عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Dünya basınından Aksa Tufanı analizleri: "İsrail istihbaratı parçaları bir araya getiremedi"

Hamas ve İsrail arasındaki çatışmalar tüm şiddetiyle sürerken, dünya basını Ortadoğu'daki durumu değerlendirdi

Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus'ta imha edilen bir İsrail tankının üzerinde bayrak açtı (AP)
Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus'ta imha edilen bir İsrail tankının üzerinde bayrak açtı (AP)
TT
TT

Dünya basınından Aksa Tufanı analizleri: "İsrail istihbaratı parçaları bir araya getiremedi"

Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus'ta imha edilen bir İsrail tankının üzerinde bayrak açtı (AP)
Filistinliler, Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus'ta imha edilen bir İsrail tankının üzerinde bayrak açtı (AP)

Hamas'ın cumartesi sabahı İsrail'e karşı başlattığı Aksa Tufanı operasyonunda çatışmalar sürerken, savaşın Ortadoğu'daki diplomatik ilişkilere etkisi, dünya basınından analizlerle masaya yatırıldı.

Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin Kassam Tugayları'nın işgal altındaki Gazze Şeridi'nden dün sabah başlattığı Aksa Tufanı operasyonuna, İsrail de Demir Kılıçlar operasyonuyla yanıt verdi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas'ın roket saldırılarının ardından savaş ilan ederken, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas da "Filistinlilerin kendilerini savunma hakkı vardır" dedi.

Filistin Sağlık Bakanlığı, İsrail'in Gazze'ye saldırılarında 493 kişinin hayatını kaybettiğini, 2 bin 751 kişinin yaralandığını açıkladı. İsrail basınında, saldırılarda 700'den fazla İsraillinin hayatını kaybettiği, 2 bin 315 kişinin de yaralandığı belirtildi.

DAHA FAZLA OKU

İsrail Ordusu: "11 Eylül'le Pearl Harbor'ı aynı anda yaşıyoruz"

İsrail Ordusu: "11 Eylül'le Pearl Harbor'ı aynı anda yaşıyoruz"

Washington Post: "İsrail istihbaratı parçaları bir araya getiremedi"

ABD'nin önde gelen gazetelerinden Washington Post'un (WP) analizindeyse, Hamas saldırısının İsrail için "bir istihbarat başarısızlığı olduğu" savunuldu. 

David Ignatius'un kaleme aldığı analizde, İsrail'in uluslararası istihbarat teşkilatı Mossad başta olmak üzere istihbarat servislerinin, "Hamas'ın ve ona destek veren İran'ın kapasitesini doğru değerlendiremediği ve böyle bir saldırıyı öngöremediği" değerlendirmesi yapıldı. 

Analizde, 11 Eylül olaylarında Amerikan istihbaratçılarının da benzer bir hataya düştüğü savunularak, İsrail'in elindeki bilgilerden yola çıkıp "parçaları bir araya getiremediği" yorumu paylaşıldı.

Ignatius, yargı reformu nedeniyle İsrail'de son dönemde yaşanan iç karışıklıklara ve büyük protestolara da işaret ederek, "Hamas ve İran'ın bu gösterilerden yola çıkıp, İsrail'in içten zayıfladığını düşünmüş olabileceğini" yazdı.

Haaretz: "İsrail'i bekleyen 4 kötü seçenek var"

İsrail'in tanınmış gazetelerinden Haaretz, Hamas saldırıları karşısında Tel Aviv yönetiminin zor duruma düştüğünü yazdı. 

Analizde, İsrail'in mevcut çatışmalarda izleyebileceği 4 seçenek olduğu belirtildi. 

Buna göre ilk seçenek, Hamas ve İsrail arasında esir takası yapılması. Haberde, "Hamas'ın, İsraillileri öldürdükleri için hapse atılan Filistinlilerin salıverilmesi durumunda muazzam bir moral desteği elde edeceği" yazıldı.

İkinci seçenekse İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne saldırılarını artırması. Analizde, böyle bir hava harekatı senaryosunda binlerce Filistinli sivilin de öleceğine dikkat çekildi. 

Üçüncü seçenek olarak da Tel Aviv yönetiminin Gazze Şeridi'ndeki ablukayı sıkılaştırabileceği belirtildi. Böyle bir seçeneğin de "insani felakete ve uluslararası fiyaskoya neden olabileceği" yazıldı. 

