عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Birleşmiş Milletler Somali'ye yönelik silah ambargosunu kaldırıyor mu?

Ambargonun kaldırılmasına yönelik talep, Doğu Afrika ülkelerinin liderleri tarafından desteklendi

ABD'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, New York’taki genel merkezde konuşma yaptı. (Birleşmiş Milletler)
ABD'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, New York’taki genel merkezde konuşma yaptı. (Birleşmiş Milletler)
    Kahire/Tamir el-Hilali
TT
TT

Birleşmiş Milletler Somali'ye yönelik silah ambargosunu kaldırıyor mu?

ABD'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, New York’taki genel merkezde konuşma yaptı. (Birleşmiş Milletler)
ABD'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, New York’taki genel merkezde konuşma yaptı. (Birleşmiş Milletler)

Somalili yetkililer, terörist olarak sınıflandırılan eş-Şebab hareketine karşı yürütülen savaşta elde ettikleri başarılara rağmen, Birleşmiş Milletler’in (BM) Mogadişu’ya uyguladığı silah ambargosunun devam etmesinin, terörizme karşı savaşın sürdürülmesinin ve sonuçlanmasının önünde ‘bir engel’ olarak görüyor.
Mogadişu’da çarşamba günü düzenlenen bir zirvenin kapanış bildirisinde başta Cibuti, Etiyopya ve Kenya olmak üzere Somali’ye komşu ülkelerin devlet ve hükümet liderlerinin, Somali’nin ‘BM silah ambargosunu bu yıl sonuna kadar tamamen kaldırma’ çağrısına destek verdiği kaydedildi.
Zirveye katılan ülke temsilcileri yaptıkları ortak açıklamada şu ifadelere verdiler:
“Zirve liderleri, teröristleri ortadan kaldırmak ve güney ve orta Somali’de çok sayıda savaş cephesi açmak için komşu ülkelerle ortak bir güvenlik mekanizması kurma konusunda anlaştılar.”
Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud yaklaşık bir hafta önce, terörle mücadele çabalarını sonuçlandırmak amacıyla Birleşmiş Milletler'in uyguladığı silah ambargosunu kaldırma talebinde Somali’yi desteklemesi için Washington’a çağrıda bulundu. Bu çağrı, ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield ile Mogadişu’da yaptığı görüşme sırasında dile getirildi.
Somali Cumhurbaşkanlığı yaptığı açıklamada Şeyh Mahmud’un Greenfield’a ‘Somali güçlerinin terörle mücadelede ve bölgeleri özgürleştirmedeki başarıları hakkında bilgi verdiğini, ayrıca eş-Şebab hareketinin milisleri ile mücadelede sağladığı büyük yardım için ABD’ye övgüde bulunduğu ifadelerine yer verdi.
Somali Cumhurbaşkanı, ‘terörist faaliyetlerin bölgenin güvenlik ve istikrarı açısından oluşturduğu tehlikeye’ dikkat çekti. ‘Orduyu yeniden inşa etme ve terörizmin ortadan kaldırılmasını hızlandırma açısından silah ambargosunun teşkil ettiği meydan okumaya’ da bir kez daha dikkat çekti.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 1991’den bu yana Somali’ye silah ambargosu uyguluyor. Söz konusu karar, o zamanki merkezi hükümetin yıkılması nedeniyle alınmıştı. BMGK geçen kasım ayında, ambargoyu genişleten bir karar daha almıştı.
Karar, BM’ye üye tüm devletlerin Somali’ye doğrudan veya dolaylı olarak silah ve askeri teçhizat sağlamasını yasaklarken askeri eğitim, teknik destek, Somali ordusunu eğitmek, kurumlarını geliştirmek ve Somali açıklarında korsanlığı ve silahlı soygunları önlemek için sağlanan diğer yardımları da ‘istisna’ olarak belirledi. Söz konusu istisnalar Somali’deki BM Barışı Koruma Misyonu, Somali’deki Afrika Birliği Geçiş Misyonu, ABD, İngiltere, Avrupa Birliği ve Türkiye için geçerli olarak vurgulandı. 
Somali ordusu ve ülkenin merkezindeki aşiretlerin silahlı unsurlarından oluşan guruplar geçen temmuz ayından bu yana eş-Şebab’a karşı askeri operasyonlar gerçekleştiriyor. Operasyonlarda ‘büyük zaferler elde edildiği’, ‘bazı şehirlerde kontrolün yeniden sağlandığı ve yüzlerce eş-Şebab militanının etkisiz hale getirildiği’ duyuruldu.
Afrika Boynuzu konusunda uzman Somalili araştırmacı Ahmed Cisud Şarku’l Avsat’a şu açıklamada bulundu:
“Somali, Batılı dostları ve onu destekleyen Arap ülkeleri ile iş birliği içerisinde silah ambargosunu kaldırmaya yönelik yoğun diplomatik ve siyasi çabalar yürütüyor. Söz konusu çabaların bu yıl somut sonuçlar vermesi bekleniyor. Somali’nin teröre karşı savaşında sahada niteliksel zaferler elde edildi. Bu durum doğrultusunda ambargonun kaldırılması yönündeki hamleler devam ediyor.”
Etiyopyalı siyasi analist Musa Şeyho da silah ambargosunun yakında sona ereceğine yönelik önceki değerlendirmeleri destekledi. Şeyho Şarku’l Avsat’a şu değerlendirmelerde bulundu:
“Somali-ABD yakınlaşması ve Afrika Boynuzu ülkelerinden aynı yönde taleplerin gelmesi ışığında, konuyla ilgili olarak bir atılım gerçekleşebilir ve ambargo kaldırılabilir. Zira Afrika Boynuzu’ndaki ülkeler açısından terörizmin yayılma riski artarken Batı’nın da çıkarları tehdit altına girebilir. Ancak bu konuda bir karar alınması, Somali hükümeti ve Doğu Afrika ülkeleri hükümetlerinin istediği kadar hızlı olmayacak.”

