Neandertallerle Homo sapiens aslında 250 bin yıl önce çiftleşmiş

Şimdiye kadarki varsayımları yerle bir eden genler bulundu

Neandertal kalıntıları yaklaşık 40 bin yıl öncesine kadar Avrasya'da yaşadıklarını gösteriyor (AP)
Neandertal kalıntıları yaklaşık 40 bin yıl öncesine kadar Avrasya'da yaşadıklarını gösteriyor (AP)
TT

Neandertallerle Homo sapiens aslında 250 bin yıl önce çiftleşmiş

Neandertal kalıntıları yaklaşık 40 bin yıl öncesine kadar Avrasya'da yaşadıklarını gösteriyor (AP)
Neandertal kalıntıları yaklaşık 40 bin yıl öncesine kadar Avrasya'da yaşadıklarını gösteriyor (AP)

Yeni bir araştırmaya göre Neandertaller, modern insan türü diye anılan Homo sapiens'le ilk olarak 250 bin yıl önce çiftleşti. Bu tarih, şimdiye dek düşünüldüğünden çok daha eskiye işaret ediyor.

Bir zamanlar Homo sapienslerle Neandertallerin melezleştiği ve Neandertallerin bu sayede genlerini modern insanlara aktarabildiği uzun süredir biliniyor.

Öte yandan bilim insanları, şimdiye kadar Neandertaller ve Homo sapienslerin ilk kez 75 bin yıl önce çiftleştiğine inanıyordu.

Ancak uluslararası bir araştırma ekibinin yürüttüğü yeni çalışmada bu melezleşmenin çok daha önce başladığı öne sürüldü.

Hakemli bilimsel dergi Current Biology'de 13 Ekim'de yayınlanan çalışma, Afrika'dan çıkan bir grup Homo sapiens'in yaklaşık 250 bin yıl önce Avrasya'daki Neandertallerle çiftleştiğini ortaya çıkardı.

Bu Homo sapiens grubu melezleşmenin ardından yok oldu. Ancak çiftleşme, Neandertallerin DNA'sında genetik bir iz bıraktı. Buna göre Sibirya'da keşfedilen Neandertal genomunun yüzde 6'sı Homo sapiens DNA'sı içeriyor.

Neandertallerle çiftleşen insan grubu Afrika'ya geri göç ettiğinde, bazı Sahra altı popülasyonlarına da Neandertal DNA'sını miras bıraktı.

Estonya'daki Tartu Üniversitesi'nden Michael Dannemann, "Bu araştırmadan elde edilen gelişkin anlayış, hem modern insan genomlarındaki Neandertal DNA'sını hem de bunun tersini daha doğru açıklamamıza olanak tanıyacaktır" dedi.

Bulgular, bilim insanlarının melezleşme olaylarının her iki grubun fiziksel özelliklerini nasıl etkilediğini görmesini ve modern insanlarla Neandertaller arasındaki göç kalıpları ve etkileşimlere ilişkin bilgi dağarcığını genişletmesini sağlayacak.

2020'de bir araştırma, Sahra altı Afrikasındaki insan genomlarında Neandertal DNA'sına rastlamıştı. Bu keşif, Homo sapiens-Neandertal çiftleşmelerinin sadece Avrasya'da gerçekleştiği fikrini tartışmaya açmıştı.

Yeni çalışmadaysa Sibirya'daki 122 bin yıllık "Altay Neandertalinin" genomu, 12 modern Sahra altı popülasyonundan 180 kişinin genetiğiyle karşılaştırıldu.

Daha sonra araştırmacılar, modern insan genomundaki Neandertal DNA'sının kökenlerini ortaya çıkarmak için istatistiksel bir araç geliştirdi.

Ekip, incelenen tüm Sahra altı genomlarının, esas olarak bu 250 bin yıllık Homo sapiens-Neandertal melezleşmesinden gelen Neandertal DNA'sını içerdiğini buldu.

Bazı Sahra altı popülasyonlarındaki genomun yüzde 1,5 kadarı, Afrika'ya geri göç eden insanlardan miras kalan Neandertal DNA'sına sahipti.