Dördüncü ve son seçenekse İsrail ordusunun hava saldırılarına ek olarak kara operasyonu başlatması. Bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda, "her iki tarafın da ağır kayıplar vereceği ve hatta operasyonun başarısızlığa bile uğrayabileceği" değerlendirmesi yapıldı. 

DAHA FAZLA OKU

CNN, bombardıman altındaki Gazze sakinleriyle konuştu: "Gidecek bir yerimiz yok"

CNN, bombardıman altındaki Gazze sakinleriyle konuştu: "Gidecek bir yerimiz yok"

1973 Arap-İsrail Savaşı: Savaşa yalnızca silahlar karar vermez

1973 Arap-İsrail Savaşı: Savaşa yalnızca silahlar karar vermez

Guardian: "Türkiye ve Mısır arabuluculuk yapabilir" 

Birleşik Krallık'ın önde gelen gazetelerinden Guardian, Hamas'ın saldırısının Ortadoğu diplomasisinin görünümünü "aniden değiştirdiğini" yazdı.

Guardian'ın diplomasi editörü Patrick Wintour, bölgedeki çatışmaların sonlandırılması için Mısır ve Türkiye'nin arabulucu rolü oynayabileceğine işaret etti. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, çatışmalara dair ilk açıklamasında taraflara itidal çağrısı yapmıştı. Daha sonraki açıklamasındaysa "Ortadoğu'da kalıcı barış ancak Filistin-İsrail sorununun nihai çözüme kavuşturulmasıyla mümkündür" demişti.  Dışişleri Bakanlığı da çatışmaların kontrol altına alınması için gerekli temasların sağlandığını bildirmişti. 

Wintour, iki ay sonra Mısır'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılacağına dikkat çekerek, "Mısır, Gazze'de kaos yaşanmasını göze alamaz" diye yazdı. 

Analizde, son dönemde İsrail ve Suudi Arabistan arasında ABD arabuluculuğunda gerçekleştirilen normalleşme görüşmelerinin de sekteye uğradığı ifade edilerek, "İran, Suudi Arabistan'ın İsrail'le anlaşma yapmasını imkansız hale getirmek istiyor" değerlendirmesi yapıldı.

(AA)

France 24: "Çok cepheli bir savaşa dönüşebilir"

Fransa'nın kamu yayıncısı France 24'ün analizindeyse Hamas ve İsrail arasındaki çatışmaların başka cephelere de yayılabileceğine dikkat çekildi.

Fransız araştırma dergisi Orients Stratégiques'ten David Rigoulet-Roze, Hizbullah'ın da Hamas'a desteğiyle savaşta Lübnan sınırında ikinci bir cephenin açılabileceğini söyledi. 

Hamas'ın saldırılarının ardından Hizbullah da İsrail'e roket fırlatmış, İsrail ordusuysa Lübnan'ın güneyinde Hizbullah'a ait bölgelere saldırı düzenlemişti.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Arap Körfez Devletleri Enstitüsü'nden Hüseyin İbiş de şu değerlendirmeyi paylaştı: 

İsrail ordusu, Gazze'ye doğrudan asker gönderirse Hizbullah da Lübnan'da cephe açabilir. İsrail'in, çoğu İran'a bağlı çeşitli direniş gruplarıyla çok cepheli bir savaşa sürüklendiğini görebiliriz.

İran, Hamas'ın İsrail'e saldırılarına destek verdiğini ve Filistinlilerin yanında olduğunu duyurmuştu. İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, savaş başlamadan önce ABD arabuluculuğundaki normalleşme sürecini de "gericilik" diye nitelemişti.

Akademisyen, "Hamas'ın İsrail ve Suudi Arabistan arasındaki normalleşme görüşmelerini durdurma ihtimalinin epey yüksek olduğunu" da savundu.

(AA)

AFP: "İran - ABD diplomasisinde kapılar kapandı" 

Fransız haber ajansı AFP'nin analizinde Hamas - İsrail çatışmasının, "ABD'nin Ortadoğu'daki sorunları kontrol altında tutmak için İran'la yürüttüğü sessiz diplomasinin kapılarını kapattığı" yazıldı. 

