Mısır ‘Ulusal Diyaloğu’ cumhurbaşkanlığı seçimlerini yönetmek için ‘önlemler’ teklif etti

Ulusal diyalog önlemleri arasında ‘yargılama öncesi tutukluluk’ hükümlerinin değiştirilmesi ve siyasi partilerin eylem özgürlüğünün desteklenmesi yer alıyor

Daha önceki Ulusal Diyalog oturumlarından bir kare (Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti’nin Facebook hesabı)
Daha önceki Ulusal Diyalog oturumlarından bir kare (Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti’nin Facebook hesabı)
TT

Mısır ‘Ulusal Diyaloğu’ cumhurbaşkanlığı seçimlerini yönetmek için ‘önlemler’ teklif etti

Daha önceki Ulusal Diyalog oturumlarından bir kare (Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti’nin Facebook hesabı)
Daha önceki Ulusal Diyalog oturumlarından bir kare (Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti’nin Facebook hesabı)

Mısır'da, Ulusal Diyalog Heyeti, gelecekteki cumhurbaşkanlığı seçimlerini yönetmek için bir dizi önlem önerdi. Öneriler arasında tutukluluk önleyici tedbirlerin değiştirilmesi ve siyasi partilerin çalışmalarının desteklenmesi yer alıyor. Ulusal Seçim Kurulu’nun bugün, Mısır cumhurbaşkanlığı yarışı için son hazırlıkları ele almak üzere bir basın toplantısı düzenlemesi bekleniyor. Resmi tahminlere göre, seçimlerde yaklaşık 60 milyon kişi oy kullanabilecek.

Mısır'da, bazı siyasi partiler, Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin yeni bir dönem için adaylığını desteklediğini açıkladı. Bu partilerin başında, Mısır Temsilciler Meclisi'nde çoğunluğu elinde bulunduran Vatan'ın Geleceği Partisi (Mustakbel el-Vatan) geliyor. Mısır'ın başkenti Kahire'nin ana meydanlarında, el-Mısriyyin el-Ahrar (Özgür Mısırlılar) Partisi ve Hâmi Vatan (Vatanın Koruyucuları) Partisi gibi partilerin imzasını taşıyan, Sisi'nin adaylığını destekleyen pankartlar asılıyor.

Mısır'daki Ulusal Diyalog, siyasi güçleri meşgul eden birkaç dosyada belirli ‘tedbirler’ alınmasını istedi. Bu tedbirler arasında, ‘mahkumların, tutukluların, seyahat yasağı olan kişilerin, hüküm giymemiş veya (şiddet veya tahrik kullanmakla) suçlanmayan kişilerin durumlarını gözden geçirmek için Mısır Devleti tarafından gösterilen çabaları tamamlamak’ ve ‘hapis öngören hükümleri, bu tedbirin özünde ve amacında, yargı kararları olmaksızın uygulanan bir tür cezaya dönüşmesine izin vermeyecek şekilde değiştirmek’ yer alıyor.

Mısır'da, 12 siyasi parti ve kamu figürünün oluşturduğu muhalif bir oluşum olan ‘Sivil Demokratik Hareket’, daha önce ‘fikir suçluları dosyasının kapatılması ve tutuksuz yargılama dosyasının gözden geçirilmesi’ talebinde bulunmuştu. Bu talepler, ‘önümüzdeki cumhurbaşkanlığı seçimleri için garantilerin sağlanması’ kapsamında yer alıyor.

Ulusal Diyalog, aynı zamanda ‘siyasi partilerin eylem ve hareket özgürlüğünün desteklenmesi, kitlelerle etkileşime girmelerine ve programlarını sunmalarına izin verilmesi ve böylece vatandaşların kendi özgür tercihlerine göre üyeliğe katılmalarının teşvik edilmesi’ çağrısında da bulundu.

Salı günü yapılan açıklamada, "Siyasi hayatın desteklenmesi, gazete ve medya özgürlüğünün daha fazla desteklenmesini ve seçimlerin adil bir şekilde yürütülmesini gerektiriyor. Bu, Ulusal Diyalog'un Cumhurbaşkanı Sisi'ye sunduğu, parlamento ve yerel seçimler için öneriler yoluyla sağlanabilir” ifadelerine yer verildi.

