Sudan: "Sudan’a Komşu Ülkeler" barış için uluslararası desteğe güveniyor

Sudan’a Komşu Ülkelerin Dışişleri bakanları BM toplantılarının oturum aralarında New York'ta buluştu

Sudan: "Sudan’a Komşu Ülkeler" barış için uluslararası desteğe güveniyor
TT

Sudan: "Sudan’a Komşu Ülkeler" barış için uluslararası desteğe güveniyor

Sudan: "Sudan’a Komşu Ülkeler" barış için uluslararası desteğe güveniyor

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun (BMGK) New York'taki 78. oturumundaki çalışmalara paralel olarak “Sudan’a Komşu Ülkeler”, Sudan'ın tanık olduğu savaşı durdurmaya yönelik planlarının desteklenmesi konusunda uluslararası çabalarını yoğunlaştırıyor. Uzmanlara göre Sudan’a Komşu Ülkeler karmaşık bir krizin gölgesinde yürüttükleri çabalar hususunda uluslararası desteğe güveniyorlar.

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri'nin BM zirvesinin oturum aralarında Sudan’a Komşu Ülkelerin bakanları düzeyinde yapılacak toplantıya katılması planlanıyor. Mısır Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre Şukri, Sudan ve bölgedeki insani müdahaleyi desteklemek amacıyla Mısır tarafından bir dizi uluslararası ortakla iş birliği içinde organize edilecek başka bir toplantıya da katılacak.

Mısır, Libya, Çad, Orta Afrika, Güney Sudan, Eritre ve Etiyopya olmak üzere 7 Afrika ülkesinin liderlerinin katıldığı “Sudan’a Komşu Ülkeler Zirvesi”, geçtiğimiz 13 Temmuz'da Kahire'de yapılan toplantıda bir iletişim mekanizması onayladı. Bu mekanizma katılımcı ülkelerin dışişleri bakanlarının liderliğinde, Sudan krizinin yansımalarını gidermek için gerekli idari tedbirleri tartışacak. Zirvede iletişim mekanizmasına, çatışmanın durdurulması ve kapsamlı bir çözüme ulaşılması için pratik ve uygulanabilir çözümler içeren bir idari eylem planı geliştirilmesi görevi verildi.

Mısırlı Siyaset Bilimci Prof. Dr. Nurhan eş-Şeyh, “Sudan’a Komşu Ülkelerin İletişim Mekanizması” Sudan krizinde uluslararası destek alma şansına ve uluslararası ve bölgesel düzeyde aktif taraflarla önceden koordinasyonun gerekliliğine güveniyor.

Şarku'l Avsat'a konuşan Nurhan şunları söyledi: “Komşu ülkelerin tüm kartları elinde tuttuğunu düşünmüyorum. Bu mekanizmanın sonuçlarının uluslararası ve bölgesel uzlaşmaya tabi olması için Sudan'daki aktörlerle ortak çalışması gerekiyor.”

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri önceki gün ABD'li mevkidaşı Anthony Blinken ile telefonda görüştü. İkili, telefon görüşmesinde, "Sudan'a komşu ülkelerin eylem planı için yürütme mekanizmaları oluşturma çabalarına" değindi.

Çalışma mekanizmasını etkinleştirilmesi

Eski Mısır Dışişleri Bakanı Muhammed el-Arabi ise şunları söyledi: “New York zirvesi, geçen ay Çad'da yapılan son toplantının ardından “Sudan’a Komşu Ülkeler İletişim Mekanizması” aracılığıyla şu ana kadar yapılanların takibini yapacak.

Arabi, Şarku'l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Bu mekanizmanın sonuçları henüz pratik bir şekilde müzakere masasına konulmadı. Bir sonraki dışişleri bakanları toplantısında, özellikle çatışan taraflar arasında herhangi bir ciddi müzakereden uzak bir görüntünün olduğu Sudan'da devam eden durum göz önüne alındığında, krizle ilgili eylem planını etkinleştirmenin yolları tartışılacak. Çatışmanın tarafları hâlâ siyasi çerçevelerden ve bu çatışmayı sona erdirebilecek barışçıl çözümlerden uzak başka algılara sahip.”

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre Sudan'da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında 15 Nisan'da çatışmaların başlamasından bu yana, yaklaşık 7 bin 500 kişi öldürüldü ve yaklaşık 5 milyon kişi evlerini terk etmek, yerlerinden edilmek veya özellikle Mısır ve Çad olmak üzere komşu ülkelere geçmek zorunda kaldı.

