عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İran, hayat pahalılığı protestolarının artmasıyla tutuklama eylemlerini yoğunlaştırıyor

Tutuklananlar arasında önemli bir sosyolog ve dört işçi hakları savunucusu yer alıyor

Temel emtia fiyatlarının yükselmesi İran'da protestoların patlak vermesine yol açtı (Reuters)
Temel emtia fiyatlarının yükselmesi İran'da protestoların patlak vermesine yol açtı (Reuters)
TT
TT

İran, hayat pahalılığı protestolarının artmasıyla tutuklama eylemlerini yoğunlaştırıyor

Temel emtia fiyatlarının yükselmesi İran'da protestoların patlak vermesine yol açtı (Reuters)
Temel emtia fiyatlarının yükselmesi İran'da protestoların patlak vermesine yol açtı (Reuters)

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch/HRW) dün (Cuma) yaptığı açıklamada, İranlı yetkililerin bazı önde gelen aktivistleri grevler sırasında asılsız suçlamalarla tutukladığını duyurdu. 6 Mayıs 2022'den bu yana birçok küçük kasabada fiyat artışlarına karşı devam eden sendika grevleri ve protestolar sırasında tutuklananlar arasında, ünlü bir sosyolog ve dört işçi hakları savunucusu da yer alıyor.
İran’da geçtiğimiz dört yılda ekonomi ile ilgili talepler için geniş çaplı protestolar düzenlendi ve ülkenin dört bir yanında kötüleşen yaşam şartlarına tepki olarak İran'ın önde gelen sendikaları tarafından yapılan protestoların ve grevlerin sayısı arttı.
Güvenlik güçleri bu protestolara öldürücü güç de dahil olmak üzere aşırı güç kullanarak yanıt verdi. Önde gelen muhalifleri ve insan hakları savunucularını susturmak için birincil araç olarak yasadışı suçlamalara dayalı kovuşturma ve hapis cezasını kullanarak binlerce protestocu tutuklandı. Yetkililer, kontrolleri altında işlenen ciddi insan hakları ihlallerini soruşturmak için hiçbir eğilim göstermediler.
Protestoların başladığı 6 Mayıs’tan bu yana birçok ilde internet erişimi kesildi. Sosyal paylaşım sitelerinde dolaşan bir dizi videoda güvenlik görevlilerinin olduğu ve göz yaşartıcı gaz bombası kullandıkları görülüyor. Resmi olmayan kaynaklar, Ahvaz ve Çaharmahal-Bahtiyari eyaletlerinde protestolar sırasında öldürüldüğünü öne sürdükleri beş kişinin adını paylaştılar.
İstihbarat servisine yakın olan medya kuruluşları, gözaltına alınan aktivistlerin şüpheli yabancı taraflarla iletişim kurmakla suçladığını, ancak iddia edilen suç için hiçbir kanıt gösterilmediğini belirtiyor.11 Mayıs'ta İstihbarat Bakanlığı tarafından yapılan bir açıklamada, öğretmenler sendikası aktivistleriyle görüşen ve ‘sendikaların ve toplumdaki diğer grupların taleplerini kötüye kullanma niyetinde olan’ iki Avrupa vatandaşının tutuklandığı duyuruldu.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’den İranlı araştırmacı Tara Sepehri Far yaptığı açıklamada: “İran sivil toplumunun önde gelen üyelerinin kötü niyetli dış müdahale gibi mesnetsiz suçlamalarla tutuklanması, ülkede büyüyen toplumsal hareketlere verilen desteği susturmak için başka bir umutsuz girişimdir. İran hükümeti, toplumsal sorunları anlama ve bunları çözme konusunda yardımcı olmak için sivil toplumu dikkate almak yerine, bu sorunlara müzmin bir tehdit olarak yaklaşıyor” ifadelerini kullandı.
