ABD Kongresi'nin en yaşlı üyesi Senatör Feinstein 90 yaşında hayatını kaybetti

ABD Senatosu'nun son dönemde sağlık sorunlarıyla gündeme gelen en yaşlı üyesi Californialı Demokrat siyasetçi Dianne Feinstein 90 yaşında yaşamını yitirdi.

Feinstein 90 yaşında öldü (AFP)
Feinstein 90 yaşında öldü (AFP)
TT

ABD Kongresi'nin en yaşlı üyesi Senatör Feinstein 90 yaşında hayatını kaybetti

Feinstein 90 yaşında öldü (AFP)
Feinstein 90 yaşında öldü (AFP)

Feinstein'ın ofisinden yapılan açıklamada, 1992'de California'dan ABD Senatosuna seçilen ve bir süredir Kongrenin en yaşlı üyesi olarak anılan 1933 doğumlu Feinstein'ın dün akşam Washington DC'deki evinde hayata gözlerini yumduğu kaydedildi.

Demokrat Senatör Feinstein uzun soluklu kariyerinde birçok ilke imza atmıştı. Feinstein; San Francisco Denetim Kurulunun ilk kadın başkanı, San Fracisco'nun ilk kadın belediye başkanı, Senato'ya California'dan seçilen ilk iki kadından biri ve Senato İstihbarat Komitesine başkanlık eden ilk kadın olma unvanlarını taşıyordu.

Dönemin Senato İstihbarat Komitesi Başkanı olan Feinstein, 2014'te, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) 11 Eylül saldırıları sonrası terör şüphelilerine uyguladığı işkence içeren gözaltı ve sorgulama tekniklerine dair bir rapor yayımlamıştı.

Feinstein, San Francisco Belediye Başkanı görevini üstlendikten sonra görev yemini ediyor
Feinstein, San Francisco Belediye Başkanı görevini üstlendikten sonra görev yemini ediyor

Feinstein, CIA'in elinde tuttuğu şüphelileri işkenceye maruz bıraktığını ve "gaddarca, merhametsiz ve onaylanmamış sorgulama teknikleri" uyguladığını belirterek, raporun ortaya koyduğu bulguların Amerikan ulusunun tarihinde "bir leke" olduğunu söylemişti.

Sağlık sorunları nedeniyle istifa baskısı yapılmıştı

Kendi partisi ile Cumhuriyetçi Parti arasında zaman zaman uzlaşı sağlanmasında önemli rol oynayan Feinstein pek çok siyasi başarıyla anılsa da son dönemde kariyerine, ilerleyen yaşı ve ortaya çıkan sağlık sorunları damga vurmuştu.

Bir süre zona hastalığı ile mücadele eden Feinstein'a, Senatodaki oturumlara katılamaması ve bir oturumda ne söyleyeceğiyle ilgili kendisine sufle verilmesi nedeniyle kendi partisinden istifa çağrıları yapılmıştı. Feinstein, istifa etmese de Senato Yargı Komitesi Başkanlığı görevini bırakmıştı.

Feinstein, son dönemde artışa geçen hafıza ve bilinç kaybı rahatsızlığı nedeniyle uzun süredir tuttuğu bir yardımcı ile Kongredeki görevini yerine getirmeye çalışıyordu.

Feinstein, Kongre'de ağır savaş makinalarının yasaklanması çabalarına öncülük etti (AFP)
Feinstein, Kongre'de ağır savaş makinalarının yasaklanması çabalarına öncülük etti (AFP)

Senatonun en yaşlı üyesi Feinstein, bu dönem görev süresi dolacağı 2024'te tekrar aday olmayıp emekli olacağını açıklamıştı.

Senatör Feinstein, son olarak aile içindeki miras anlaşmazlıklarıyla gündeme gelmişti. Feinstein'ın hayatını kaybeden üçüncü eşi Richard C. Blum'ın hayat sigortası için üvey kızlarına karşı verdiği hukuki mücadele haberlere yansımıştı.

Feinstein Kongrenin en zengin üyelerinden biri olarak anılıyordu.