Arabi sözlerini şöyle bitirdi: "Barışçıl çözümler henüz çatışmaları durdurabilecek ve Sudan'daki sivil ve askeri taraflar arasında siyasi uzlaşmaya yol açabilecek formüller sunamadı."



Gazze ateşkesi: Arabulucuların çıkmazı aşmak için seçenekleri neler?

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Arabulucuların çıkmazı aşmak için seçenekleri neler?

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)

Hamas'ın 7 Ekim 2023'ten bu yana devam eden savaşı sona erdirecek kapsamlı bir anlaşmanın imzalanması önceliğinde ısrar etmesi ve geçici ateşkes önerisini göz ardı etmesinden sonra Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasının tekrar başlaması yeni bir krizle karşı karşıya.

Özellikle İsrail'in gerilimi artırması ve ABD Başkanı Donald Trump'ın önümüzdeki ay bölgeye yapacağı ziyaretin yaklaşması nedeniyle ateşkes anlaşmasını kabul etmeye kapıyı kapatmayan Hamas, daha önce Doha'da liderleriyle görüşen ABD Başkanı Donald Trump'ın rehine işlerinden sorumlu özel temsilcisi Adam Boehler'e kapsamlı bir anlaşmanın imzalanması konusunda pozisyonlarının aynı olduğunu bildirdi. Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar bu durumu, Filistin hareketinin manevraları ile Binyamin Netanyahu hükümetinin gerilimi artırması arasında çok zor ‘parmak ısırma’ aşamasının tanımı olarak görüyor.

Uzmanlar arabulucuların rolü konusunda, kapsamlı bir anlaşmaya varmaya ya da iki tarafı yeniden yakınlaştırmaya çalışmak ile Hamas'ın hafta ortasında İsrailli muadile sunulmadan önce prensipte kabul ettiği son Mısır önerisine göre, ABD'nin ve muhtemelen Türkiye'nin desteği ve garantisiyle kapsamlı bir anlaşmaya yol açacak kısmi ateşkesi kabul etmeleri için iki tarafa baskı yapmak arasında bölünmüş durumda.

Alternatif bir öneri sunan Hamas'ın Gazze'deki lideri Halil el-Hayye, perşembe akşamı televizyonda yaptığı konuşmada, ‘hareketin, İsrail'in bölgeden çekilmesini garanti altına alan ve Gazze Şeridi'ndeki savaşı sona erdiren bir anlaşma çerçevesinde, tüm esirlerin İsrail tarafından alıkonulan mutabık kalınan sayıda Filistinliyle takas edilmesini öngören bir anlaşmayı derhal müzakere etmeye hazır olduğunu’ söyledi. El-Hayye, “Tüm esirlerin ve işgal tarafından tutulan mutabık kalınan sayıda mahkûmun serbest bırakılmasını içeren kapsamlı bir paket üzerinde müzakerelere derhal başlamaya hazır olduğumuzu yineliyoruz. Bunun karşılığında işgal, halkımıza karşı yürüttüğü savaşı tamamen durdurmalı ve Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmelidir” ifadelerini kullandı.

El-Hayye sözlerini şöyle sürdürdü: “Kısmi anlaşmalar Netanyahu ve hükümeti tarafından, bedeli tüm esirlerin feda edilmesi olsa bile, imha ve açlık savaşının sürdürülmesine dayalı siyasi gündemine bir kılıf olarak kullanılıyor. Biz bu politikanın bir parçası olmayacağız.”

El-Hayye, ABD Özel Temsilcisi Adam Boehler'in esir dosyası ve savaşın birlikte sona erdirilmesi yönündeki tutumunu memnuniyetle karşılayarak, bunun, ‘hareketin kapsamlı bir anlaşmaya varılması yönündeki tutumuyla kesiştiğini’ söyledi. Diğer yandan, ‘Hamas'ın bizim şartlarımıza uygun bir şey sunması halinde bu teklife sıcak baktıklarını’ belirten Boehler, esirler konusunda kapsamlı bir anlaşmaya varılması ihtimalinin her zaman mevcut olduğunu ifade etti.

erlerinden edilmiş Gazzeli kadın ve çocuklar, eşyalarıyla birlikte bir kamyonetin arkasında seyahat ediyorlar. (AFP)Yerlerinden edilmiş Gazzeli kadın ve çocuklar, eşyalarıyla birlikte bir kamyonetin arkasında seyahat ediyorlar. (AFP)

CNN, ismi açıklanmayan bir Hamas liderinin pazartesi günü “Kahire'den gelen İsrail teklifini reddediyoruz ve kapsamlı bir anlaşma istiyoruz” dediğini aktardı.

