Can sıkıntısı yaratıcı olma ve yeni beceriler geliştirme yeteneğini artırır mı?

Can sıkıntısı yaratıcılığı, tutkuyu ve yeni beceriler edinme yeteneğini artırır (Reuters)
Can sıkıntısı yaratıcılığı, tutkuyu ve yeni beceriler edinme yeteneğini artırır (Reuters)
TT

Can sıkıntısı yaratıcı olma ve yeni beceriler geliştirme yeteneğini artırır mı?

Can sıkıntısı yaratıcılığı, tutkuyu ve yeni beceriler edinme yeteneğini artırır (Reuters)
Can sıkıntısı yaratıcılığı, tutkuyu ve yeni beceriler edinme yeteneğini artırır (Reuters)

Yeni bir çalışma, can sıkıntısının kişinin yaratıcı olma ve yeni beceriler geliştirme yeteneğini artırdığını ortaya koydu.
The Telegraph gazetesinin haberine göre, İngiltere’de bulunan Bath Üniversitesi’nden bir ekip, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sırasında ülke genelinde uygulanan kapatma kısıtlamaları nedeniyle ücretli izin verilen veya evden çalışan 15 kişi üzerinde araştırma yaptı.
Katılımcılar, çok sıkılmış hissetmenin onları hayattaki amaçları ve seçimlerini sorgulamaya ittiğini ve bunun da onları yeni deneyimler aramaya yönelttiğini bildirdi.
Bath Üniversitesi’nde sosyolog olan, çalışmanın ortak yazarı Timothy Hill çalışma sonuçlarına ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:
“Derin can sıkıntısı, ezici bir çoğunlukla olumsuz bir kavram gibi gelebilir, ancak aslında insanlara dikkatlerini dağıtmadan düşünme ve gelişme şansı verilirse, son derece olumlu olabilir. Yaratıcılığı, tutkuyu ve yeni beceriler edinme yeteneğini artırır. Pandeminin binlerce insan için trajik, yıkıcı ve tüketen bir deneyim olduğunu kabul etmeliyiz. Ancak buna rağmen karantinada olup yeni hobiler, kariyerler edinen veya hayatta yön bulanların hikayelerine hepimiz aşinayız.”
Sonuçları Marketing Theory dergisinde yayınlanan çalışma, can sıkıntısının neden olduğu bu yaratıcı ilhamın, insanlar sosyal medyada gezinirken genellikle kaybedildiğine dikkat çekti.
Sosyal medyayı yaratıcılığı öldüren ‘dijital toksinler’ olarak tanımlayan Hill, “Bu siteler yüzeysel can sıkıntısını ortadan kaldırabilir ama gerçekte anlamlı şeyler yapmamızı engelliyor, zamanımızı ve enerjimizi alıyorlar” ifadelerini kullandı.
Harry Potter roman dizisinin İngiliz yazarı J.K Rowling, İngiliz yazar Neil Gaiman ve romancı Agatha Christie de dahil olmak üzere birçok sanatçı ve yazar, sıkıntıyı çalışmalarında yaratıcılıklarının arkasındaki itici güç olarak göstermişti.
Ünlü İngiliz matematikçi ve filozof Bertrand Russell, “Bazı iyi şeyler ancak belirli bir monotonluk derecesi ile elde edilebilir” ifadelerini kullanarak, can sıkıntısının kötü bir şey olmadığına dikkat çekmişti.



Pankreas tümörlerine yeni teşhis yöntemi: Kertenkele tükürüğü

Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
TT

Pankreas tümörlerine yeni teşhis yöntemi: Kertenkele tükürüğü

Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)

Zehirli bir kertenkelenin tükürüğü, saptanması zor pankreas tümörlerinin tespit edilmesinde kullanılabilir. 

Temel işlevlerinden biri insülin üretmek olan pankreasta bu görevi üstlenen hücrelerde zaman zaman bozulmalar meydana gelerek insülinoma denen tümörler oluşuyor.

Nadir görülen bu tümörler genellikle iyi huylu oluyor. Ancak kan şekeri seviyesinin düşmesine bağlı olarak kişinin bayılmasına veya nöbet geçirmesine yol açabiliyor.

Uzmanlar çok küçük olsalar bile bir an önce çıkarılmaları gerektiğini söylüyor. Ancak mevcut yöntemlerle bu tümörleri bulmak epey zorlu bir iş.

Hollanda'daki Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi'nden Martin Gotthardt "Tümörün nerede olduğu bilinmiyorsa cerrahlar onu bulana kadar pankreası keserdi" diyerek ekliyor: 

Günümüzde insülinoma tespit edilemediği takdirde hastalar ameliyat edilmiyor çünkü doktorlar pankreasın tamamını çıkarmak istemiyor.

Gotthardt ve ekip arkadaşlarının Journal of Nuclear Medicine adlı hakemli dergide yayımlanan çalışmasına göre Gila canavarı adlı kertenkele bu sorunu çözmede büyük potansiyele sahip.

ABD ve Meksika'da yaşayan Gila canavarı, genellikle ölümcül olmayan bir zehir salgılıyor.

Kertenkelenin tükürüğündeki bir protein daha önce laboratuvarda işlemden geçirilerek diyabet tedavisinde kullanılmıştı. Sözkonusu protein pankreastaki reseptörlere bağlanarak insülin üretmelerini sağlıyor. 

Bilim insanları bundan yola çıkarak aynı proteinin insülinomaları da tespit etmeye yarayıp yaramayacağını araştırmaya koyuldu. 

İlk çalışmalarda radyoaktif bir molekül eklenen protein tümörü saptamasına karşın düşük kan şekeri ve mide bulantısı gibi yan etkilere yol açtı.

Yeni çalışmayı yürüten ekipse başka bir molekül ekleyerek yan etkileri büyük ölçüde ortadan kaldırdı. 

Kan şekeri düşük olan 69 kişide yeni yöntemi test eden bilim insanları, yüzde 95 oranında başarıyla tümörleri saptayabildiğini buldu. Buna karşılık mevcut taramalar yüzde 65 civarında başarı gösteriyor. 

Tümörler tespit edildikten sonra hastaların vücudundan başarıyla çıkarıldı.

Makalenin başyazarı Marti Boss, "Yeni taramanın diğer tüm taramaların yerini alabileceğine inanıyoruz" diyerek ekliyor:

Bazıları onlarca yıldır hasta olmasına rağmen bu hastaların hepsi ameliyattan sonra tamamen iyileşti.

Independent Türkçe, Science News, Popular Science, Journal of Nuclear Medicine