Stanford Üniversitesinde tarih eğitimi alan ve üç kez evlenen Feinstein'ın bir kızı bulunuyor.

ABD Senatosunda 49 Cumhuriyetçi, 48 Demokrat ve 3 bağımsız senatör bulunuyordu. Feinstein'ın ölümüyle Senatoda Demokratların bir koltuğu boşalmış oldu.

Biden: Gerçek bir öncüydü

ABD Başkanı Joe Biden, Feinstein'ın ölümüyle ilgili yaptığı yazılı açıklamada, onun "gerçek bir öncü" ve "rol model" olduğunu belirtti.

Biden, "Dianne, ulusal güvenlikten çevreye ve sivil özgürlüklerin korunmasına kadar her şeye damgasını vurdu. Pek çok açıdan bir tarih yazdı ve ülkemiz onun mirasından nesiller boyu faydalanacak." ifadesini kullandı.

Bayraklar yarıya indirilecek

Joe Biden, Senatör Feinsten'ın anısına Beyaz Saray ve ABD'deki tüm kamu binalarında bayrakların gün batımına kadar yarıya indirilmesi talimatını verdi.

Tüm kışlalar, deniz hava üsleri ve gemiler ile ABD'nin yurtdışındaki temsilciliklerinde de bayrakların yarıya indirileceğini kaydeden Biden, talimatı ABD Anayasası'nın kendisine başkan olarak tanıdığı yetki uyarınca verdiğini kaydetti.



Rusya'nın “Suriye” Zorlukları

Fotoğraf: Vladimir Putin ve Beşşar Esed (Reuters)
Fotoğraf: Vladimir Putin ve Beşşar Esed (Reuters)
TT

Rusya'nın “Suriye” Zorlukları

Fotoğraf: Vladimir Putin ve Beşşar Esed (Reuters)
Fotoğraf: Vladimir Putin ve Beşşar Esed (Reuters)

Refik Huri

Suriye Rusyası, Suriye'deki hava ve deniz üsleri meselesi ayarlanmış olsa bile konumunu ve rolünü sürdürme konusunda bir açmaz içinde.

Başkan Vladimir Putin için “Rusya Suriye'de kaybetmedi, hedeflerine ulaştı” demek kolay. Ancak geleceğe dair beklentiler ne olursa olsun gerçekleri göz ardı etmek zor. Putin'in 2015'te büyük bir askeri operasyonla kurtardığı rejim yıkıldı ve cumhurbaşkanı Moskova'ya kaçtı. Ardından her şey yıkılmaya yüz tuttu; İran mağlup oldu, Rusya'nın da başı dertte. Temel olarak, Rusya, Başkan Barack Obama’nın, Şam'ın Guta bölgesinde kimyasal silahlar kullanarak ABD'nin kırmızı çizgisini aşan Şam rejimine yönelik Paris ile planlanan saldırıdan geri adım atmadan önce askeri operasyonunu başlatmadı.

Obama'nın neden geri adım attığına dair açıklaması “felsefi”ydi; yardımcılarına “Bomba atmaya istekli olduğunuzu kanıtlamak için birine bomba atmak, güç kullanmanın en kötü nedenidir” demişti. Putin ise Lenin'in taktiğini uyguladı ve bu özetle şöyleydi: “Duvara yumuşak bir yumruk atın. Sertse geri çekilin, yumuşaksa daha sert vurun.”

İroniler şaşırtıcı. Masada, Rusya'nın önemli kazanımları karşılığında İran'ın Suriye'den çıkarılması konusunda Moskova'ya sunulan bir Amerikan anlaşması vardı. Ancak Ukrayna savaşı oyunu değiştirdi, çünkü Rusya Tahran'a ve onun ürettiği insansız hava araçlarına ve füzelere ihtiyaç duymaya başladı. İran'ın rolü coğrafyada büyük ölçüde genişledi, askeri ve güvenlik üslerinin yanı sıra Suriye'nin sosyal dokusuna da girdi.

