ABD Başkanı Donald Trump, enerjiden cezai aflara ve göçe kadar birçok konuda yeni yönetimine damgasını vurmaya çalışırken bir dizi idari emir ve talimat yayınladı.
İşte Trump'ın göreve geri döndüğü ilk günde imzaladığı önemli idari emirlerden bazıları:
*Af
Trump, milletvekillerinin 2020 seçimlerindeki yenilgisini onaylamasını engellemeye çalışırken polise saldıran kişilere destek jesti olarak 6 Ocak 2021'de ABD Kongre Binası'nı basan yaklaşık bin 500 kişi için af çıkardı. Trump, “Açıkçası bu gece ortaya çıkacaklarını umuyoruz. Bunu bekliyoruz,” dedi.
Karar ayrıca aşırı sağcı Proud Boys ve Oath Keepers örgütlerinin 14 üyesinin cezalarını da hafifletiyor; bunlardan bazıları şiddeti kışkırtmak ve komplo kurmaktan hüküm giymişti. Karar ayrıca ABD Adalet Bakanı'na isyanla ilgili devam eden davaları düşürme talimatı veriyor.
* Göçmenlik
Trump, ABD-Meksika sınırındaki yasadışı göçü ulusal acil durum ilan eden, suç çetelerini terör örgütü olarak tanımlayan ve yasadışı göçmenlerin ABD'de doğan çocuklarına otomatik vatandaşlık verilmesini hedef alan emirleri imzaladı.
Trump'ın ABD'de mültecilerin yeniden yerleştirilmesiyle ilgili emri, programı en az dört ay süreyle askıya alacak ve belirli ülkelerden gelen yolcuların seyahat yasağına tabi tutulup tutulmayacağını görmek için bir güvenlik incelemesi yapılmasını emredecek. Kararda, “Amerika Birleşik Devletleri çok sayıda göçmeni kabul etme kapasitesinden yoksundur” denildi.
* Biden'ın eylemleri iptal edildi
Bir spor salonunda düzenlenen mitingde Trump, önceki yönetimin 78 yürütme eylemini iptal etti. Trump, “Önceki yönetimin yaklaşık 80 yıkıcı icraatını iptal edeceğim” dedi. Eski Başkan Joe Biden'ın yönetimi altındaki “siyasi zulüm” ile ilgili tüm kayıtların muhafaza edilmesi yönünde talimat veren bir kararnameyi imzalayacağını ifade etti.
İptal, Biden'ın 2021'de göreve geldiği ilk günden geçen haftaya kadar, Kovid yardımından temiz enerji endüstrilerinin desteklenmesine uzanan konuları kapsayan icra emirleri için geçerli.
* Çeşitlilik
Trump ayrıca çeşitliliği, eşitliği ve kapsayıcılığı teşvik eden ve LGBTQ ve ırksal azınlıkların haklarını güçlendiren yürütme emirlerini iptal ederek, en marjinalleştirilmiş Amerikalılara yönelik korumaları azaltma vaatlerini yerine getirdi. Biden tarafından imzalanan ve iptal edilen 78 kararnameden en az 12'si ırksal eşitliği ve LGBT topluluğuna yönelik ayrımcılıkla mücadeleyi destekleyen nitelikte.
* TikTok yasağı
Trump, 19 Ocak'ta kapatılması planlanan kısa video uygulaması TikTok'un 75 günlük yasağını erteleyen bir kararnameyi imzaladı. Karar, Başsavcıya "yönetime TikTok ile ilgili uygun eylem tarzını belirleme fırsatı vermek için" yasayı uygulamama talimatı veriyor.
* Mevzuat ve işe alımların dondurulması
Trump, hükümet işe alımlarını ve yeni federal düzenlemeleri donduran emirlerin yanı sıra federal çalışanların tamamen yüz yüze katılıma dönmelerini gerektiren bir emir imzaladı. “Biden'ın bürokratlarının yönetmelik çıkarmaya devam etmesini engelleyecek yeni düzenleyici eylemleri derhal donduracağım” diyen Trump, ‘yalnızca Amerikan halkına sadık olan yetkin kişileri işe almamızı sağlamak için geçici bir işe alım dondurması’ yapacağını belirtti.