İran İnsan Hakları Aktivistleri Ajansı'na (HRANA) göre, İranlılar 6 Mayıs'tan bu yana önümüzdeki aylarda temel emtia fiyatlarının yükseleceğine ilişkin haberlerden dolayı protesto yapmak için en az 19 şehir ve beldede sokağa çıktı. Öte yandan parlamento üyeleri protestolar sırasında en az iki kişinin öldürüldüğünü söylerken, teyit edilmemiş kaynaklar daha yüksek rakamlara işaret ediyor.
Yetkililer 9 Mayıs'ta işçi hakları aktivistleri Enişa Esedullah ve Keyfan Muhtedi'yi evlerine baskın düzenledikten sonra tutukladı. 12 Mayıs'ta Tahran ve Banliyö Otobüs Şirketi İşçileri Sendikası, istihbarat ajanlarının yönetim kurulu üyesi Rıza Şehabi’yi tutukladığını bildirdi. HRANA bir başka işçi hakları aktivisti olan Rihani Ensari'nin de aynı gün tutuklandığını bildirdi. İstihbarat servislerine yakın olan kaynaklar, Şehabi ve Esedullah'ın ‘rejimi devirmeyi amaçlayan yabancı bir tarafla iş birliği yaptığı suçlamasıyla’ herhangi bir delil sunulmadan tutuklandığını öne sürdü.
16 Mayıs'ta Mehr Haber Ajansı, yetkililerin sosyolog Said Medeni’yi tutukladığını bildirdi. Medeni daha önce ‘şüpheli yabancı kuruluşlarla bir araya gelme ve onların operasyonel talimatlarını devlet içindeki kuruluşlara aktarma’ suçlamasıyla barışçıl aktivizminden ötürü beş yıl hapis yatmıştı. 4 Ocak'ta Tahran'daki İmam Humeyni Uluslararası Havalimanı'ndaki yetkililer, Said Medeni’nin ABD’deki Yale Üniversitesi'nde burs programına başlamak üzere ülkeden ayrılmasını engelledi. O zamandan sonra, yetkililer Medeni’nin İran'dan ayrılmasına izin vermedi ve onu birkaç kez sorguya çekti.
17 Mayıs'ta bir televizyon kanalı, tutuklanan iki Avrupalının kimliğini tanımlayan bir video yayınladı. Videoya göre tutuklananlar, Fransız Öğretmenler Sendikası görevlisi Cecile Kohler (37) ve Jacques Paris (69). İran Öğretmen Sendikaları Koordinasyon Kurulu, Öğretmenler Günü'nden bir gün önce 1 Mayıs'ta maaş sisteminde reform yapılması talebiyle ülke çapında gösteri yapma çağrısında bulunduktan sonra nisan ayının son haftasında yetkililer öğretmen sendikasına mensup onlarca aktivisti tutukladı. Öğretmen Sendikaları Sözcüsü Muhammed Habibi, Resul Bedaki, Cafer İbrahimi ve sendikanın diğer önde gelen üyeleri de dahil olmak üzere çok sayıda kişi hala tutuklu bulunuyor.
Tara Sepehri Far, “İranlı yetkililer uzun zamandır ülke içinde ve dışındaki sivil toplum gruplarının üyeleri arasındaki dayanışmayı suç saymaya çalışıyorlar. Amaç, sivil toplum tarafından işaret edilen devlet eylemlerinin hesaba çekilmesini ve denetlenmesini engellemek” dedi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

ABD Senatörü Sanders: İsrail çocukları aç bırakıyor ve Gazze Şehrini yok ediyor

ABD Senatörü Bernie Sanders (AFP)
ABD Senatörü Bernie Sanders (AFP)
TT
TT

ABD Senatörü Sanders: İsrail çocukları aç bırakıyor ve Gazze Şehrini yok ediyor

ABD Senatörü Bernie Sanders (AFP)
ABD Senatörü Bernie Sanders (AFP)

Önde gelen ABD'li Demokrat Senatör Bernie Sanders bugün yaptığı açıklamada, İsrail'in Gazze'ye yönelik savaşını eleştirerek, İsrail'in çocukları sistematik olarak aç bıraktığını ve Gazze Şehrini bombalar ve buldozerlerle yok ettiğini söyledi.

