Oleg Tsaryov'a yönelik suikast girişimi hakkında neler biliniyor?

Kremlin, Zelenski'yi devirip yerine Tsaryov'u getirmeyi planlamıştı

Tsaryov, Rus ayrılıkçılara desteğiyle Kiev yönetiminin hedefine oturmuştu (Reuters)
Tsaryov, Rus ayrılıkçılara desteğiyle Kiev yönetiminin hedefine oturmuştu (Reuters)
TT

Oleg Tsaryov'a yönelik suikast girişimi hakkında neler biliniyor?

Tsaryov, Rus ayrılıkçılara desteğiyle Kiev yönetiminin hedefine oturmuştu (Reuters)
Tsaryov, Rus ayrılıkçılara desteğiyle Kiev yönetiminin hedefine oturmuştu (Reuters)

Ukrayna'da Kremlin yanlısı eski milletvekili Oleg Tsaryov'un silahlı saldırıya uğradığı ve hastaneye kaldırıldığı bildirildi. 

Ailesinin, siyasetçinin Instagram hesabından yaptığı paylaşımda, Tsaryov'un Kırım'daki Yalta şehrinde yaşadığı evinin civarında dün gece yarısı silahlı saldırıya uğradığı belirtildi.

Paylaşımda, 53 yaşındaki politikacıya kimliği belirsiz kişilerce iki el ateş edildiği, ambulans olay yerine vardığında Tsaryov'un kan kaybından bayıldığı ifade edildi. 

Rusya'nın savaşta kontrolünü ele geçirdiği Zaporijya'ya atadığı Vladimir Rogov ise Tsaryov'un yoğun bakımdaki tedavisinin sürdüğünü söyledi.

Rus devlet ajansı TASS da iç güvenlik kurumu Federal Güvenlik Servisi'nin (FSB) olayla ilgili inceleme başlattığını aktardı.

Saldırıyı SBU üstlendi

Öte yandan Ukrayna'nın iç güvenlik teşkilatı Ukrayna Güvenlik Servisi'nden (SBU) kimliğini paylaşılmasını istemeyen bir yetkili, Birleşik Krallık merkezli haber ajansı Reuters'a saldırıyı kendilerinin düzenlediğini söyledi.

Tsaryov'un "tamamen meşru bir hedef olduğunu" savunan yetkili, saldırının özel bir operasyon kapsamında yapıldığını belirtirken, olaya dair daha fazla detay paylaşmadı.

SBU yetkilisi, Tsaryov'a ilişkin ajansa şunları söyledi: 

Uzun süredir işledikleri suçların hesabını vermesi gereken hainler listesinde yer alıyordu. O sadece 'Rus dünyasının' bir hayranı değil, Kiev'i ele geçirmek için Rus tanklarıyla birlikte gelen bir kişiydi.

Ukrayna'nın askeri istihbarat servisi Savunma Bakanlığı İstihbarat Baş Müdürlüğü (GUR) Sözcüsü Andrey Yusov ise olayla ilgili detay paylaşamayacaklarını ve Tsaryov'un sağlık durumunu takip ettiklerini söyledi.

Reuters, Kremlin'in savaşın ilk günlerinde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yi devirip yerine Tsaryov'u getirmeyi planladığını da hatırlattı. Moskova'nın savaş sonrası planlarıyla ilgili bilgi sahibi olan ve adlarının açıklanmasını istemeyen üç Rus yetkili, söz konusu iddiayı ajansla geçen yıl paylaşmıştı. 

Rus ayrılıkçıların tarafına geçti

Tsaryov, 2002-2014'te Ukrayna parlamentosunda Bölgeler Partisi'nin (Partiya rehioniv) grup başkan yardımcılığını yürütmüştü. Rusya'da sürgünde yaşayan ve 2010-2014'te Ukrayna'nın lideri olarak görev yapan Viktor Yanukoviç'in partisi, Kremlin yanlısı olduğu gerekçesiyle bu yıl şubatta mahkeme kararıyla kapatılmıştı.

Ukrayna'da 25 Mayıs 2014'te yapılan erken seçimlerde devlet başkanlığına adaylığını koyan Tsaryov, daha sonra yarıştan çekilmişti. 

Tsaryov, 2014'te Ukrayna'dan tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Donetsk ve Luhansk'ın kurduğu Yeni Rusya Konfederasyonu'nda parlamento başkanı da olmuştu. Konfederasyon bir yıl sonra 2015'te askıya alınmıştı. 

Adı "vatan hainleri" listesindeydi

Ukrayna'nın yanı sıra ABD ve bazı Batılı devletler tarafından yaptırım listesine alınan Tsaryov'un adı, Kiev yönetiminin "vatan hainlerinin" adlarını listelediği gayriresmi veritabanı Myrotvorets'te ("Barışçı") de geçiyor.

Söz konusu listede, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in akıl hocası olarak da bilinen Aleksandr Dugin'in kızı Darya Dugina ve Rus blogger Vladlen Tatarski'nin adları da yer alıyordu. 

Dugina, ağustosta aracına yerleştirilen bombanın patlamasıyla 29 yaşında hayatını kaybetmişti. Tatarski de St. Petersburg'daki bir kafede nisanda düzenlenen bombalı saldırıyla öldürülmüştü.

