Esed Tahran’da, enerji tedarikinde kullanılmak üzere kredi anlaşması imzaladı  

Şam Hamidiye Çarşısı’nda tespih satan bir esnaf. (AFP) 
Şam Hamidiye Çarşısı’nda tespih satan bir esnaf. (AFP) 
TT

Esed Tahran’da, enerji tedarikinde kullanılmak üzere kredi anlaşması imzaladı  

Şam Hamidiye Çarşısı’nda tespih satan bir esnaf. (AFP) 
Şam Hamidiye Çarşısı’nda tespih satan bir esnaf. (AFP) 

Suriye yerel medyası, Devlet Başkanı Beşşar Esed’in pazar günü Tahran’a gerçekleştirdiği ziyarette, İran ve Suriye arasındaki ‘kredi anlaşmasının’ etkinleştirildiğini yazdı. Suriye resmi haber ajansı SANA’da yer alan habere göre, Esed Tahran’da, Suriye’ye enerji ve diğer temel emtiaların tedarikinde kullanılmak üzere bir ‘kredi anlaşmasına’ imza attı. Haberde kredi limitinin boyutuna dair ayrıntıya yer verilmedi.  
İran ve Suriye arasındaki ‘kredi anlaşması’, İranlı bankalar ve finans kuruluşları tarafından belirli bir tavana göre verilen, ödeme tarihine bağlı kalındığı sürece kredi limitinin artırılabildiği bir tür finansal sistemi içeriyor. İran, Suriye’ye ilk kez 2013 yılında düşük faizli bir milyar dolar değerinde kredi açtı. Daha sonra petrol ve enerji alanlarında kullanılmak üzere 3 milyar dolar değerinde bir kredi daha verdi. 2015 yılında ise, temel gıda maddelerinin ithalatında ve altyapı projelerinde kullanılmak üzere 1 milyar dolarlık kredi desteğinde bulundu. İran'ın Suriye'deki rejime ekonomik desteği, kredi sağlamasına ek olarak hayati alanları içeren birçok ekonomik iş birliği anlaşması çerçevesinde gerçekleşiyor. İki ülkeye uygulanan ekonomik yaptırımlara rağmen, Tahran yönetimi, Suriye rejimine elektrik arzı ve demiryollarının ıslah edilmesi başta olmak üzere birçok alanda destek veriyor.  
Suriye, İran petrolünün gelişinin durması ve Moskova'nın Ukrayna savaşına müdahil olmasıyla Rusya'nın desteğinin azalmasının ardından mart ayından bu yana yakıt ve enerji krizi yaşıyor. Suriye basınına göre, Şam yönetimi özel sektör aracılığıyla Arap ülkelerinden petrol ithal etmek için girişimde bulundu ancak kendisine uygulanan ekonomik yaptırımlar nedeniyle bu girişimleri sonuçsuz kaldı. Şam’daki uzmanlar, akaryakıt krizinin üstesinden gelinebilmesi için İran’la olan ‘kredi anlaşmasının’ etkinleştirilmesi dışında bir çözüm yolu olmadığını değerlendiriyor. Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in Tahran’a gerçekleştirdiği sürpriz ziyaretin öncelikli gündeminin bu krizin ele alınması olduğu tahmin ediliyor. Kaynaklara göre, İran’ın dini lideri Ali Hamaney ile görüşen Esed, İran’ın Suriye rejimini destekleyeceğinin güvencesini alarak rahatladı. 
Suriye’deki akaryakıt krizi diğer temel malzemelerin fiyatlarını da astronomik olarak etkiledi. Suriye’de hayat pahalılığının iç savaşın başlamasından bu yana en üst seviyede olduğu bildirildi. BM Dünya Gıda Programı’ndan (WFP) yapılan açıklamada, Suriye’deki gıda güvenliğinin endişe verici bir boyuta ulaştığı vurgulandı. Açıklamada, “Suriye'de yaklaşık 12 milyon insan, yani nüfusun yarısından fazlası ciddi olarak gıda güvensizliği ile karşı karşıya. Yaklaşık 1,9 milyon insan ise açlık sınırının altında yaşamaktadır, temel öğünler milyonlarca insan için lüks addedilmektedir’’ denildi. Dünya Gıda Programı Genel Direktörü David Beasley, uluslararası toplumu, bir insanlık felaketine maruz kalmamaları için Suriyelilere acil ve koşulsuz destekte bulunmaya çağırdı. Beasley; ‘’Suriye halkının son bir yıl içinde temel ihtiyaçları benzeri görülmemiş şekilde arttı. WFP’nin gıda desteğinin azalmaması için bağışçıların müdahil olması ve destek sağlaması zorunlu hale gelmiştir’’ dedi.  
Suriye rejiminin bölgesel müttefiki İran, yıllardır Esed rejimine mali ve askeri destek sağlıyor. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre İran, Devrim Muhafızları’nın aracılığıyla şu ana kadar Suriye’ye, rejim saflarında savaşmak üzere binlerce gönüllü savaşçı gönderdi. İran dini lideri Hamaney, Esed görüşmesinde, ülkesinin Suriye rejimi ile olan ilişkisinin hayati olduğunu ve daha fazla geliştirilmesi için ortak çaba sergilenmesi gerektiğini söyledi.



