Amr İmam
Gazze’deki savaş, Avrupa kıtasında derin bir etki bıraktı ve kıtanın iki farklı yönünü ortaya çıkardı. Birincisi, kıtanın Tel Aviv’in şikayetlerini tek başına dinlemeye ve halkını savunma hakkını desteklemeye hazır görünen tamamen İsrail yanlısı bir yüz.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, bu Avrupalı yüzün etkileyici bir örneğidir.
Bu, Bay Borrell’in Hamas’ın İsrail’in güneyindeki yerleşim birimlerine yönelik 7 Ekim saldırılarını bir savaş suçu olarak tanımlamaktan çekinmediği bir televizyon röportajında açıkça görülebilir. Ancak kendisine İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları, yaklaşık 14 bin sivilin öldürülmesi ve Filistin topraklarının kuzey ve orta kesimlerinde binlerce evin bombalanması sorulduğunda Bay Borrell, ilk bakışta avukat olmadığını ve herhangi bir hukuki hüküm verecek konumda olmadığını hatırlattı.
Ama ne mutlu ki kıtanın başka bir tarafı da var. Bu da Tel Aviv’e karşı tarafın sağladığı koşulsuz destek karşısında Avrupa’nın kendi çıkarlarını korumak için çalışmaya hazır yüzüdür.
Avrupa’nın bu diğer tarafı, şu anda savaşın kıta üzerindeki potansiyel etkilerini hafifletmeye çalışıyor. Bunu, diğer taraflarla işbirliği yapmak için Avrupalı elini uzatarak yapıyor.
Avrupa’nın bu diğer tarafı, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırısının en ağır yükünü çeken ve bunun sonucunda ekonomik yıkım olasılığıyla karşı karşıya olan, yoğun nüfuslu ve ekonomik açıdan sıkıntı çeken ve sonuç olarak ekonomik yıkım potansiyeliyle karşı karşıya bir ülke olan Mısır’a el uzatıyor.
Ortak endişeler
Tüm bunlara rağmen bu çağrı, Kahire’nin Eski Kıta’nın sadık sahil güvenlik görevlisi olma konusunda pay sahibi olmaktan memnun olup olmayacağına dair soru işaretlerini gündeme getiriyor.
“Gazzeliler evlerini terk etmeye zorlanırsa kıyı şeridinin 2,3 milyonu aşan nüfusu, Akdeniz üzerinden Avrupa’ya benzeri görülmemiş bir yasadışı göçmen akınına yol açabilir.”
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, belki de bu farklı Avrupa perspektifinin başlıca örneğidir. Ursula von der Leyen, 18 Kasım’da Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ile Gazze’deki insani durumla ilgili görüşmek üzere Kahire’yi ziyaret etti. Toplantı sırasında Von der Leyen’in açıklamaları, Avrupa’nın krize ilişkin endişelerini açıkça yansıtıyordu.
Von der Leyen, Gazze nüfusunun yerinden edilmesine şiddetle karşı çıktı. Bu, Avrupa’nın açık kaygılarından kaynaklanan bir tutumdur. Öyle görünüyor ki Avrupa, Gazzelilerin evlerini terk etmeye zorlanması halinde, kıyı bölgesindeki 2,3 milyondan fazla nüfusun Akdeniz üzerinden Avrupa’ya benzeri görülmemiş bir yasadışı göçmen akışına yol açabileceğinden endişe ediyor. Özellikle Mısır’ın tanık olduğu zorlu ekonomik koşullar, Gazze’den daha fazla mülteci kabul edememesi ve özellikle de ülkenin hâlihazırda başka ülkelerden gelen 9 milyon mülteciye ev sahipliği yaptığı göz önüne alındığında bu senaryo, çok da uzak bir ihtimal değil.
AB Komisyonu Başkanı, Mısır Cumhurbaşkanı ile görüşmesinin sona ermesinin ardından Gazze ile Sina arasındaki sınırda yer alan Refah kara limanına ulaşmak için yaklaşık 197 mil yol kat etti. Amacı, Mısır’dan Gazze’ye insani yardım ulaştırmanın zorlu sürecine ilişkin ilk elden bilgi edinmekti.