Haberde, geçen ay Washington ve Tahran arasında yapılan esir takası hatırlatılarak, bunun "iki ülke arasındaki buzları eritmeye başladığı" ifade edildi.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Dış İlişkiler Konseyi'nden Ray Takeyh ise Hamas-İsrail çatışmasının bu süreci tıkadığını savunarak, şu değerlendirmeyi yaptı: 

İran'la yapılan anlaşma sadece mahkumların serbest bırakılmasıyla değil, aynı zamanda iki devlet arasındaki çatışmayı potansiyel olarak azaltabilecek bir sürecin tesis edilmesiyle ilgiliydi. İranlıların gerçekten gerilimi azaltmakla ilgilendiklerine dair hiçbir belirti görmüyorum.

Brüksel merkezli Uluslararası Kriz Grubu'ndan Ali Vaez ise ABD'de gelecek yıl düzenlenecek seçimlerin yaklaştığına ve ABD-İran arasındaki nükleer program açmazına dikkat çekerek, Washington'ın Tahran'la ilişkilerinde tansiyonu tırmandırmasının iyi bir strateji olmayacağını söyledi. 

Independent Türkçe

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Mısır'ın Gazze için bağış toplayan Ulusal Mekanizma yeniden inşayı desteklemede başarılı olabilecek mi?

Gazze Şeridi'nde yıkılan binalar (Reuters)
Gazze Şeridi'nde yıkılan binalar (Reuters)
TT
TT

Mısır'ın Gazze için bağış toplayan Ulusal Mekanizma yeniden inşayı desteklemede başarılı olabilecek mi?

Gazze Şeridi'nde yıkılan binalar (Reuters)
Gazze Şeridi'nde yıkılan binalar (Reuters)

Mısır'ın Gazze Şeridi'nin yeniden inşasına katkıda bulunmak ve bağış toplamak için bir ‘ulusal mekanizma’ kurulacağını duyurması, son günlerde çok tartışılan bir konu olurken mekanizmanın, bu ay varılan ateşkes anlaşmasının ardından yeniden inşa ve erken toparlanma planlarının başarısını sağlayıp sağlayamayacağı konusunda soru işaretlerine yol açtı.

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, bu haftanın başlarında, Başbakan Mustafa Medbuli’ye, Gazze Şeridi'nin yeniden inşasını finanse etmek için vatandaşlardan bağış toplamak üzere ulusal bir mekanizma kurulmasını çalışmalarının başlatılması için sivil toplum kuruluşları ve ilgili devlet kurumlarıyla koordinasyon kurması görevini verdi.

Sisi, kasım ayında Gazze'nin yeniden inşası konusunda uluslararası bir konferansa ev sahipliği yapması beklenen ülkesinde halkını ‘Filistinli kardeşlerimize karşı dayanışma, sorumluluk ve sevginin bir ifadesi olarak Gazze'nin yeniden inşası çabalarına aktif olarak katkıda bulunmaya’ çağırdı.

Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, kurulacak mekanizmanın bağış toplama faaliyetleri temelinde dernekler ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak için hükümetin katılımını amaçladığını ve Mısırlıların Filistin halkıyla dayanışmasını teyit eden sembolik bir adım olduğunu belirttiler.

Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB) ve Dünya Bankası'nın tahminlerine göre Gazze'nin yeniden inşası için gereken maliyet 70 milyar doları aşabilir. Gazzeli yetkililer, İsrail saldırıları sonucu ortaya çıkan moloz miktarının 55 milyon tonu aştığını ve şimdiye kadar bunun sadece 81 bin tonunun kaldırıldığını tahmin ediyor.

“Mısır’ın sembolizmi”

Mısır, Hamas ile İsrail arasında yaşanan ‘Kudüs'ün Kılıcı’ savaşının ardından Gazze'nin yeniden inşası için 2021 yılının mayıs ayında 500 milyon dolarlık bir fon ayırmıştı. O dönemde, bu amaçla ülke içinden ve dışından bağışların alınması için özel bir banka hesabı açılmıştı.