Gazze ateşkesi: Arabulucuların çıkmazı aşmak için seçenekleri neler?

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Arabulucuların çıkmazı aşmak için seçenekleri neler?

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)

Hamas'ın 7 Ekim 2023'ten bu yana devam eden savaşı sona erdirecek kapsamlı bir anlaşmanın imzalanması önceliğinde ısrar etmesi ve geçici ateşkes önerisini göz ardı etmesinden sonra Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasının tekrar başlaması yeni bir krizle karşı karşıya.

Özellikle İsrail'in gerilimi artırması ve ABD Başkanı Donald Trump'ın önümüzdeki ay bölgeye yapacağı ziyaretin yaklaşması nedeniyle ateşkes anlaşmasını kabul etmeye kapıyı kapatmayan Hamas, daha önce Doha'da liderleriyle görüşen ABD Başkanı Donald Trump'ın rehine işlerinden sorumlu özel temsilcisi Adam Boehler'e kapsamlı bir anlaşmanın imzalanması konusunda pozisyonlarının aynı olduğunu bildirdi. Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar bu durumu, Filistin hareketinin manevraları ile Binyamin Netanyahu hükümetinin gerilimi artırması arasında çok zor ‘parmak ısırma’ aşamasının tanımı olarak görüyor.

Uzmanlar arabulucuların rolü konusunda, kapsamlı bir anlaşmaya varmaya ya da iki tarafı yeniden yakınlaştırmaya çalışmak ile Hamas'ın hafta ortasında İsrailli muadile sunulmadan önce prensipte kabul ettiği son Mısır önerisine göre, ABD'nin ve muhtemelen Türkiye'nin desteği ve garantisiyle kapsamlı bir anlaşmaya yol açacak kısmi ateşkesi kabul etmeleri için iki tarafa baskı yapmak arasında bölünmüş durumda.

Alternatif bir öneri sunan Hamas'ın Gazze'deki lideri Halil el-Hayye, perşembe akşamı televizyonda yaptığı konuşmada, ‘hareketin, İsrail'in bölgeden çekilmesini garanti altına alan ve Gazze Şeridi'ndeki savaşı sona erdiren bir anlaşma çerçevesinde, tüm esirlerin İsrail tarafından alıkonulan mutabık kalınan sayıda Filistinliyle takas edilmesini öngören bir anlaşmayı derhal müzakere etmeye hazır olduğunu’ söyledi. El-Hayye, “Tüm esirlerin ve işgal tarafından tutulan mutabık kalınan sayıda mahkûmun serbest bırakılmasını içeren kapsamlı bir paket üzerinde müzakerelere derhal başlamaya hazır olduğumuzu yineliyoruz. Bunun karşılığında işgal, halkımıza karşı yürüttüğü savaşı tamamen durdurmalı ve Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmelidir” ifadelerini kullandı.

El-Hayye sözlerini şöyle sürdürdü: “Kısmi anlaşmalar Netanyahu ve hükümeti tarafından, bedeli tüm esirlerin feda edilmesi olsa bile, imha ve açlık savaşının sürdürülmesine dayalı siyasi gündemine bir kılıf olarak kullanılıyor. Biz bu politikanın bir parçası olmayacağız.”

El-Hayye, ABD Özel Temsilcisi Adam Boehler'in esir dosyası ve savaşın birlikte sona erdirilmesi yönündeki tutumunu memnuniyetle karşılayarak, bunun, ‘hareketin kapsamlı bir anlaşmaya varılması yönündeki tutumuyla kesiştiğini’ söyledi. Diğer yandan, ‘Hamas'ın bizim şartlarımıza uygun bir şey sunması halinde bu teklife sıcak baktıklarını’ belirten Boehler, esirler konusunda kapsamlı bir anlaşmaya varılması ihtimalinin her zaman mevcut olduğunu ifade etti.

erlerinden edilmiş Gazzeli kadın ve çocuklar, eşyalarıyla birlikte bir kamyonetin arkasında seyahat ediyorlar. (AFP)Yerlerinden edilmiş Gazzeli kadın ve çocuklar, eşyalarıyla birlikte bir kamyonetin arkasında seyahat ediyorlar. (AFP)

CNN, ismi açıklanmayan bir Hamas liderinin pazartesi günü “Kahire'den gelen İsrail teklifini reddediyoruz ve kapsamlı bir anlaşma istiyoruz” dediğini aktardı.