Maariv gazetesi tarafından dün yayınlanan yeni bir ankete göre İsraillilerin yüzde 62'si çatışmaların durdurulması ve Gazze Şeridi'nden çekilme karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı bir anlaşmaya destek verirken, yüzde 21'i buna karşı çıktı, yüzde 17'si ise fikrini belirtmedi.

Hamas'ın tutumunun ardından dün İsrailli bir güvenlik kaynağı, ‘İsrail'in Gazze Şeridi üzerindeki askeri baskıyı yoğunlaştıracağını, bu reddin Hamas'a ve üst düzey yetkililerine zarar vereceğini, havadan, denizden ve karadan askeri baskının artacağını’ söyledi. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich dün X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, “Hamas'a cehennemin kapılarını açmanın ve Gazze Şeridi'ni tamamen işgal edene kadar çatışmaları yoğunlaştırmanın zamanı geldi” dedi.

Mısırlı askeri uzman Tümgeneral Semir Ferec, “Hamas'ın nihai çözüme adım adım değil, bir kezde ulaşılmasını istediğini ve bu isteğin ABD'nin arzusuyla uyumlu olduğunu” belirterek, bunun Trump'ın Ortadoğu ziyareti öncesinde Amerikan baskısıyla karşılaşabilecek olan Binyamin Netanyahu'nun arzusuyla çeliştiğine işaret etti.

Beyt Lahiya'da İsrail saldırısında öldürülen akrabaları için ağlayan Filistinli bir kadın (AFP)Beyt Lahiya'da İsrail saldırısında öldürülen akrabaları için ağlayan Filistinli bir kadın (AFP)

Filistinli siyasi analist Dr. Eymen er-Rakab, askıdaki ateşkesin ‘parmak ısırma’ aşamasında olduğuna inanıyor. Özellikle de Beyaz Saray'daki toplantıda Trump'ın talimatıyla bu ayın sonuna kadar mühleti olduğunun farkına varan Netanyahu'nun büyük tırmanışıyla birlikte bu çok zor bir aşama. İsrail medyasına sızan bilgilere göre Hamas da bunun farkında ve bu nedenle İsrail Başbakanı üzerindeki baskıyı arttırmayı reddediyor.

Er-Rakab, İsrail'in önerisinin Netanyahu tarafından reddedilmek üzere sunulduğunu, özellikle de çekilmeden ya da esirlerin serbest bırakılmasının anahtarlarından bahsetmemesi gibi birçok kusuru olduğunu ve Hamas'ın ‘kapsamlı bir anlaşma’ çağrısında bulunan yanıtının Washington'dan gelen önceki açıklamalarla örtüştüğü için İsrail içinde geniş kabul gördüğünü belirtti.

Başta Kahire ve Doha olmak üzere arabulucular Hamas'ın pozisyonu hakkında yorum yapmadı. Ancak Halil el-Hayye'nin kapsamlı bir anlaşmaya bağlı kalınması yönündeki konuşmasından önce Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani perşembe günü Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede, “Filistin halkının acılarını sona erdirecek bir anlaşmaya varmak için görüşleri yakınlaştırmaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.

İsrail'in Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde bir konuta düzenlediği saldırının gerçekleştiği bölgeyi inceleyen Filistinli arama kurtarma görevlileri (AFP)İsrail'in Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde bir konuta düzenlediği saldırının gerçekleştiği bölgeyi inceleyen Filistinli arama kurtarma görevlileri (AFP)

Er-Rakab, Mısır ve Katar'ın Hamas'ın ‘kapsamlı bir anlaşma’ talebini dikkate almaksızın kısmi bir ateşkese varmak ve uzlaşmaya yönelik yaklaşımlar oluşturmak için agresif bir şekilde hareket edeceğine inanıyor. Hamas, Mısır'ın kalıcı bir ateşkesin önünü açan son kısmi önerisini kabul etmeye istekli. İsrail hafta ortasında, hareketin silahsızlandırılmasını da içeren bir teklifle karşılık verdi, ancak bu teklif reddedildi.

Mısır ve Katar krizi çözüp görüşleri yakınlaştırana kadar Washington'un önemli bir adım atmayacağına inanan Ferec, ABD'nin Hamas'a garanti vermesi koşuluyla Trump'ın bölgeye yapacağı ziyaret öncesinde özel bir baskıyla ABD müdahalesinin belirleyici olacağına inanıyor.

Ferec'e göre arabulucuların ‘kapsamlı anlaşmanın’ tamamlanması, ABD taahhüdü ve pratikte savaş öncesiyle aynı olmayan silahsızlanmanın reddinin nasıl aşılacağına dair anlayışlar dışında bir seçeneği yok.