Sanders, ABD Başkanı Donald Trump ve Kongre'yi İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Amerika'daki İsrail yanlısı lobi gruplarından biri olan Amerikan İsrail Kamu İşleri Komitesi'ne (AIPAC) karşı durmaya çağırdı.

 Gazze Şehri'ndeki bir binayı bugün hedef alan İsrail bombardımanının ardından yangın ve duman (AP)Gazze Şehri'ndeki bir binayı bugün hedef alan İsrail bombardımanının ardından yangın ve duman (AP)

Sanders, İsrail'in Gazze'deki zulmünün bedelini büyük ölçüde Amerikan vergi mükelleflerinin ödediğini vurgulayarak, İsrail'e askeri yardımın kesilmesini ve Gazze Şeridi'ndeki “etnik temizlik”in sona erdirilmesini talep etti.

ARAP DÜNYASI

Nur Adamları, kıyı bölgesinde çatışmaları yeniden alevlendiren Suriyeli grup

Nur Adamları grubu, Genel Güvenlik araçlarına ve hükümet güçlerine pusu kurmaya odaklanıyor (Independent Arabia)
Nur Adamları grubu, Genel Güvenlik araçlarına ve hükümet güçlerine pusu kurmaya odaklanıyor (Independent Arabia)
TT
TT

Nur Adamları, kıyı bölgesinde çatışmaları yeniden alevlendiren Suriyeli grup

Nur Adamları grubu, Genel Güvenlik araçlarına ve hükümet güçlerine pusu kurmaya odaklanıyor (Independent Arabia)
Nur Adamları grubu, Genel Güvenlik araçlarına ve hükümet güçlerine pusu kurmaya odaklanıyor (Independent Arabia)

Mustafa Rüstem

Bu yıl mart ayında Suriye’de kıyı bölgesinde yaşanan olaylar, arkalarında kanlı çatışmalar bıraktı. Kendisine eşlik eden ve yeni otoritenin “bireysel” olarak nitelendirdiği ihlaller de ardında sivillerin ruhlarında derin yaralar açtı. Söz konusu olaylar, Genel Güvenlik güçlerine yönelik tekrarlanan suikast ve saldırıların ardından, güvenlik güçlerinin yanıt olarak eski rejimin kalıntılarıyla bağlantılı grupların peşine düşmesinden sonra çatışmaların alevlenmesiyle başlamıştı. Bugün ise çatışmayı yeniden alevlendiren yeni bir silahlı grup ortaya çıktı.

Cevad Tugayları

Suriye'nin batısında bulunan ve Lazkiye ile Tartus vilayetlerini kapsayan kıyı bölgesindeki karmaşık durumu daha da karmaşıklaştıran bir gelişme yaşandı ve kendisine Ricalu'n Nur (Nur Adamları) adını veren, Cevad Tugayları lakaplı yeni bir silahlı grup ortaya çıktı. Grup, hükümet güçlerini hedef alan faaliyetlerini duyurdu ve ilk operasyonunu bir video ile belgeledi.

Nur Adamları grubu, 2 Ağustos'ta kendi açıklamalarını ve konuşmalarını içeren resmi bir sayfa oluşturdu. Bunlardan ikisi ayrı açıklamalardı. İlk açıklama, 14 Ağustos'ta bir Genel Güvenlik aracının hedef alınmasının ardından video olarak yayınlandı. İkinci video açıklaması ise 1 Eylül'de yayınlandı ve bir hükümet tesisine yönelik saldırıyı belgeliyordu. Güvenlik ve askeri işler uzmanı Albay Muhsin Hamdan, “bu askeri örgütün medyada bir yankı oluşturmanın ötesine geçmediğini ve sahada bir etkiden, haritaları yeniden çizme gücünden yoksun olduğunu” kesin bir biçimde belirtti. Nur Adamları grubu ve eylemleri, kendi kuluçka merkezine yönelik ve Genel Güvenlik veya yeni otorite ile iş birliği yapılmaması yönünde uyarıda bulunan bir bildirgeden başka bir şey değil” diye ekledi.