Ulusal Diyalog'un açıklaması, doğrudan ‘önümüzdeki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yönetimi’ konusuna değindi. Bu konuda "Eğer devlet organları ve kurumları, cumhurbaşkanlığı için aday olan herkese eşit mesafede durmakla yükümlüyse, bu makama aday olmak isteyen herkesin, özgürce hareket etme, destek toplama, seçmenlerle iletişim kurma ve eşit bir şekilde medya kapsamı alma hakkını güvence altına almak gerekir” ifadeleri kullanıldı.

Adalet Partisi Başkanı ve Sivil Hareket'in önde gelen isimlerinden Milletvekili Abdulmunim İmam, Ulusal Diyalog'un açıklamasını ‘iyi’ olarak nitelendirdi. Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, "Mısırlıları, Ulusal Diyalog'un yönetim kurulunun ‘dengeli’ bir rol oynadığını ve seçim sürecinin dürüstlüğü için önemli talepleri benimsediğini hissettirmesi olumlu" dedi.

İmam ayrıca, açıklamanın ‘aşamaya uygun olduğunu ve Adalet Partisi'nin cumhurbaşkanlığı seçimlerinin nasıl olması gerektiği konusundaki bazı takdirlerini yansıttığını’ da söyledi. İmam, partinin açıklamayı memnuniyetle karşılamasının, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin garantilerinin veri aşamasından herkes için bağlayıcı olan icra ve yasal adımlara dönüşmesine bağlı olduğunu ifade etti.

Muhafazakâr Parti ve Mısır Sosyal Demokrat Partisi daha önce yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılma niyetlerini açıklamışlardı. Her iki parti de nihai pozisyonlarını ‘seçim sürecinin bütünlüğü ve şeffaflığına ilişkin garantilerin ne ölçüde mevcut olduğuna’ göre belirliyor.

Mısırlı Milletvekili Mustafa Bekri, açıklamanın, Ulusal Diyalog'un faaliyetlerine katılan fraksiyonların dile getirdiği birçok talebi karşılamak için ‘noktaları yerlerine koymak için geldiğini’ düşünüyor. Bekri, Şarku'l Avsat'a verdiği demeçte, "Açıklama, cumhurbaşkanlığı seçimleri için garantiler içeriyordu ve tüm adayların aynı haklara sahip olduğunu teyit etti" dedi.

Şimdiye kadar, cumhurbaşkanlığı seçimleri için potansiyel adayların listesinde, Vefd Partisi’nin Başkanı Abdusselam Yuma, Cumhuriyet Halk Partisi’nin Başkanı Hazım Ömer ve eski Milletvekili Ahmet Tantavi öne çıkıyor. Her aday, Mısır Anayasası'nın 142. maddesi uyarınca, ‘en az 20 milletvekilinin desteğine veya en az 15 ilde en az 25 bin seçmenin desteğine’ ihtiyaç duyuyor.

Son dönemde, ‘Başkanlık affı’ mekanizması aracılığıyla, adli kontrol altında tutulan veya hakkında yargı kararı verilen kişilerden oluşan gruplar art arda serbest bırakıldı. Bu girişimler, Ulusal Diyalog’da yer alan muhalefet güçleri arasında memnuniyetle karşılandı. Mustafa Bekri, "Adli kontrol altında tutulan kişilerin, yargılanmadan önce hapiste tutulması mümkün değil. Ancak, ‘terör’ eylemlerinde bulunanlar, siyasi mahkum olarak kabul edilemez” dedi.



Gazze ateşkesi: Arabulucuların çıkmazı aşmak için seçenekleri neler?

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Arabulucuların çıkmazı aşmak için seçenekleri neler?

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da bulunan Endonezya Hastanesi’nde kefene sarılmış kızı için ağlayan Filistinli bir baba (AFP)

Hamas'ın 7 Ekim 2023'ten bu yana devam eden savaşı sona erdirecek kapsamlı bir anlaşmanın imzalanması önceliğinde ısrar etmesi ve geçici ateşkes önerisini göz ardı etmesinden sonra Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasının tekrar başlaması yeni bir krizle karşı karşıya.