Ursula von der Leyen, orada Mısır’ın, Filistin’in bu bölgesinde mahsur kalan insanlara insani yardımının sürekli akışını sağlamak için gösterdiği çabayı övdü.
Gazzelileri içeride tutmak
Mısır, İsrail’in Gazze halkını kendi topraklarının sınırları dışında güvenli bir yere kaçmaya ve Sina’ya yerleşmeye zorlama planlarıyla karşı karşıya.
“Kahire, İsrail’in Gazze halkını sınır dışı etme planlarını engellemek için dolaylı olarak askeri güç kullanılmasını öneren dil de dahil olmak üzere her türlü dili kullandı.”
21 Kasım’da Mısırlı milletvekilleri ayrıca, Mısır Cumhurbaşkanı’na, Mısır’ın ulusal güvenliğini korumak ve Gazze’deki 2,3 milyon insanın Sina’ya nakledilmesini önlemek için gerekli tüm tedbirleri alması sorumluluğunu yükledi. Mısır Parlamentosu’nun genel merkezinde düzenlenen aynı fırtınalı oturum sırasında Mısır Başbakanı Mustafa Madbuli, Gazze halkının Mısır’a gitmeye zorlanması durumunda Mısır’ın uluslararası hukukun izin verdiği sınırlar çerçevesinde sert ve kararlı bir şekilde hareket edeceğini söyledi.
Birkaç saat önce Mısır Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in Gazze’nin güneyindeki bölgeleri tekrar tekrar bombalamasının amacının yalnızca Gazze halkını Mısır’a kaçmaya zorlamak olduğunu belirtmişti. Mısır’ın güç dili kullanmasına ve ret ifadesine ek olarak Mısır devleti, sürekli İsrail bombardımanına rağmen Gazze halkının kendi topraklarında hayatta kalabilmesi amacıyla gerekli her şeye sahip olması için var gücüyle çalışıyor.
Mısır, krizin başladığı 7 Ekim’den bu yana Gazze’ye gıda, su ve yakıt dahil olmak üzere insani yardım malzemesinin girmesini talep ediyor. Katar, Mısır ve ABD’nin aracılık ettiği dört günlük ateşkes, Gazze’ye sağlanan yardım hacminin artmasına katkıda bulunabilir ve bu da Mısır’ın kampanyasını güçlendirebilir.
Avrupa da Mısır’ın Gazze’ye daha fazla yardım gönderme arzusunu paylaşıyor. Öyle görünüyor ki bu tavır, Gazze’den sürüldüklerinde Filistin topraklarında yaşayanların Avrupa kıyılarına gidebilecekleri gerçeğinin farkına varılmasından sonra baş gösterdi.
Kahire ile temas
Avrupa, mevcut meseleyi çözmek için Kahire ile aktif olarak işbirliği yapıyor. Raporlar, Avrupa’nın, Arap ulusunu ‘yasadışı göçmenlerin Akdeniz üzerinden Avrupa kıyılarına akışını önlemek için’ adımlar atmaya motive etmeyi amaçlayan, Mısır için yeni bir yardım paketi oluşturma sürecinde olduğunu gösteriyor.
Ursula von der Leyen, 18 Kasım’da yaptığı açıklamada Avrupa ve Mısır’ın her iki tarafın da yararına olacak stratejik ve kapsamlı bir ortaklık kurmak için işbirliği yaptığını açıkladı. Avrupalı yetkili, bu ortaklığın iki taraf arasında uzun vadeli ilişkiler üzerine kurulacağını vurguladı.
Ayrıca Avrupa, arama kurtarma botlarının Mısır’a teslimatını hızlandıracak. Bu da Arap ülkesinin Akdeniz’deki yasa dışı geçişleri azaltma çabalarına yardımcı olacak.
Bununla birlikte Mısırlı parlamenterler, Avrupa ile, Kahire’nin Akdeniz’in yasa dışı geçişlerini önleme konusunda sadece uygulayıcı olma rolünün ötesine geçen daha geniş bir ortaklık geliştirmeyi amaçlıyor.