Yeni grubun duyurusu, kıyıda bir bölgesel yönetim kurma çağrısıyla eş zamanlı olarak geldi (Independent Arabia)Yeni grubun duyurusu, kıyıda bir bölgesel yönetim kurma çağrısıyla eş zamanlı olarak geldi (Independent Arabia)

Kimliği bilinmiyor

Silahlı grubun kıyı bölgesinde yaşayan Suriyelilere hükümet ile iş birliği yapmamaları konusunda uyarılarda bulunma konusundaki istekliliği ve gayreti belirgin. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre gözlemciler bunu, “Sahil Kalkanı” olarak bilinen grupların körüklediği mart ayındaki kanlı olaylardan bu yana var olan anlaşmazlığı derinleştirme girişimi olarak değerlendiriyor. Bahsi geçen kanlı olaylar, Sahil Kalkanı gruplarının, isyan eden ve silahlanıp yeni otoriteye direnmeyi tercih eden rejim kalıntılarını takip ederken, Cebele'de bir güvenlik güçleri konvoyunu hedef alarak 16 askeri öldürmelerinin ardından yaşanmıştı. Lazkiye'den yerel bir kaynak, Nur Adamları grubunun, Mikdad Fatiha liderliğindeki Sahil Kalkanı grubunun aksine hala bilinmediğine inanıyor. “Kimliği bilinmeyen herhangi bir gruba şüpheyle yaklaşılması gerektiğini, amaçları muhtemelen halk ile hükümet arasındaki uçurumu derinleştirmek, hatta son kıyı çatışmalarından beri var olan uçurumun kapanmamasını sağlamak olduğunu” belirtiyor.

Nur Adamları ve Lazkiye ilindeki diğer aktif grupların rolünü araştıran bir saha kaynağı, bazı silahlı grupların hükümet güçlerine yaklaşmamaları veya onlarla iş birliği yapmamaları için sivilleri korkuttuğunu ortaya koydu. Bu arada, bir videoda, silahlı bir gruba katılmadığı için kıyı bölgesinin kırsalında bir adamın aşağılandığı görülüyordu. Yeni otoriteye karşı çıkan askeri grubun doğuşu, Suriye genelinde sahada görülen karmaşık bir gerçekliğin ortasında geldi. Suriye Demokratik Güçleri (SDG), merkezi olmayan yönetim seçeneğine bağlı kalmaya devam ederken, kendisine bir de güney Suriye'de Süveyda'daki Dürzi toplumu eklendi. İsrail'in hava saldırıları ve çatışma hatlarına yönelik baskınları da devam ediyor.

