Geçmişin sessiz tanığı: 524 kişiye mezar olan I. Dünya Savaşı gemisi bulundu

Gemi enkazından, hayatını kaybeden denizcilerin kalıntıları çıkmadı (Simon Kay/Lost In Waters Deep)
Gemi enkazından, hayatını kaybeden denizcilerin kalıntıları çıkmadı (Simon Kay/Lost In Waters Deep)
TT

Geçmişin sessiz tanığı: 524 kişiye mezar olan I. Dünya Savaşı gemisi bulundu

Gemi enkazından, hayatını kaybeden denizcilerin kalıntıları çıkmadı (Simon Kay/Lost In Waters Deep)
Gemi enkazından, hayatını kaybeden denizcilerin kalıntıları çıkmadı (Simon Kay/Lost In Waters Deep)

İskoçya kıyılarında I. Dünya Savaşı'nda içindeki 500'den fazla kişiyle battığı düşünülen bir gemi enkazı bulundu. Son derece iyi durumdaki gemi, denizin dibinde 100 yıldır keşfedilmeyi bekliyordu. 

118 metre uzunluğa ve 18 metre genişliğe sahip HMS Hawke ilk kez 1891'de suya indirilmişti. 

Britanya'nın Kraliyet Donanması'na ait gemi uzun yıllar hizmet vermiş ancak I. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın U-bot türü bir denizaltısından fırlatılan torpidoyla ömrünün sonuna gelmişti

BBC'nin aktardığı üzere 15 Ekim 1914'te atılan torpido, geminin alev alıp patlamasına ve 8 dakika içinde sulara gömülmesine neden olmuştu. Patlamadan 70 kişi sağ kurtulmayı başarırken gemideki diğer 524 kişi kurtulamamıştı. 

İskoçya sularındaki gemi enkazlarını arayan kuruluş Lost in Waters Deep, 12 Ağustos'ta yaptığı açıklamada HMS Hawke'u nihayet bulduklarını duyurdu. 

Enkazda geminin adını taşıyan bir çan gibi tanımlayıcı bir bulgu çıkmadı. Ancak bu bölgede kaybolduğu bilinen başka gemi olmadığını ve enkazın HMS Hawke'un içinde yer aldığı Edgar sınıfının özelliklerini taşıdığını söyleyen dalgıçlar, doğru gemiyi bulduklarına neredeyse emin. 

Dalgıç ekibinden Will Schwarz, bunun HMS Hawke dışında bir gemi olmasının "mümkün olmadığını" söylüyor. 

Lost in Waters Deep, enkazı tespit etmek için ilk başta U-bot denizaltının kumandanının günlüğünü inceleyerek torpidonun ne zaman atıldığını anlamaya çalışmış. Ardından geminin nerede battığını saptamak için Kraliyet Donanması kayıtlarına da bakmışlar. 

1980'lerde İskoçyalı balıkçıların bir tıkanıklık olduğunu söylediği bölgeye de dalış gerçekleştirmişler ancak ilk başta bundan bir sonuç alınamamış. 

Sonraki dalışlardaysa bu tıkanıklığın 1 kilometre kadar ilerisinde devasa enkazı keşfetmişler. 

Dalgıçlardan Steve Mortimer, BBC İskoçya'ya yaptığı açıklamada "Araştırma yıllarca sürdü ama sahada geçirdiğimiz süre sadece birkaç saatti" diyor. 

Mortimer yüzeyin 110 metre altında keşfedilen gemi enkazının olağanüstü derecede iyi durumda olduğunu söylüyor. 

Dalgıç "Kıç tarafının arka tarafında kaptanın yürümesi için harika bir yol var. Savaş gemisi olduğu için tabii ki bir sürü silah da var" diyerek ekliyor:

Kraliyet Donanması'na ait epey çanak çömlek var. Büyüleyici bir şey bu. Belli ki tamamen gafil avlanmış çünkü pencerelerin çoğu halen açıktı.

CNN'e konuşan Schwarz da büyük ölçüde yekpare halde kalan gemi hakkında "Silahlar hâlâ aktifmiş gibi görünüyor, o kadar iyi cilalanmışlar ki inanılmaz" ifadelerini kullanıyor:

Daha önce hiç bu kadar iyi durumda silah görmemiştim, kesinlikle çok güzeller. Ancak 524 gencin burada hayatını kaybettiğinin de farkındayız.

Schwarz, sonraki çalışmalarda enkazın HMS Hawke'a ait olduğunu kesin bir şekilde kanıtlayacak unsurlar çıkabileceğini söylüyor. 