Maariv gazetesi tarafından dün yayınlanan yeni bir ankete göre İsraillilerin yüzde 62'si çatışmaların durdurulması ve Gazze Şeridi'nden çekilme karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı bir anlaşmaya destek verirken, yüzde 21'i buna karşı çıktı, yüzde 17'si ise fikrini belirtmedi.

Hamas'ın tutumunun ardından dün İsrailli bir güvenlik kaynağı, ‘İsrail'in Gazze Şeridi üzerindeki askeri baskıyı yoğunlaştıracağını, bu reddin Hamas'a ve üst düzey yetkililerine zarar vereceğini, havadan, denizden ve karadan askeri baskının artacağını’ söyledi. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich dün X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, “Hamas'a cehennemin kapılarını açmanın ve Gazze Şeridi'ni tamamen işgal edene kadar çatışmaları yoğunlaştırmanın zamanı geldi” dedi.

Mısırlı askeri uzman Tümgeneral Semir Ferec, “Hamas'ın nihai çözüme adım adım değil, bir kezde ulaşılmasını istediğini ve bu isteğin ABD'nin arzusuyla uyumlu olduğunu” belirterek, bunun Trump'ın Ortadoğu ziyareti öncesinde Amerikan baskısıyla karşılaşabilecek olan Binyamin Netanyahu'nun arzusuyla çeliştiğine işaret etti.

Beyt Lahiya'da İsrail saldırısında öldürülen akrabaları için ağlayan Filistinli bir kadın (AFP)Beyt Lahiya'da İsrail saldırısında öldürülen akrabaları için ağlayan Filistinli bir kadın (AFP)

Filistinli siyasi analist Dr. Eymen er-Rakab, askıdaki ateşkesin ‘parmak ısırma’ aşamasında olduğuna inanıyor. Özellikle de Beyaz Saray'daki toplantıda Trump'ın talimatıyla bu ayın sonuna kadar mühleti olduğunun farkına varan Netanyahu'nun büyük tırmanışıyla birlikte bu çok zor bir aşama. İsrail medyasına sızan bilgilere göre Hamas da bunun farkında ve bu nedenle İsrail Başbakanı üzerindeki baskıyı arttırmayı reddediyor.

Er-Rakab, İsrail'in önerisinin Netanyahu tarafından reddedilmek üzere sunulduğunu, özellikle de çekilmeden ya da esirlerin serbest bırakılmasının anahtarlarından bahsetmemesi gibi birçok kusuru olduğunu ve Hamas'ın ‘kapsamlı bir anlaşma’ çağrısında bulunan yanıtının Washington'dan gelen önceki açıklamalarla örtüştüğü için İsrail içinde geniş kabul gördüğünü belirtti.

Başta Kahire ve Doha olmak üzere arabulucular Hamas'ın pozisyonu hakkında yorum yapmadı. Ancak Halil el-Hayye'nin kapsamlı bir anlaşmaya bağlı kalınması yönündeki konuşmasından önce Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani perşembe günü Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede, “Filistin halkının acılarını sona erdirecek bir anlaşmaya varmak için görüşleri yakınlaştırmaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.

İsrail'in Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde bir konuta düzenlediği saldırının gerçekleştiği bölgeyi inceleyen Filistinli arama kurtarma görevlileri (AFP)İsrail'in Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde bir konuta düzenlediği saldırının gerçekleştiği bölgeyi inceleyen Filistinli arama kurtarma görevlileri (AFP)

Er-Rakab, Mısır ve Katar'ın Hamas'ın ‘kapsamlı bir anlaşma’ talebini dikkate almaksızın kısmi bir ateşkese varmak ve uzlaşmaya yönelik yaklaşımlar oluşturmak için agresif bir şekilde hareket edeceğine inanıyor. Hamas, Mısır'ın kalıcı bir ateşkesin önünü açan son kısmi önerisini kabul etmeye istekli. İsrail hafta ortasında, hareketin silahsızlandırılmasını da içeren bir teklifle karşılık verdi, ancak bu teklif reddedildi.

Mısır ve Katar krizi çözüp görüşleri yakınlaştırana kadar Washington'un önemli bir adım atmayacağına inanan Ferec, ABD'nin Hamas'a garanti vermesi koşuluyla Trump'ın bölgeye yapacağı ziyaret öncesinde özel bir baskıyla ABD müdahalesinin belirleyici olacağına inanıyor.

Ferec'e göre arabulucuların ‘kapsamlı anlaşmanın’ tamamlanması, ABD taahhüdü ve pratikte savaş öncesiyle aynı olmayan silahsızlanmanın reddinin nasıl aşılacağına dair anlayışlar dışında bir seçeneği yok.