Mısır, Gazze'nin güneyindeki ez-Zehra’da ‘Mısır Evleri 1’, Gazze'nin kuzeyindeki Cibaliye’de ‘Mısır Evleri 2’ ve Beyt Lahiye'de ‘Mısır Evleri 3’ olmak üzere 2021 ile 2023 yılları arasında Gazze Şeridi'nin farklı bölgelerinde üç yerleşim şehri kurdu. Bu şehirlerde yüzlerce konut binası, dükkan ve kamu tesisi bulunuyordu.

xsdf
Mısır’dan Gazze Şeridi’ne yola çıkan yardımlar (Mısır Sosyal Dayanışma Bakanlığı)

Mısır Sosyal Dayanışma Bakanlığı’na bağlı Sivil Dernekler ve Kurumlar Genel Birliği Başkanı Talat Abdulkavi, Ulusal Mekanizma’nın kurulmasına ilişkin kılavuzların henüz yayınlanmadığını, ancak ‘katkıda bulunmak isteyen dernekler veya vatandaşlar için katılımın kısıtlama olmaksızın açık olduğunu’ söyledi.

Ulusal Mekanizma’nın oluşturulmasının, Filistin halkının acılarını hafifletmeye katkıda bulunmak açısından Mısır sembolizmini taşıdığını belirten Abdulkavi, “Ancak, ana vurgu, yeniden inşa konferansı ve bunun sonucunda erken iyileşme için sağlanacak uluslararası yardım ve katkılar üzerinde olacak” diye ekledi.

Mısırlıların son iki yıldır insani yardım sağlamak için bağış yaptıklarını ve bağış oranlarının bugüne kadar yüksek seviyeler ulaştığını ifade eden Abdulkavi, Mısırlıları bağış yapmaya çağıran bu girişimin, Gazze’deki istikrarın Mısır'daki istikrarla eşanlamlı olduğu mesajını dünyaya verdiğinin altını çizdi.

Mısır Sosyal Dayanışma Bakanı Maya Morsy, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, 735 gün süren savaş boyunca Mısır'ın en büyük insani yardım operasyonunu gerçekleştirdiğini ve 35 bin gönüllü ve çalışanın katılımıyla toplam yardımın yüzde 70'inden fazlasını, yaklaşık 600 bin tonluk yardımı sağladığını söyledi.

Büyük kayıplar ve büyük maliyetler

Mısır Temsilciler Meclisi Savunma ve Ulusal Güvenlik Komitesi üyesi Yahya el-Kadvani, Ulusal Mekanizma’nın Mısırlılardan bağışları kabul etmek ve yeniden inşa çalışmalarına katkıda bulunmak için hükümet ile sivil toplum arasındaki çabaları koordine etmekle görevli olduğunu ve bunun Mısırlıları uluslararası toplum ve bağışçı ülkelerle birlikte Gazze'nin yeniden inşası projesinin bir parçası haline getirilmesinin amaçlandığını ifade etti.

Mısır'ın ‘tarihsel olarak Filistin davasını desteklemek için sadece maddi olarak değil, insani açıdan da ağır bir bedel ödediğini” ve Mısır'ın ekonomik koşulları ışığında bazılarının Ulusal Mekanizma ile ilgili başlattığı tartışmanın ‘sadece laftan ibaret’ olduğunu belirten Kadvani, “Bunun nedeni, Mısırlıların imkânları ölçüsünde bağışta bulunacak olmaları, en büyük desteğin ise bölgesel ve uluslararası katkılara bağlı kalmaya devam edecek olması” diye ekledi.

xsdf
Mısır Kızılayı, yardımların Gazze Şeridi'ne ulaştırılmasında önemli bir rol oynuyor (Mısır Sosyal Dayanışma Bakanlığı)

Mısır’ın geçtiğimiz mart ayında Gazze'nin yeniden inşası için bir plan sundu. Plan Arap ve İslam dünyası tarafından onaylandı. Mısırın toplam maliyetini yaklaşık 53 milyar dolar olarak tahmin ettiği plan Gazze Şeridi'nin konut projeleri, parklar ve toplum merkezleri inşa edilerek nasıl yeniden geliştirileceğini gösteren haritalar içeren ayrıntılı bir belgeyle sunuldu. Yeniden inşa çalışmalarının tamamlanması için beş yıl, enkazın kaldırılması ve geçici konutların kurulması dahil olmak üzere erken iyileşme için altı ay süre belirlendi.