ABD'deki Pensilvanya Üniversitesi'nde genetik ve biyoloji profesörü Sarah Tishkoff, "250 bin yıl önce var olan bu popülasyonun genomuna dair daha fazla bilgi edinmek ve bunu modern insanların genomlarıyla karşılaştırmak gerçekten harika olurdu" diye konuştu:

Belki bu bize insanın evrim tarihi veya adaptasyonu hakkında ilginç bir şeyler anlatır.

Independent Türkçe



Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
TT

Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)

Bilim insanları, gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgeuse'in yalnız olmayabileceğini öne sürdü. 

Orion Takımyıldızı'nda Dünya'dan 427 ışık yılı uzaktaki Betelgeuse, yeryüzüne en yakın kırmızı üstdev. 

Evrendeki en büyük hacme sahip bu yıldızların kütlesi, boyutuna oranla daha az oluyor. Betelgeuse de Güneş'in 700 katı büyüklüğe ve 15 katı kütleye sahip.

Dünya'dan görülebilen en parlak yıldızlar arasındaki Betelgeuse, gökbilimciler tarafından da epey detaylı bir şekilde inceleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre çok önemli bir şey gözden kaçmış olabilir. 

Betelgeuse gibi yıldızlar, belirli periyotlar halinde şişip iniyor. Yıldızın çekirdeğindeki gazın ısınıp yüzeye çıkması ve ardından soğuyarak geri inmesi sonucu bu döngü yaşanıyor. 

Yapılan gözlemlerde Betelgeuse'in bu türden 400 günlük döngülere girdiği ve bu nedenle parlaklığının artıp azaldığı kaydediliyor. 

Ancak gökbilimciler Betelgeuse'in 2 bin 170 gün süren daha yavaş bir döngüde de parlaklığının artıp azaldığını gözlemliyor. 

Bilim insanları, uzun ikincil periyot (long secondary period / LSP) dedikleri bu ikinci döngünün sebebini saptayamıyor. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanan araştırmaya göre, Güneş'in yaklaşık 1,7 katı kütleye sahip bir yıldız bu uzun periyoda yol açıyor olabilir. 

2019 sonu ila 2020 başında Betelgeuse'in parlaklığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Bu olayı yıldızın ömrünün sonuna geldiği ve süpernova patlaması geçireceği şeklinde yorumlayanlar olmuştu. 

Fakat daha sonra araştırmacılar, çok yüksek ihtimalle Dünya'yla Betelgeuse arasına büyük bir toz bulutu girmesinin parlaklıktaki muazzam düşüşe yol açtığı sonucuna varmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten ekip LSP'yi açıklayabilecek farklı senaryolar üzerinden çeşitli hesaplamalar yaptı. 

Hesaplamalar, başka bir yıldızın Betelgeuse'i çevreleyen toz bulutunun içinden geçmesinin 2 bin 170 günlük döngüyü açıklayabileceğine işaret ediyor.

Ekip, yoldaş yıldızın bu döngü içinde toz bulutunu kısa süreliğine dağıtarak Betelgeuse'in parlaklığını artırdığını öne sürüyor. 

Betelgeuse'in bir yoldaşı olabileceği ihtimali daha önce de ortaya atılmıştı. Ancak yeni araştırmayı yürüten ekip 2020'deki parlaklık düşüşünden sonraki gözlemlerin bu teoriyi güçlendirdiğini savunuyor. 

Bilim insanları ayrıca yıldızın çok uzun bir süre boyunca daha süpernova patlaması geçirmeyeceğini düşünüyor.

Araştırmacılar yoldaş yıldızın Güneş'in 1,7 katı kütleye sahip olduğunu tahmin ediyor ancak bir nötron yıldızı da olabilir. 

Bazı yıldızların süpernova patlamasından sonra kendi içine çökmesiyle oluşan nötron yıldızları çok daha yoğun oluyor. 

Yeni çalışmada öne sürülen teori Betelgeuse'le ilgili önemli bir soru işaretini giderme potansiyeli taşısa da doğrulanması için gözlem verilerine ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, Live Science, EarthSky, Evrim Ağacı, arXiv