Senaryo- Kabus
Mısır Parlamentosu Yasama Komitesi üyesi Atıf Magharafi, Al-Majalla’ya yaptığı açıklamada, Mısır’ın, Avrupa’yı yasadışı göç ve terörizm de dahil olmak üzere çeşitli tehditlerden korumada çok önemli bir rol oynadığına dikkat çekti. Magharafi, “Bu, Mısır’a, AB ile Akdeniz’e yasa dışı geçişlerle mücadeleyle sınırlı olmayan kapsamlı bir ortaklık kurma yetkisi veriyor” dedi.
“Mısırlı parlamenter: “Kahire, Avrupa’yı yasadışı göç ve terörizm de dahil olmak üzere çeşitli tehditlerden korumada çok önemli bir rol oynuyor.”
Mısır, kendisinden Avrupa’ya yasadışı göç akışını durdurmak için yoğun çaba sarf ediyor. Geçmişte uzun bir süre göçmen dalgalarının Avrupa kıyılarına geçiş noktası olduktan sonra Mısır, Afrika ve Orta Doğu’nun sorunlu bölgelerinden gelen insanların bu kıyıları kullanarak Avrupa’ya gitmesini önlemek amacıyla kıyıları üzerindeki kontrolünü sıkılaştırmayı başardı. Mısır hükümeti ayrıca, Mısır çölünde büyük bir başkent kurmak da dahil olmak üzere emek talebi yaratan çok sayıda kalkınma projesi başlatarak, Mısırlıların Avrupa’ya yasa dışı göç etme olasılığını da azalttı.
Ancak Mısır’a komşu iki ülke olan Libya ve Sudan’da yaşanan huzursuzluklar, Mısır üzerinde ciddi bir baskı oluşturuyor. Gazze’deki mevcut durum, bu baskıyı artırdığı gibi Mısır’ın içinde bulunduğu zor ekonomik koşulları daha da ağırlaştırıyor. Bütün bunlar ise yasadışı göçü, Mısırlılar arasında ortak bir eğilim olarak yeniden ön plana çıkaracaktır. Gıda fiyatları yükseldikçe, iş imkanları azaldıkça ve hayat zorlaştıkça, daha çok Mısırlı kendi ülkeleri dışında, büyük olasılıkla Avrupa’da fırsatlar aramaya yönelecektir.
Nitekim devlet yetkililerinin yasadışı göçü kontrol etmek için aldığı önlemlere rağmen Mısırlılar denize geri döndü. Kahire’deki gözlemciler, Mısırlıları Avrupa kıyılarına ulaşma umuduyla tehlikeli yolculuklara çıkaran ölüm botlarının yeniden ortaya çıkmasının, Mısır’ın sınırlı destekten veya Avrupa için sahil güvenlik görevi yapmaktan daha fazlasına ihtiyacı olduğunu gösterdiğini söylüyor.
Şarku’l Avsat’ın Al-Majalla’dan aktardığı haberde Al-Ahram Siyasi ve Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden Imad Gad, yaptığı açıklamada, “Mısır’ın, halkına ekonomik fırsatlar yaratabilmek ve gençleri yasadışı göçten uzaklaşmaya teşvik edebilmek için gerçek desteğe ihtiyacı var. Sanayi sektörünü ileriye taşıyacak teknoloji ve ekipmanlara ihtiyacı var. Bu, insanlara iş fırsatları yaratacak ve Avrupa’ya yasadışı göç dalgasını durduracak” ifadelerini kullandı.
*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.
Türk Silahlı Kuvvetleri ile yapılan anlaşma kapsamında İç Güvenlik Eğitim ve Tatbikat Merkezi'nde eğitim gören Libyalı askerler (Getty)
Libya açıklarında, Akdeniz'in ortasında, Bahri Selam Gaz Sahası ve el-Buri Petrol Sahası bölgesinde bulunan petrol ve gaz platformu, 25 Şubat 2022 (Getty)