Özellikle İsrail'in gerilimi artırması ve ABD Başkanı Donald Trump'ın önümüzdeki ay bölgeye yapacağı ziyaretin yaklaşması nedeniyle ateşkes anlaşmasını kabul etmeye kapıyı kapatmayan Hamas, daha önce Doha'da liderleriyle görüşen ABD Başkanı Donald Trump'ın rehine işlerinden sorumlu özel temsilcisi Adam Boehler'e kapsamlı bir anlaşmanın imzalanması konusunda pozisyonlarının aynı olduğunu bildirdi. Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar bu durumu, Filistin hareketinin manevraları ile Binyamin Netanyahu hükümetinin gerilimi artırması arasında çok zor ‘parmak ısırma’ aşamasının tanımı olarak görüyor.

Uzmanlar arabulucuların rolü konusunda, kapsamlı bir anlaşmaya varmaya ya da iki tarafı yeniden yakınlaştırmaya çalışmak ile Hamas'ın hafta ortasında İsrailli muadile sunulmadan önce prensipte kabul ettiği son Mısır önerisine göre, ABD'nin ve muhtemelen Türkiye'nin desteği ve garantisiyle kapsamlı bir anlaşmaya yol açacak kısmi ateşkesi kabul etmeleri için iki tarafa baskı yapmak arasında bölünmüş durumda.

Alternatif bir öneri sunan Hamas'ın Gazze'deki lideri Halil el-Hayye, perşembe akşamı televizyonda yaptığı konuşmada, ‘hareketin, İsrail'in bölgeden çekilmesini garanti altına alan ve Gazze Şeridi'ndeki savaşı sona erdiren bir anlaşma çerçevesinde, tüm esirlerin İsrail tarafından alıkonulan mutabık kalınan sayıda Filistinliyle takas edilmesini öngören bir anlaşmayı derhal müzakere etmeye hazır olduğunu’ söyledi. El-Hayye, “Tüm esirlerin ve işgal tarafından tutulan mutabık kalınan sayıda mahkûmun serbest bırakılmasını içeren kapsamlı bir paket üzerinde müzakerelere derhal başlamaya hazır olduğumuzu yineliyoruz. Bunun karşılığında işgal, halkımıza karşı yürüttüğü savaşı tamamen durdurmalı ve Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmelidir” ifadelerini kullandı.

El-Hayye sözlerini şöyle sürdürdü: “Kısmi anlaşmalar Netanyahu ve hükümeti tarafından, bedeli tüm esirlerin feda edilmesi olsa bile, imha ve açlık savaşının sürdürülmesine dayalı siyasi gündemine bir kılıf olarak kullanılıyor. Biz bu politikanın bir parçası olmayacağız.”

El-Hayye, ABD Özel Temsilcisi Adam Boehler'in esir dosyası ve savaşın birlikte sona erdirilmesi yönündeki tutumunu memnuniyetle karşılayarak, bunun, ‘hareketin kapsamlı bir anlaşmaya varılması yönündeki tutumuyla kesiştiğini’ söyledi. Diğer yandan, ‘Hamas'ın bizim şartlarımıza uygun bir şey sunması halinde bu teklife sıcak baktıklarını’ belirten Boehler, esirler konusunda kapsamlı bir anlaşmaya varılması ihtimalinin her zaman mevcut olduğunu ifade etti.

erlerinden edilmiş Gazzeli kadın ve çocuklar, eşyalarıyla birlikte bir kamyonetin arkasında seyahat ediyorlar. (AFP)Yerlerinden edilmiş Gazzeli kadın ve çocuklar, eşyalarıyla birlikte bir kamyonetin arkasında seyahat ediyorlar. (AFP)

CNN, ismi açıklanmayan bir Hamas liderinin pazartesi günü “Kahire'den gelen İsrail teklifini reddediyoruz ve kapsamlı bir anlaşma istiyoruz” dediğini aktardı.

Maariv gazetesi tarafından dün yayınlanan yeni bir ankete göre İsraillilerin yüzde 62'si çatışmaların durdurulması ve Gazze Şeridi'nden çekilme karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı bir anlaşmaya destek verirken, yüzde 21'i buna karşı çıktı, yüzde 17'si ise fikrini belirtmedi.

