olduğunu dile getirdi.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.