CIA şüphesi

Rusya devletine ait Rossiya Segodnya'nın internet sitesinde Tsaryov'a düzenlenen saldırıda ABD istihbaratının da rol oynamış olabileceğine dikkat çekildi. ABD'nin önde gelen gazetelerinden Washington Post'un (WP) 23 Ekim tarihli haberinde, CIA'in Ukrayna'daki SBU ve GUR'ye on milyonlarca dolar fon sağladığının yazıldığı hatırlatıldı.

Independent Türkçe



Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
TT

Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)

İran’ın Dini Lideri (Rehber)Ayetullah Ali Hamaney'in oğlu olan Mücteba Hamaney, babasının başkanlık ettiği dini kurumlarda en etkili şahsiyetlerden biri ve ülkenin liderliğini devralması muhtemel adaylar arasında gösteriliyor.

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı. Hamaney'in 1989 yılından beri liderliğini yaptığı, İran'ı korumakla görevli Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile yakın ilişkileri olan muhafazakâr bir isim.

Huccetu’l-İslam unvanına sahip olan Mücteba (55), İran hükümetinde hiçbir resmi görevde bulunmadı. İranlı gözlemcilere göre babasının muhafızı olarak perde arkasında nüfuzunu kullandı.1979'da ABD destekli Şah'ı deviren bir ülkede, aile siyasetine herhangi bir atıfta bulunulmasını reddeden eleştirmenler ve Hamaney'in kendisinin aile veraseti fikrine karşı olduğunu ifade etmesi nedeniyle, rolü İran içinde tartışmalara neden oldu.

ABD yaptırımları

ABD Hazine Bakanlığı, 2019 yılında Mücteba Hameney’i yaptırımlar uygulanan kişiler listesine ekledi ve onun, babasının ofisinde çalıştığı dönem dışında hiçbir zaman seçilmediği veya atanmadığı halde resmi olarak en üst düzey isim olduğunu vurguladı.

Bakanlığın internet sitesinde, Hamaney'in bazı sorumluluklarını, DMO’nun yurtdışı kolu Kudüs Gücü ve Besic Güçleri komutanlarıyla yakın iş birliği içinde çalıştığı belirtilen Mücteba'ya devrettiği bildirildi.

Kaynaklar, 20 yıl boyunca Devrim Muhafızları ile yakın ilişkiler kurduğunu ve bu sayede siyasi ve güvenlik kurumlarında ilave nüfuz kazandığını belirtti. Mücteba, 2009 yılından bu yana, özellikle 2022 yılında ülkedeki katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla gözaltına alınan bir genç kızın polis nezaretindeyken ölmesi üzerine İran'ın dört bir yanında başlayan ayaklanmalar sırasında, protestocuların öfkesinin hedefi olmuştu.

Mücteba, rejimi destekleyen toplantılarda boy gösterdi, ancak kalabalığın önünde nadiren konuştu. 2024 yılında, Kum'da verdiği İslam hukuku derslerini askıya aldığını duyurduğu birçok kez paylaşılırken, bu açıklamanın nedenleri hakkında spekülasyonlar başladı.

Dini niteliklerin eksikliği

Babasına çok benzeyen Mücteba, siyah takke takıyor, bu da onun seyyidlerden olduğunu, yani ailesinin Hz. Muhammed'in soyundan geldiğini gösteriyor. Mücteba’yı eleştirenler, onun en yüksek liderlik pozisyonu için gerekli dini niteliklerden yoksun olduğunu söylüyorlar, çünkü Huccetu’l-İslam rütbesi, babasının ve İran İslam Cumhuriyeti'nin kurucusu Ruhullah Humeyni'nin ulaştığı Ayetullah rütbesinden daha düşük bir rütbedir.

Liderliğe giden yol

2007 yılında yazılan ve WikiLeaks tarafından yayınlanan bir Amerikan diplomatik telgrafında, üç İranlı kaynağın Mücteba'yı Hamaney'e ulaşmanın yolu olarak tanımladığı ve Mücteba'nın Batı ile iş birliğini tercih eden ve eski cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ve Hasan Ruhani gibi isimlerin temsil ettiği İranlı reformistlere karşı çıktığı belirtildi. Mücteba Hamaney’in 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhafazakâr aday Mahmud Ahmedinejad'ın ani yükselişinin arkasında olduğu düşünülüyordu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre 2005 seçimlerinde aday olan reformist din adamı Mehdi Kerrubi, o dönemde Hamaney'e bir mektup yazarak Mücteba’nın Ahmedinejad'ı desteklediğini iddia etti, ancak Hamaney bu iddiayı reddetti.

frgtyhu7
İran Dini Lideri Ali Hamaney (Reuters)

Mücteba, 2009 yılında yeniden aday olan ve tartışmalı seçimlerde ikinci kez göreve gelen Ahmedinejad’ı bir kez daha destekledi. Seçim sonuçlarının duyurulmasıyla hükümet karşıtı protestolar başladı. Protesto gösterileri, Besic ve diğer güvenlik güçleri tarafından şiddetle bastırıldı.

Bir diğer detay olarak Mücteba’nın eşi, eski parlamento başkanı ve en önde gelen muhafazakârlardan biri olan Gulam Ali Haddad Adil'in kızıdır.

Mücteba Hameney, 1969 yılında Meşhed şehrinde doğdu ve Şah'a karşı muhalefet hareketini yöneten babasının yanında büyüdü. Gençliğinde de İran-Irak savaşına katıldı.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.