Hamas'ın tutumunun ardından dün İsrailli bir güvenlik kaynağı, ‘İsrail'in Gazze Şeridi üzerindeki askeri baskıyı yoğunlaştıracağını, bu reddin Hamas'a ve üst düzey yetkililerine zarar vereceğini, havadan, denizden ve karadan askeri baskının artacağını’ söyledi. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich dün X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, “Hamas'a cehennemin kapılarını açmanın ve Gazze Şeridi'ni tamamen işgal edene kadar çatışmaları yoğunlaştırmanın zamanı geldi” dedi.

Mısırlı askeri uzman Tümgeneral Semir Ferec, “Hamas'ın nihai çözüme adım adım değil, bir kezde ulaşılmasını istediğini ve bu isteğin ABD'nin arzusuyla uyumlu olduğunu” belirterek, bunun Trump'ın Ortadoğu ziyareti öncesinde Amerikan baskısıyla karşılaşabilecek olan Binyamin Netanyahu'nun arzusuyla çeliştiğine işaret etti.

Beyt Lahiya'da İsrail saldırısında öldürülen akrabaları için ağlayan Filistinli bir kadın (AFP)Beyt Lahiya'da İsrail saldırısında öldürülen akrabaları için ağlayan Filistinli bir kadın (AFP)

Filistinli siyasi analist Dr. Eymen er-Rakab, askıdaki ateşkesin ‘parmak ısırma’ aşamasında olduğuna inanıyor. Özellikle de Beyaz Saray'daki toplantıda Trump'ın talimatıyla bu ayın sonuna kadar mühleti olduğunun farkına varan Netanyahu'nun büyük tırmanışıyla birlikte bu çok zor bir aşama. İsrail medyasına sızan bilgilere göre Hamas da bunun farkında ve bu nedenle İsrail Başbakanı üzerindeki baskıyı arttırmayı reddediyor.

Er-Rakab, İsrail'in önerisinin Netanyahu tarafından reddedilmek üzere sunulduğunu, özellikle de çekilmeden ya da esirlerin serbest bırakılmasının anahtarlarından bahsetmemesi gibi birçok kusuru olduğunu ve Hamas'ın ‘kapsamlı bir anlaşma’ çağrısında bulunan yanıtının Washington'dan gelen önceki açıklamalarla örtüştüğü için İsrail içinde geniş kabul gördüğünü belirtti.

Başta Kahire ve Doha olmak üzere arabulucular Hamas'ın pozisyonu hakkında yorum yapmadı. Ancak Halil el-Hayye'nin kapsamlı bir anlaşmaya bağlı kalınması yönündeki konuşmasından önce Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani perşembe günü Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede, “Filistin halkının acılarını sona erdirecek bir anlaşmaya varmak için görüşleri yakınlaştırmaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.

İsrail'in Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde bir konuta düzenlediği saldırının gerçekleştiği bölgeyi inceleyen Filistinli arama kurtarma görevlileri (AFP)İsrail'in Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde bir konuta düzenlediği saldırının gerçekleştiği bölgeyi inceleyen Filistinli arama kurtarma görevlileri (AFP)

Er-Rakab, Mısır ve Katar'ın Hamas'ın ‘kapsamlı bir anlaşma’ talebini dikkate almaksızın kısmi bir ateşkese varmak ve uzlaşmaya yönelik yaklaşımlar oluşturmak için agresif bir şekilde hareket edeceğine inanıyor. Hamas, Mısır'ın kalıcı bir ateşkesin önünü açan son kısmi önerisini kabul etmeye istekli. İsrail hafta ortasında, hareketin silahsızlandırılmasını da içeren bir teklifle karşılık verdi, ancak bu teklif reddedildi.

Mısır ve Katar krizi çözüp görüşleri yakınlaştırana kadar Washington'un önemli bir adım atmayacağına inanan Ferec, ABD'nin Hamas'a garanti vermesi koşuluyla Trump'ın bölgeye yapacağı ziyaret öncesinde özel bir baskıyla ABD müdahalesinin belirleyici olacağına inanıyor.

Ferec'e göre arabulucuların ‘kapsamlı anlaşmanın’ tamamlanması, ABD taahhüdü ve pratikte savaş öncesiyle aynı olmayan silahsızlanmanın reddinin nasıl aşılacağına dair anlayışlar dışında bir seçeneği yok.