BBC'ye göre Kraliyet Donanması'nın gelecek haftalarda enkazı resmen tanımlaması bekleniyor.

Independent Türkçe, CNN, BBC, Lost in Waters Deep



Mars'taki gizemli şeritler sıvı su nedeniyle oluşmamış

Mars yamaçlarındaki şeritlerin, suyun ve yaşam ihtimalinin işareti olabileceği düşünülüyordu (ESA)
Mars yamaçlarındaki şeritlerin, suyun ve yaşam ihtimalinin işareti olabileceği düşünülüyordu (ESA)
TT

Mars'taki gizemli şeritler sıvı su nedeniyle oluşmamış

Mars yamaçlarındaki şeritlerin, suyun ve yaşam ihtimalinin işareti olabileceği düşünülüyordu (ESA)
Mars yamaçlarındaki şeritlerin, suyun ve yaşam ihtimalinin işareti olabileceği düşünülüyordu (ESA)

Bilim insanları Mars'taki gizemli çizgilerin su tarafından oluşmadığını öne sürdü. 

Kızıl Gezegen'in birkaç milyar yıl önce daha sıcak olduğu ve bu sayede sıvı su barındırdığı geniş çapta kabul ediliyor.

Gezegenin yaşanabilirliği açısından kritik önemdeki sıvı suyun bugünkü varlığıysa epey tartışmalı bir konu. Sıcaklık ve atmosferik basınç çok düşük olduğundan, yüzeyinde su bulunması oldukça zor görünüyor.

Öte yandan Mars'taki uçurum ve krater duvarlarında 1970'lerden beri gözlemlenen birtakım koyu çizgilerin, sıvı suyun akması sonucu oluştuğu düşünülüyordu. 

Bilim insanları uzun zamandır bu gizemli şeritlerin nasıl oluştuğunu saptamaya çalışırken yeni bir araştırma su dışında bir kaynağa işaret ediyor.

Bulguları hakemli dergi Nature Communications'ta dün (19 Mayıs) yayımlanan çalışmada 86 binden fazla uydu görüntüsü incelendi. Araştırmacılar bu görüntülerde Mars yamaçlarındaki yaklaşık 500 bin şeridi saptadı. 

Ardından bu gizemli çizgileri analiz etmek için bir makine öğrenimi algoritması geliştirdiler. Ekip daha kısa süre içinde kaybolan ve yinelenen yamaç çizgileri (RSL) adı verilen şekilleri de çalışmaya dahil etti.

Bulgular bu şekillerin sıvı su veya buzun yamaçlardan akması sonucu değil, küçük taneli tozların eğimli arazilerde birikmesi ve ardından rüzgar, meteor çarpması ve depremler gibi tetikleyicilerle yamaçlardan aşağıya doğru itilmesiyle gerçekleştiğine işaret ediyor.

Analize göre sözkonusu şekiller, sıcaklık artışları, yüksek nem veya yamaçların belirli bir yöne bakmasıyla ilişkili değil. Daha ziyade ortalamanın üzerinde rüzgar hızı ve toz birikimiyle oluşuyorlar ve bu da daha kurak bir kökenin göstergesi. 

Brown Üniversitesi'nden makalenin ortak yazarı Adomas Valantinas "Küçük toz parçacıkları sıvı olmadan akıntı benzeri desenler oluşturabilir. Bu olgu, aşırı küçük tozların müdahale durumunda bir sıvıya benzer şekilde davranabilmesiyle ortaya çıkıyor; tozlar akıyor, dallanıyor ve aşağı doğru hareket ederken parmak benzeri desenler oluşturuyor" diyerek ekliyor:

Bu, kuru kumun döküldüğünde su gibi akmasına benziyor. Ancak Mars'ta, ultra ince parçacıklar ve düşük yerçekimi bu akışkan benzeri özellikleri artırarak su akışı sanılabilecek şekiller yaratıyor.

Yeni araştırma, sıcaklıkların donma noktasının üzerine çıkabildiği dönemlerde Mars'ın yüzeyinde sıvı su bulunma ihtimalini elemiyor. 

Bern Üniversitesi'nden çalışmanın bir diğer yazarı Valentin Bickel "Her şey dönüp dolaşıp yaşanabilirlik ve yaşam arayışına geliyor" diyor: 

Eğer yamaç çizgileri ve RSL gerçekten sıvı su veya tuzlu su tarafından oluşturuluyorsa, bunlar yaşam için bir alan yaratabilir. Ancak bunlar nemli süreçlerle bağlantılı değilse, bu durum dikkatimizi daha umut verici yerlere yöneltmemizi sağlar.

Independent Türkçe, IFLScience, Reuters, Nature Communications