Filistin Halkıyla Dayanışma Halk Komitesi Üyesi Muhammed Hasan Halil, kayıpların ciddiyeti ve yeniden inşa maliyetinin çok yüksek olması nedeniyle Mısırlıların Gazze'nin yeniden inşası için bağış yapmasının kolay olmadığını söyledi. Halil’e göre Mısır hükümetinin, ağır iş makineleri ithalatı alanlarında faaliyet gösteren şirketleri sürece dahil etme konusunda daha büyük bir rol oynamaya devam edebilir. Bu durumda, Ulusal Mekanizma olumlu bir rol oynamayı sürdürebilir. Ancak bunun için uluslararası katkıların akışının devam etmesi gerekiyor.

Halil, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Yeniden yapılanmayı başarıya ulaştıracak gerçek garanti, İsrail'in Gazze'nin uğradığı yıkımdan sorumlu tutulması olacak. Çünkü 2008 yılından bu yana Gazze Şeridi'nin bazı bölgeleri tekrarlanan savaşlar ve saldırılar sırasında yıkıldı. Şimdi ise neredeyse tamamen yıkılmış durumda. En etkili yaklaşım, özellikle İsrail'in işgal altındaki Filistin topraklarında bulunmasının yasadışı olduğuna dair uluslararası kararlar olduğundan İsrail'in yeniden yapılanmanın maliyetini üstlenmesini sağlamak için uluslararası diplomatik baskı uygulamak olacak. Son olarak da yardımların girişini kolaylaştırması için İsrail'e çağrıda bulunması gerekiyor.”

Uluslararası Adalet Divanı (UAD) geçtiğimiz hafta Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilerin ‘yeterli yardım malzemesi almadığını’ belirterek, İsrail'in Gazze Şeridi'ne erişimi izin vermesi, kolaylaştırması ve açlığı bir savaş silahı olarak kullanmayı bırakması gerektiğine hükmetti.

ARAP DÜNYASI

Doğu ve Batı Libya arasında "ortak güç" oluşturmak için toplantı

Hafter'in oğlu, Sirte'de Misrata Tugayları liderleriyle bir araya geldi (Libya Ulusal Ordusu)
Hafter'in oğlu, Sirte'de Misrata Tugayları liderleriyle bir araya geldi (Libya Ulusal Ordusu)
TT
TT

Doğu ve Batı Libya arasında "ortak güç" oluşturmak için toplantı

Hafter'in oğlu, Sirte'de Misrata Tugayları liderleriyle bir araya geldi (Libya Ulusal Ordusu)
Hafter'in oğlu, Sirte'de Misrata Tugayları liderleriyle bir araya geldi (Libya Ulusal Ordusu)

Libya'daki askeri dengeleri yeniden şekillendirebilecek önemli gelişmede, Libya Ulusal Ordusu (LUO) Genelkurmay Başkanı ve komutanı Mareşal Halife Hafter'in oğlu Korgeneral Halid Hafter, dün Sirte'de yaptığı sürpriz toplantıda, Misrata tugaylarının liderleriyle "ortak güç" oluşturma konusunda anlaşmaya vardığını duyurdu.

Ülkedeki askeri çatışmanın iki tarafı arasında ilk kez düzenlenen ve "nadir görülen" bu toplantıda Halid Hafter, "ülkenin geleceği ve istikrarının temel unsuru olan askeri kurumu birleştirmek için pratik ve somut adımlar atılması" gerektiğini vurguladı.

Ulusal Ordu Manevi Rehberlik Subayı Tümgeneral Halid El-Mahcub, toplantının terörizm ve yasadışı göçle mücadele konusunda "ortak bir güç" oluşturulmasıyla sonuçlandığını açıkladı.

Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne bağlı Terörle Mücadele Birimi, "Sirte toplantısına bazı üyelerinin katıldığı yönündeki söylentileri" yalanladı.

ARAP DÜNYASI

El-Faşir'in HDK'nin eline geçmesi... Askeri yenilgi mi, siyasi anlaşma mı?

Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir yakınlarındaki Zemzem Kampı’nda geçtiğimiz nisan ayında çıkan yangın ve yükselen duman (AFP)
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir yakınlarındaki Zemzem Kampı’nda geçtiğimiz nisan ayında çıkan yangın ve yükselen duman (AFP)
TT
TT

El-Faşir'in HDK'nin eline geçmesi... Askeri yenilgi mi, siyasi anlaşma mı?

Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir yakınlarındaki Zemzem Kampı’nda geçtiğimiz nisan ayında çıkan yangın ve yükselen duman (AFP)
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir yakınlarındaki Zemzem Kampı’nda geçtiğimiz nisan ayında çıkan yangın ve yükselen duman (AFP)

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK), Darfur bölgesinin en büyük şehri olan stratejik el-Faşir kentini kontrol altına aldığını duyurarak, bölgedeki son ordu karargâhı olan Altıncı Piyade Tümeni karargâhını kontrol ettiğini doğruladı. Şehrin düşüşü haftalardır bekleniyordu, ancak bu durum, şehirdeki hükümet güçlerinin çöktüğü konusunda derin soruların ortaya çıkmasına neden oldu.

El-Faşir kuşatması, 10 Mayıs 2024'te HDK'nin şehre dört bir yandan saldırmasıyla başladı. HDK, Darfur bölgesinde orduyu destekleyen silahlı hareketleri, her iki tarafta da ‘savaşa katılmama sözlerini bozmakla’ suçladı.

Kasım 2023'te, Minni Arko Minavi liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi ve Cibril İbrahim liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi, diğer küçük hareketlerle birlikte, aylarca tarafsız kalmanın ardından, ilan ettikleri tarafsızlığı terk ederek orduyla ittifak kurduklarını ve HDK’ye karşı ordunun yanında savaşacaklarını açıkladılar.

O sırada HDK, Batı, Orta, Doğu ve Güney Darfur'u kuşatmasını sıkılaştırmış, sadece el-Faşir şehri ve ordunun Altıncı Piyade Tümeni'nin bulunduğu Kuzey Darfur'u bırakmıştı. O dönemde, Darfur Valisi ve Silahlı Mücadele Hareketleri Ortak Güçleri olarak bilinen ordu yanlısı gücün fiili lideri Minavi, 15 Nisan 2023'te savaşın başlamasından üç hafta sonra, sivilleri korumak amacıyla ordu ile HDK arasındaki çatışmayı sınırlamak için tarafsızlık konusunda anlaşmaya varıldığını söyledi.

Daha sonra Minavi, ‘ihlallerin çemberinin’ genişlemesi ve ‘soykırım’ niteliğinde eylemlerin işlenmesi nedeniyle bu tutumu değiştirmek zorunda kaldıklarını açıkladı. 16 Kasım 2023'te Minavi ve Cibril İbrahim, tarafsızlıklarını terk ettiklerini ve ordunun yanında yer alacaklarını resmen açıkladılar ve geçici başkent Port Sudan'a taşındılar.

Boğulan bir şehir ve yavaş yavaş çöküş

zx
Geçtiğimiz ağustos ayında Darfur bölgesinde bir yıldan fazla bir süre boyunca Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir'de ücretsiz yemek almak için toplanan Sudanlı kadınlar (AFP)

HDK Mayıs 2024'te el-Faşir'i boğucu bir kuşatma altına aldı, yolları kapattı ve mal ve yardımların ulaşmasını engelledi. Bu durum, yıkıcı bir insani kriz ve gıda, ilaç ve yakıtta ciddi bir kıtlığa yol açtı. Şehir, iletişim ve tedarikten kopuk, izole bir bölge haline geldi ve HDK şehre girmeden önce şehir çevresinde her gün çatışmalar yaşandı.

Ordunun şehirdeki güçlerine hava ikmali yapma girişimleri, HDK’nin hava savunma sistemlerinin bir dizi uçağı düşürmesi nedeniyle başarısız oldu. Daha sonra ordunun hava kuvvetlerini etkisiz hale getirmeyi başardı; bu da askeri, tıbbi ve gıda ikmalinin birliklere ve şehre ulaşmasını engelledi. Böylece HDK, şehirdeki ordu birliğine ait kışlalara doğru kademeli olarak ilerleme imkânı buldu.