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
TT
TT

Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)

Denise Rahma Fahri

Son zamanlarda, Lübnan'daki yerel medya kuruluşları, İran Devrim Muhafızlarına yakın bir merkez olan Tahran'daki Savunma Çalışmaları Merkezi'nden sızdırıldığı bildirilen bir İran belgesi yayınladı. Belge Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Ulusal Muhafızlara” dönüşmeyi öneriyor ve buna hazır olduğunu ifade ediyor. Belgeye göre, Lübnan Ulusal Muhafızları, “Meçhul Asker Kurumu” bünyesinde bir direniş unsuru ve stratejik yedek kuvvet olarak yer alacak. Belgede belirtildiği üzere, bu “direnişin” sonu değil, silahların devletin elinde olduğu yeni bir dönemin başlangıcı. Hizbullah’a yakın bir kaynak, bu belgeden haberdar olmadığını, şu anda konuya ilişkin belirli bir vizyon bulunmadığını ve meselelerin silah ile ilgili diyaloğun kaderiyle bağlantılı olduğunu belirtse de, Hizbullah liderliği bu belgeyi resmi olarak yalanlamadı. Birçok kişi de belgeyi, Hizbullah'ın silahını korumayı, komutayı Devrim Muhafızları ile sınırlandıran, resmi ordusunun ise sembolik bir rol oynadığı İran modelini benimseyerek, varlığını meşrulaştırmayı amaçlayan öneri ve çözümler için nabız yoklaması olarak değerlendirdi.

frgty
İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor (AFP)

Diğer Seçenek Hareketi'nin lideri Alfred Madi, bu belge hakkında ilk konuşan kişi oldu. Madi, Cumhurbaşkanı Joseph Avnn, Hizbullah ve Emel Hareketi temsilcilerini içeren ve Lübnan ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışan komitelerin yanı sıra, Hizbullah’ın talep ettiği garantilerin İran'ın önerisinin ciddiyetini gösterdiğini açıkladı.

Sızdırılan metin

İmza bekleyen bir taslak bildiri olduğu düşünülen İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor. Hizbullah'ın “Ulusal Muhafız”a dönüşmeye hazır olmasını da, caydırıcılık denklemini Lübnan devleti bayrağı altında pekiştirme ve ulusal güçleri halkın ve anayasanın çıkarlarına hizmet edecek şekilde yeniden konumlandırma taahhüdü çerçevesinde değerlendiriyor.

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızları'na tamamen dönüştürülmesi sürecinin” başlamasını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor. Belgeye göre Ulusal Muhafızlar, Lübnan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Silahlı Kuvvetler Başkomutanı komutasında ve Bakanlar Kurulu ile koordinasyon halinde, ulusal egemenlik çerçevesinde faaliyet gösteren egemen bir halk direniş oluşumudur.