Ve şimdi ikinci değişiklik gerçekleşti; Suriye rejiminin devrilmesi, Rusya'nın rolü olmadan İran’ı Suriye’den çıkardı ve neredeyse Moskova'yı da çıkaracak. Nitekim Avrupa Birliği, Dış Politika Şefi Kaja Kallas’ın açıklamaları ile Suriye'nin yeniden inşası, yardım sağlanması ve Heyet Tahrir el-Şam'ın terör örgütleri listesinden çıkarılmasının şartı olarak Rusya'nın Suriye'den çıkarılmasında ısrar ediyor.

Burada soru şu: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dostu Putin'e yardım edecek mi, yoksa Türkiye'nin Atlantik'teki rolünü savunmaya mı dönecek? Suriye'nin yeni yöneticileri için iki Rus üssünün varlığını korumanın bedeli nedir? Cumhurbaşkanı Sedat'ın savaş arifesinde Sovyet güçlerini Mısır'dan sürme hamlesini yeni yöneticiler Putin'e karşı yapsaydı ne olurdu?

Her ne olursa olsun, Putin Suriye'de bir şeyler kaybediyor ve büyük oyunun Batı ve Atlantik ile oynandığı Ukrayna'da ise bir şeyler kazanıyor. Cumhurbaşkanı Hafız Esed'in, Moskova ile dostluk anlaşması imzalamaya zorlanmadan önce Rus filosunun Tartus Limanı’nda yalnızca yakıt ve su ikmali yapmasına izin verdiği biliniyor. Halefi Beşşar ise her yeri Ruslara ve İranlılara açtı. Ancak Rusya, hâlâ mevcut ve Libya, Cezayir, Irak, Mısır ve Sudan ile iyi ilişkileri olması nedeniyle Ortadoğu'yu kaybetmedi. Tartus Üssü’ndeki birlik ve silahlarını çekerse Bingazi Üssü bunlara ev sahipliği yapmaya hazır.

Putin Çin ve Kuzey Kore'nin desteğine güveniyor, hatta Ukrayna'nın bir kısmını işgal ettiği Rusya'nın Kursk bölgesinde savaşmaları için Kuzey Kore’nin askerlerini göndermesine ihtiyaç duyuyorsa, İran'a da hâlâ ihtiyaç var demektir. Şarku’l Avsat’ın  Majalla'dan aktardığı analize göre herkesin hesaba kattığı yeni gelişme, Başkan Donald Trump'ın İran'a karşı katı tavrı ve Putin ile iyi ilişkiler kurma arzusuyla Beyaz Saray'a dönmesi. Zira Moskova-Washington ilişkileri Başkan Joe Biden ile yaşanan yüzleşme sonrasında en tehlikeli noktaya ulaştı. İngiliz The Economist dergisinin belirttiği gibi, Putin ve Trump'ın ortak noktası, Avrupa siyasetini bölmeye yönelik isteklilikleridir. Putin Avrupa'yı bölmek, Trump ise Avrupa'yı ekonomik müzakerelerde zayıflatmak istediği için bu konuda istekli.

Trump'ın Ukrayna savaşını bir telefon görüşmesiyle sona erdirme yönündeki söylemi, Trumpvari bir “fantezi”den başka bir şey değil. Nitekim iş ciddiye bindiğinde Trump, “Ukrayna sorunu Ortadoğu sorunundan daha zor” dedi. Ayrıca Trump, İran'a karşı şu ana kadarki başkanların hepsinden daha azami baskı uygulamakta ısrar ediyor. The Economist'e göre İran'dan bölgesel hedeflerinden vazgeçmesini isteyecek, aksi takdirde İran'ın nükleer programına karşı İsrail ile askeri bir harekât ve belki de bir rejim değişikliği olasılığı ortaya çıkacak. Trump'ın tek isteğinin Kuzey Kore lideri Kim Jong-Un ile yaptığı gibi Dini Lider Hamaney ile bir fotoğraf vermek olduğunu düşünenler de var.

Johns Hopkins'ten Mara Karlin'e göre, “Ukrayna ve Ortadoğu'daki savaş, tüm kaynakların ve toplumların seferber edilmesi, devlet faaliyetleri yerine savaş meselelerine öncelik verilmesi yoluyla topyekûn bir savaşa doğru ilerliyor.”

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.