Aktivist Muhammed Halife'nin platformundaki bir saha kaynağı, HDK’nin şehri ele geçirmesinden önceki son birkaç gün içinde birçok bölgede şiddetli çatışmalar yaşandığını ve bunun Altıncı Piyade Tümeni karargâhına yönelik son saldırının önünü açtığını söyledi. Kaynak, “Tümen karargahındaki kuvvetler çok büyük değildi ve çatışma da önemli ölçüde değildi, ancak tümen geçtiğimiz eylül ayından bu yana HDK’nin eline geçmişti” dedi.

Kaynak, HDK’nin Mühendislik Birliği ile Sıhhiye Birliği arasındaki iki güç arasındaki hattın bulunduğu bölgeye ulaştığını ve birlik karargâhına çok yaklaştığını, bu durumun da düşüşten yaklaşık bir ay önce kuşatmayı iki katına çıkardığını belirtti. Kaynak şöyle devam etti: “HDK şiddetle saldırıyor ve ordu birliğinin karargâhının duvarlarına kadar ulaşıyordu; ardından püskürtülüyordu, ancak kontrol ettiği bölgelerin bir kısmını elinde tutmayı başarıyordu. Bu da kuşatma altındaki birliklerin üzerindeki baskıyı artırıyordu.”

Kaynak, HDK’nin son zamanlarda Nefaşa Kampı, Ebu Şuk Kampı, ed-Derce mahallesi, Mühendislik Birliği, UNAMID binası, Konukevi, Maliye Bakanlığı ve valinin konutu gibi stratejik noktalara sızdığını doğruladı. Bu noktaların tümü ordunun savunması için güvendiği yerlerdi. Kaynak, “Ekim ayı başından bu yana, ordunun kontrol ettiği alan tamamen düşmeden önce yaklaşık üç kilometre kareye kadar küçüldü” ifadesini kullandı.

Kısmi geri çekilme ve bilinmeyene duyulan korku

xsd
Sudan'ın Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir’de bombardımanlardan kaçan yerinden edilmiş insanların sığındığı bir yer altı sığınağı (Reuters)

Aynı kaynak, ordu ve müşterek kuvvet komutanlarının kuşatma altındaki kuvvetlere askeri veya gıda yardımı ulaştırmanın imkânsız olduğu sonucuna vardıklarını ve geri çekilme ve operasyonun nasıl uygulanacağı ve güvenliğinin nasıl sağlanacağı konusunda istişarelere başladıklarını, ancak yeterli garantilerin olmaması nedeniyle bu istişarelerin tamamlanamadığını bildirdi.

Kaynak sözlerini şöyle sürdürdü: “Komutanlar batı cephesindeki bölgelere çekildi ve birlik düştüğünde içerideki asker sayısı azdı. Çünkü geri kalan kuvvetler batı cephesinde iki kilometrekareden daha küçük bir alana çekilmişti.” Kaynak ayrıca, ordunun gönüllü askerlerine Tavile ve Kurma bölgelerine çekilmeleri talimatını verdiğini, bunlardan bazılarının öldürüldüğünü, bazılarının ise kurtulmayı başardığını ifade etti.

Olayın büyüklüğüne rağmen ne ordu ne de müşterek kuvvetler el-Faşir'de olanlarla ilgili herhangi bir resmî açıklama yapmadı. Ancak Darfur Valisi Minavi, X platformu üzerinden yaptığı paylaşımda, “El-Faşir'in düşüşü, Darfur'un geleceğini şiddet gruplarına veya yolsuzluk ve ihanetin çıkarlarına feda etmek anlamına gelmez” ifadesini kullandı.

Analistler, el-Faşir'in düşüşünü Sudan savaşında tehlikeli bir dönüm noktası olarak değerlendirdi. Çünkü şehir, ordunun Darfur'daki son kalesiydi. Şehrin düşüşü, HDK’nin artık tüm bölgeyi kontrol ettiği veya belki de doğuya yönelerek çekilmek zorunda kaldıkları bazı bölgeleri geri alacağı anlamına geliyor. Bu da yeni siyasi ve askeri gelişmelere kapı açabilir.

Böylece el-Faşir, Sudan savaşının en trajik bölümlerinden birini kapattı. Bir yıl boyunca bombardıman, açlık ve izolasyona maruz kalan şehir, savaş ve bölünme karşısında direnişin sembolü olduktan sonra, hayal kırıklığının sembolü haline geldi.