Çin'in Ay'a çarpan uzay aracı gizemli bir nesne taşıyormuş

"İlk kez çift krater görüyoruz"

Geçen yıl Ay'a çarpan aracın hangi ülke veya firmaya ait olduğu hararetle tartışılmıştı (NASA)
Geçen yıl Ay'a çarpan aracın hangi ülke veya firmaya ait olduğu hararetle tartışılmıştı (NASA)
TT

Çin'in Ay'a çarpan uzay aracı gizemli bir nesne taşıyormuş

Geçen yıl Ay'a çarpan aracın hangi ülke veya firmaya ait olduğu hararetle tartışılmıştı (NASA)
Geçen yıl Ay'a çarpan aracın hangi ülke veya firmaya ait olduğu hararetle tartışılmıştı (NASA)

ABD'li bilim insanları, geçen yıl Ay yüzeyine çarpan bir uzay aracının ne olduğu belirlenemeyen bir nesne taşıdığını söylüyor.

Arizona Eyalet Üniversitesi'nden araştırmacılar, 4 Mart 2022'de gök cismine düşen ve sonradan Çin'e ait olduğu anlaşılan roket iticisinin yarattığı çarpma kraterlerini inceledi.

Başta söz konusu roket parçasının, Elon Musk'ın uzay firması SpaceX'in 2015'te yörüngede bıraktığı Falcon 9 roketine ait olduğu düşünülmüştü. Ancak kısa süre sonra Çin'in 2014'te Chang'e 5-T1 Ay keşif programı kapsamında fırlattığı bir itici olduğu ortaya çıkmıştı.

Öte yandan çarpışmayı daha ayrıntılı analiz eden araştırmacılar, bu roket parçasının çarpma anında iki krater oluşturduğunu fark etti.

Hakemli bilimsel dergi The Planetary Science Journal'da yayımlanan araştırmanın arkasındaki ekip, roket parçasını çarpışmadan önce de gözlemlemişti.

Son olarak da parçanın bıraktığı izi ve uzaydaki hareketini analiz eden ekip, gözlemledikleri özelliklere dayanarak roketin Ay yüzeyinde çarpışmanın etkisiyle yok olan gizemli bir yük taşıdığı sonucuna vardı.

Çalışmanın başyazarı Tanner Campbell, "İlk kez çift krater görüyoruz" dedi.

Chang'e 5 T1 örneğinde hemen hemen aynı büyüklükteki bu iki krateri elde etmek için yine kabaca eşit iki kütleye ihtiyacınız olacağını biliyoruz.

Roketin hareketi sırasında ortaya çıkan ışık yansımasındaki değişiklikleri ölçen araştırma ekibi, parçanın Ay'a düşme biçiminde de tuhaflık saptadı.

Campbell, "Biraz sallanması gerekiyordu" diye konuştu:

Ancak bu parça çok istikrarlı bir şekilde düşüyor.

Bu durum, parçayı yörüngede sabit tutmaya yarayan motorlara karşı ağırlık görevi gören başka bir nesnenin daha olduğunu düşündürüyor.

Nesnenin iticinin ön kısmına monte edildiği düşünülüyor.

"Açıkçası bunun ne olabileceğine dair hiçbir fikrimiz yok" diyen Campbell, şöyle ekliyor:

Belki ekstra bir destek, ek bir cihaz veya başka bir şey. Muhtemelen hiçbir zaman bilemeyeceğiz.

Independent Türkçe



Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
TT

Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)

Deepfake videoların gelişmiş saptama yöntemlerini yanıltabildiği ve her geçen gün daha gerçekçi hale geldiği tespit edildi. 

Bir kişinin yüzünün ya da vücudunun dijital olarak değiştirilmesiyle oluşturulan deepfake videolar endişe yaratmaya devam ediyor. 

Bu videolar gerçek bir kişinin görüntüsünün yapay zeka kullanılarak değiştirilmesiyle yapılıyor. Aslında bu teknoloji, kullanıcıların yüzünü kediye dönüştüren veya yaşlandıran uygulamalar gibi zararsız amaçlarla da kullanılabiliyor.

Ancak insanların cinsel içerikli videolarını üretmek veya masum insanlara iftira atmak için de kullanılabilmesi ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Bu videoların sahte olup olmadığını anlamak için kullanılan gelişmiş yöntemlerden biri kalp atışlarını izlemek. 

Uzaktan fotopletismografi (rPPP) adlı araç, deriden geçen ışıktaki küçük değişiklikleri tespit ederek nabzı ölçüyor. Nabız ölçen pulse oksimetreyle aynı prensiple çalışan bu araç, çevrimiçi doktor randevularının yanı sıra deepfake videoları tespit etmek için de kullanılıyor.

Ancak bulguları hakemli dergi Frontiers in Imaging'de bugün (30 Nisan) yayımlanan çalışmaya göre deepfake görüntülerde artık gerçekçi kalp atışları var.

Bilim insanları çalışmalarına videolardaki nabız hızını otomatik olarak saptayıp analiz eden bir deepfake dedektörü geliştirerek başladı. 

Ardından rPPP tabanlı bu aracın verilerini, EKG kayıtlarıyla karşılaştırarak hassasiyetini ölçtüler. Son derece iyi performans gösteren aracın EKG'yle arasında dakikada sadece iki-üç atımlık fark vardı. 

Ekip aracı deepfake videolar üzerinde test ettiğindeyse rPPP, videoya kalp atışı eklenmese bile son derece gerçekçi bir kalp atışı algıladı. 

Bilim insanları kalp atışlarının videoya kasten eklenebileceği gibi, kullanılan kaynak videodan kendiliğinden geçebileceğini de söylüyor.

Almanya'daki Humboldt Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Peter Eisert "Kaynak video gerçek bir kişiye aitse, bu artık deepfake videoya aktarılabiliyor" diyerek ekliyor: 

Sanırım tüm deepfake dedektörlerinin kaderi bu; deepfake'ler gittikçe daha iyi hale geliyor ve iki yıl önce iyi çalışan bir dedektör bugün tamamen başarısız olmaya başlıyor.

Araştırmacılar yine de sahte videoları saptamanın başka yolları olduğunu düşünüyor. Örneğin sadece nabız hızını ölçmek yerine, yüzdeki kan akışını ayrıntılı olarak takip eden dedektörler geliştirilebilir.

Eisert, "Kalp atarken kan, damarlardan geçerek yüze akıyor ve daha sonra tüm yüz bölgesine dağılıyor. Bu harekette gerçek görüntülerde tespit edebileceğimiz küçük bir gecikme var" diyor.

Ancak bilim insanına göre nihai çözüm deepfake dedektörlerinden ziyade, bir görüntünün üzerinde oynanıp oynanmadığını anlamaya yarayan dijital işaretlere odaklanmaktan geçiyor:

Bir şeyin sahte olup olmadığını tespit etmek yerine bir şeyin değiştirilmediğini kanıtlayan teknolojiye daha fazla odaklanmadığımız sürece, deepfake'lerin saptanmalarını zorlaştıracak kadar iyi olacağını düşünüyorum.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, TechXplore, Frontiers in Imaging