Meyhub ve kafa kesme

Bu arada, silahlı grup gerilla savaşı prensibiyle faaliyet gösteriyor ve sınırlı sayıda kişiyle pusular kuruyor. Askeri gözlemciler, üyelerinin “eski askeri ve güvenlik kurumlarının mensupları olabileceğine ve onların saflarında görev yapmış olabileceğine” inanıyor. Zira ordu personeli ve gönüllüler çeşitli uzmanlık alanlarında eğitim aldı ve birçoğu geçen yıl aralık ayında rejimin devrilmesinin akabinde işten çıkarıldıktan sonra artık görevde değil. Nur Adamları grubu, ağustos ortasında Lazkiye kırsalında Genel Güvenlik Kuvvetleri'ne ait bir aracın hedef alındığı eylemin videosunu Facebook'ta paylaşmıştı. Operasyona beş kişi katılmış, gözetleme, izleme, patlatma ve belgeleme faaliyetlerinde bulunmuşlardı. Bu yeni kurulan milis grupların net bir talep açıklamaması, eylemlerinin kıyı şeridinde meydana gelen ihlallere “misilleme” olarak nitelendirilmesine neden oldu. Şeyh Salih el-Mansur'un yeni otorite tarafından yargılanmadan gözaltına alınmasına misilleme olarak yapılan eylemlerden bahseden açıklamalar yapıldı. Nur Adamları yayınladığı açıklamada, tutuklamayı keyfi olarak nitelendirdi ve Şeyh Mansur'un sağlığının kötüleşmesi nedeniyle yetkilileri sağlığından sorumlu tutarak, derhal serbest bırakılmasını talep etti. Grup ayrıca videoya eşlik eden kayda göre, “Beşşar Meyhub ve arkadaşları” için düzenlenen eylem hakkında da bir duyuruda bulundu. Beşşar Meyhub adlı gencin, yabancı bir savaşçı tarafından öldürüldüğü, kafasının kesilip bir arabanın kaputuna yerleştirildiği ve mahallede dolaştırıldığı aktarılmıştı. İçişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada bunu yalanlayarak bir “iddia” olarak nitelendirmişti. Bakanlık açıklamasına, üyeleri arasında genç Meyhub'un da bulunduğu bir terör hücresinin görüntülerini de ilave etti. Böylece Meyhub'un hayatta olduğu ve İç Güvenlik Bakanlığı'nın onu bir hapishaneye naklettiği ortaya çıktı.

Nur Adamları’nın eylemleri, Suriye Sahili Ulusal Buluşması’nın kıyıda bir yönetim kurma projesini duyurmasıyla aynı zamana denk geldi ve bu durum, Beşşar Esed sonrası dönemde bölünme veya ademi merkeziyetçiliğe yönelik milliyetçi söylemin artışına işaret ediyor.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrildi.

ARAP DÜNYASI

Bağdat'ta bir din adamının hayatını kaybetmesinin ardından öfkeli tepkiler

Irak'ın başkenti Bağdat'tan bir görünüm (Reuters)
Irak'ın başkenti Bağdat'tan bir görünüm (Reuters)
TT
TT

Bağdat'ta bir din adamının hayatını kaybetmesinin ardından öfkeli tepkiler

Irak'ın başkenti Bağdat'tan bir görünüm (Reuters)
Irak'ın başkenti Bağdat'tan bir görünüm (Reuters)

Irak'ın başkenti Bağdat'ta bir din adamının camide saldırıya uğraması sonucu hayatını kaybetmesi, dini ve siyasi çevrelerde yaygın bir öfkeye yol açtı ve Irak hükümetini üst düzey resmi bir soruşturma başlatmaya sevk etti.

Bağdat'ın tanınmış imam ve vaizlerinden Abdussettar el-Karguli, güvenlik kaynaklarının ‘başkentin güneyinde bulunan Dora semtindeki Kerim en-Nasır Camii'nde fiziksel saldırı’ olarak açıkladığı olayın ardından dün hayatını kaybetti. Raporlara göre saldırı, dini bir harekete bağlı olduğu düşünülen bir grup tarafından gerçekleştirildi.

Ne oldu?

Görgü tanıkları ve kaynakların ifadelerine göre, olay cami içinde Cuma hutbesini kimin vereceği konusunda çıkan bir tartışma sırasında meydana geldi.

Irak'taki camileri denetleyen resmi kurum olan Sünni Vakfı'nın hazırladığı programa göre el-Karguli, yerel olarak el-Medhaliyyin olarak bilinen bir hareketin başka bir vaiziyle dönüşümlü olarak vaaz veriyordu.