Pratik adımlara gelince, belgede “bu yıl sonuna kadar, elit birlikler, silah depoları ve komuta kontrol merkezleri de dahil olmak üzere, kuzeyden güneye tüm silah ve muharebe kabiliyetlerinin kademeli olarak Lübnan Ulusal Muhafızları'na devredileceği” belirtiliyor. Belgede ayrıca, “daha önce direnişle bağlantılı olan ileri askeri üretim birimlerinin resmen Lübnan devletinin denetimine girdiği ve gizli teknik ve güvenlik raporlarını, en yüksek egemenlik koruması çerçevesinde, Cumhurbaşkanı aracılığıyla Bakanlar Kurulu'na sunduğu” da ifade ediliyor. Bu birimler arasında hassas mühimmat üretimi, savunma sistemleri, insansız hava araçları, füzeler ve uzun menzilli mermilerin geliştirilmesi yer alıyor.

sdfgth
Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Lübnan Ulusal Muhafızları”na dönüşmeyi öneren ve buna hazır olduğunu belirten bir belge yayınlandı (Reuters)

İran'ın önerisi, Lübnan Savunma Bakanlığı'nı, korunan teminatlar dahilinde ve gönüllülere doğrudan maaş ödenmeden, Ulusal Muhafızlar ile ilgili gizli altyapı ve operasyonel görevlerden sorumlu kuruluş olarak belirliyor. Yine öneriye göre Ulusal Muhafızlar, acil durumlarda hızlı karar alma ile ilgili taktiksel nedenlerle bağımsız bir operasyon odası ile birlikte Meçhul Asker Kurumu’na  bir direniş bileşeni ve stratejik yedek olarak dahil edilecek.

İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik Lübnan’ın sonudur

Independent Arabia, bu belgenin Farsçasını aradı ve hatta kendisini hazırladığı söylenen kurumun web sitesini taradı, ancak hiçbir şey bulamadı.

Aynı zamanda, Diğer Seçenek hareketinin lideri Alfred Madi, önerinin sadece medyada çıkan bir haberden ibaret olsa da masum olmadığını vurguluyor. Bu yönde bir dizi adımın atıldığını açıklıyor. Ona göre bu adımların en dikkat çekeni, Hizbullah, Emel Hareketi ve Cumhurbaşkanı Avn'dan oluşan ortak komitelerin ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışmak üzere medyadan uzakta, tamamen gizlice düzenlediği toplantılardır. Bu çalışma, Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi karşılığında talep ettiği garantilerle ilgili olarak son zamanlarda gün yüzüne çıkan taleplerle örtüşüyor. Madi, bu önerinin Cumhurbaşkanı'nın tasarrufunda olmasıyla ilgili sızdırılan belgenin içeriğine de ışık tutuyor. Tüm göstergelerin, Hizbullah'ın Cumhurbaşkanı Avn'a, başkan yardımcılığı ve ordu komutanı yardımcılığı görevlerini güvence olarak almadığı sürece hiçbir şey vermeyeceğini gösterdiğini belirtiyor. Bunun için anayasa değişikliği veya yeni bir kuruluş konferansı gerekiyor. Madi, daha fazla ayrıntı vermekten kaçınarak, “Perde arkasında bir şeyler planlanıyor ve ana hatları artık belli” diye ekliyor.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre belgeyle ilgili sızıntıların ciddiyetiyle ilgili olarak, İran'ın Hizbullah'ın askeri kanadını Ulusal Muhafızlar adı altında koruma türünden bir sızıntı, silahların teslim edilmesini ve sadece devletin elinde olmasını şart koşan Lübnanlı ve uluslararası talepleri atlatmaya veya etrafından dolanmaya yönelik akıllıca bir girişim sayılmıyor. Aksine, söz konusu öneri ile “çözüm bu” ve orduya ancak tek grup halinde entegre oluruz diyorlar.

Madi, bu öneri ile ilgili olarak şunu da ekliyor: “Hizbullah'ın silahları sorununu çözmeyecek, aksine ülkeyi yıkıma ve Hizbullah’ın Lübnan’ı işgalini meşrulaştırmaya götürecek, ki bu da siyasi bir sapkınlıktır”. Ayrıca “sadece zorlu çözümü uygulamaktan kaçınmak için Lübnan formülünün tamamını değiştirebilecek bir öneriyi kabul etmek mümkün değil. Hizbullah'ı da içeren bir Ulusal Muhafız Birliği kurmak, Sünniler, Hristiyanlar veya Dürziler için ve hatta Şiilerin yarısı için bile kabul edilemez. Böyle bir çözümü ancak mevcut siyasi otorite sürdürebilir. İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik bir ülke olarak Lübnan'ın sonu demektir” diye de vurguluyor.