Ancak başka bir vaiz, bölgenin dışından getirildiği bildirilen yaklaşık 30 kişilik bir grupla birlikte camiye geldi ve el-Karguli'nin minbere çıkmasını engelleyerek onu caminin içindeki bir odada alıkoydu.

Şarku’l Avsat’ın sağlıkçı kaynaklardan aktardığına göre el-Karguli fiziksel saldırıya uğramış. Bu da özellikle kronik kalp problemleri olduğu için hayatını kaybetmesine yol açan şiddetli bir kalp krizine neden olmuş.

Bağdat'ın tanınmış imam ve vaizlerinden Abdussettar el-Karguli’nin sosyal medyada paylaşılan fotoğrafı (Facebook)Bağdat'ın tanınmış imam ve vaizlerinden Abdussettar el-Karguli’nin sosyal medyada paylaşılan fotoğrafı (Facebook)

Tepkiler

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, olayla ilgili acil soruşturma başlatılmasını ve İçişleri Bakanlığı ve Ulusal Güvenlik Ajansı temsilcilerinin de dahil olduğu bir komite kurulmasını emretti.

Sudani yaptığı açıklamada, hükümetin ‘olaya karıştığı veya ihmalkâr davrandığı kanıtlanan herhangi bir tarafı sorumlu tutmaktan çekinmeyeceğini’ belirterek, ‘hoşgörü ve barış içinde bir arada yaşama değerlerini pekiştirmenin ve her türlü kışkırtma ve dini nefreti reddetmenin’ önemini vurguladı.

Sünni Vakfı Divanı ise olayı ‘suç eylemi’ olarak nitelendirerek, olayla ilgisi olan bir dizi kişinin gözaltına alındığını doğruladı ve ‘önemli bir dini ve ulusal görevi yerine getiren’ imamların ve vaizlerin korunması çağrısında bulundu.

Irak'ın en önde gelen Sünni dini kurumlarından biri olan Irak Fıkıh Konseyi, Irak'ın üç liderinden olaya müdahale etmelerini ve olaydan sorumlu vaizi yargılamalarını istedi.

Bağdat'ta bir emniyet mensubu (AFP)Bağdat'ta bir emniyet mensubu (AFP)

Siyasi suçlamalar

Bağdat'ın el-Azamiyye bölgesindeki İmamlar ve Vaizler Konseyi Başkanı Mustafa el-Bayati olayı şiddetle kınadı. El-Bayati, saldırının arkasında ‘siyasi destekli haydutlar’ olduğunu iddia ederek, bu grupların ‘günden güne artan bir tehdit oluşturduğunu’ belirtti.

El-Bayati, siyasi partileri, camilerde aşırılıkçı grupların etkisini önlemeye yönelik önceki güvenlik kararlarının uygulanmasını engellemekle suçladı. Yaşanan olayın ‘toplumda çatışmayı körükleyen aşırılıkçı gruplara karşı siyasi gevşeklik ve kararlılık eksikliğinin sonucu’ olduğunu ifade etti.

Gözlemcilere göre söz konusu olay, Irak'taki dini kurumlar içinde camilerde nüfuz mücadelesi veren farklı gruplar arasındaki çatışmayı ortaya çıkardı ve bu çatışma Irak seçimlerinin yaklaşmasıyla birlikte artmaya başladı.

Yıllardır Bağdat ve diğer vilayetlerdeki camiler, seçimlerde yarışan partilerden siyasi destek aldıkları yönündeki suçlamalar arasında, dini grupların nüfuzlarını genişletme girişimlerine tanık oluyor.

Olay, Irak Başbakanı’nın aşırılıkçı dini ve siyasi grupların faaliyetlerine dolaylı bir atıfta bulunarak, ‘ülkeyi çatışma ve istikrarsızlığa sürüklemek isteyen sorunlu sesler’ konusunda uyarıda bulunmasından sadece birkaç gün sonra meydana geldi.