Askeri kaynaklar

Askeri çevreler ise bu önerinin Lübnan'ı yıkıma götüreceğine ve federal bir sistemin dayatılmasına yol açacağına inanıyor. Zira bu durum, bir Hristiyan Ulusal Muhafız Birliği, bir Sünni Ulusal Muhafız Birliği ve bir Dürzi Ulusal Muhafız Birliği kurulması yönünde karşı talepleri tetikleyebilir. Askeri çevreler “böyle bir proje yaşayamaz ve amacı Lübnan'ı federal bir devlete dönüştürmek olmadığı sürece imkânsızdır. Bu öneri bir İran rüyasıdır ve gerçekleşmeyecektir” diyor. Bunu tanımlamak için halk arasında yaygın “Şeytan’ın cennete girmeyi hayal etmesi gibi” sözünü kullanan çevreler, ulusal ordunun yanı sıra tüm bu silah ve teçhizata sahip bir silahlı örgütün varlığını dahi şiddetle reddediyor. Böyle bir öneriyi sızdırmanın, Lübnan devletini ve ABD'yi alt etme çabalarını gizlediğine ve ancak Lübnan'ın merkezi siyasi otoriteye sahip bir devletten ademi merkeziyetçi bir devlete dönüşmesi durumunda başarılı olacağına inanıyorlar.

Aynı çevreler, İran ve Hizbullah'ın nabız yoklamak için belgeyi kasıtlı olarak sızdırmış olma ihtimalini de göz ardı etmiyor. Belgenin içeriğinin merkezi bir devlet içinde uygulanmasının, o devletin yıkılması anlamına geleceğine ve Lübnan'daki diğer mezhep ve dini grupları silahlanmaya iteceğine inanıyorlar. Dahası, “böyle bir karar, zaten hayal kırıklığı içinde yaşayan askeri personeli daha da hayal kırıklığına uğratacaktır” diyorlar. Ulusal Muhafızlar personelinin veya Ulusal Muhafızlar kılığındaki Hizbullah üyelerinin maaşlarını kim ödeyecek, eski cumhurbaşkanı Emile Lahud döneminde direnişin yararına ordudan kesilen fonlar yetmez mi diye soruyorlar. Böyle bir karar Lübnan Ordusu için felaket olur diye de ekliyorlar.

Hizbullah’a yakın kişiler; böyle bir öneri yok diyorlar.

Hizbullah'a yakın bir isim olan siyasi analist Faysal Abdussettar, böyle bir önerinin mevcut olmadığını ve bu konunun masada bile olmadığını vurguluyor. Abdussettar, “Lübnan daha önce 1960'ların sonlarında benzer bir deneyim yaşamıştı, ancak bu anlamda değil, daha ziyade 'ordu destekçileri' bayrağı altında bir oluşum söz konusuydu. O dönemde mesele, Filistinli örgütlerin ve güçlerin varlığının ardından birçok güney bölgesinde hakim olan durumla ilgiliydi” diyor. Bunun bugün yeniden gündeme gelmesine şaşırdığını ifade eden Abdussettar, herhangi birinin bu dönemi taklit etmek veya direnişin elindeki silahlar sorununa bir çözüm bulmaya çalışmak amacıyla bunu gündeme getirmiş olmasından şüphe duyuyor. Abdussettar’a göre bu öneri “ne ciddi ne de mevcut değil.” Şunu da ekliyor: “Herkesin bildiği yerleşik denklem, silahların teslim edilmesinin söz konusu olmadığıdır. Ulusal savunma stratejisi kapsamında bir tartışma yapılabilir, ancak bu konu derinlemesine bir diyalog gerektiriyor. Diyalog ise devletin başı olan Cumhurbaşkanı da dahil olmak üzere tüm Lübnanlı liderler için artık kaçınılmaz hale geldi.” Ancak Abdusettar, ABD Başkanı Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Lübnan'dan ayrılması ve ABD'nin Lübnan'ın yanıtına nasıl bir yanıt vereceğinin henüz bilinmemesi nedeniyle yakın gelecekte herhangi bir diyalog olasılığının uzak olduğunu “bu nedenle, bir sonraki adımların netleşmesi için daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu” belirtiyor.