Bu hamle, çok sayıda kamu çalışanını uzaktan çalışma düzenlemelerini terk etmeye zorlayacak ve Kovid-19 salgınının ilk aşamalarında başlayan eğilimi tersine çevirecek. Trump'ın bazı müttefikleri, işe geri dönme talimatının kamu hizmetlerinin küçülmesine yardımcı olmayı amaçladığını ve Trump'ın uzun süredir görev yapan hükümet çalışanlarını sadık kişilerle değiştirmesini kolaylaştıracağını söyledi.
* Enflasyon
Trump, artan fiyatlar karşısında Amerikan halkına acil yardım sağlanması ve Amerikan işçisinin refahının arttırılması için tüm icra dairelerine ve kurumlarına talimat verdi. Bu tedbirler arasında maliyetleri arttıran düzenlemelerin ve iklim politikalarının azaltılması, konut maliyetlerinin düşürülmesi ve konut arzının arttırılmasına yönelik adımlar yer alıyor. Kararda, “Geçtiğimiz dört yıl boyunca Biden yönetiminin yıkıcı politikaları Amerikan halkına tarihi bir enflasyon krizi yaşattı” denildi.
* İklim
Trump ayrıca BM'ye çekilme gerekçelerini açıklayan bir mektubu da içeren Paris İklim Anlaşmasından çekilme kararını imzaladı. Trump'ın 5 Kasım'da başkanlık seçimlerini kazanmasından beri beklenen bu duyuru, anlaşmanın temel hedefi olan küresel sıcaklık artışının sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerine çıkmasını önleme hedefini tehdit ediyor.
Emirde “Yönetimimin politikası ABD'nin ve Amerikan halkının çıkarlarını ön planda tutmaktır” deniliyor.
Biden tarafından yayınlanan ve Kuzey Kutbu'ndaki yaklaşık 16 milyon dönümlük alanda petrol sondajını yasaklayan 2023 tarihli bir notu iptal ederek, hükümetin federal topraklarda ve sularda enerji arama ve üretimini teşvik etmesi gerektiğini belirtti ve elektrikli araçlarla ilgili bir yetkiyi iptal etti.
*Sağlık
Trump, örgütün Kovid-19 salgını ve diğer küresel sağlık krizlerini kötü idare ettiğini söyleyerek, ABD'nin Dünya Sağlık Örgütü'nden çekilmesi talimatını verdi. Trump'ın BM'ye bağlı kuruluşa yönelik uzun süredir devam eden eleştirileriyle uyumlu olan plan, ABD'nin küresel sağlık politikasında büyük bir değişimi temsil ediyor ve Washington'u salgın hastalıklarla mücadeleye yönelik uluslararası çabalardan daha da izole ediyor.
* Hükümet Verimliliği
Trump, ABD hükümetini küçültmeyi amaçlayan Hükümet Verimliliği Departmanı adlı danışma grubu oluşturmak için bir idari eylem imzaladı. Tesla CEO'su Elon Musk tarafından yönetilen grubun başlıca hedefleri arasında, tüm federal kurumları ortadan kaldırmak ve federal hükümet istihdamının dörtte üçünü kesmek yer alıyor.
* “Derin devleti” hedef almak
Başkan, hükümeti siyasi muhaliflere karşı “askersizleştirmek” için bir belge imzaladı. Emir, Başsavcı'yı, önceki yönetim döneminde Adalet Bakanlığı, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu ile Federal Ticaret Komisyonu da dahil olmak üzere federal hükümetin son dört yıldaki faaliyetlerini soruşturmaya yönlendiriyor.
Emir, hükümeti “federal hükümetin kolluk kuvvetlerini silahlandırma ve istihbarat topluluğunu silahlandırma konusundaki suiistimallerini tespit etmeye ve düzeltmek için uygun önlemleri almaya” yönlendiriyor.
* İfade Özgürlüğü
Trump, “ifade özgürlüğünü yeniden tesis etmeyi ve federal sansürü sona erdirmeyi” amaçladığını söylediği bir kararname imzaladı. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada “‘Dezenformasyon’, ‘dezenformasyon’ ve ‘yanlış bilgilendirme’ ile mücadele kisvesi altında, federal hükümet Amerikan vatandaşlarının anayasal olarak korunan ifade haklarını ihlal etmiştir” denildi. Trump ve Cumhuriyetçi müttefikleri, eski Demokrat Başkan Biden yönetimini çevrimiçi platformlarda ifade özgürlüğünün bastırılmasını teşvik etmekle suçladı.
*Enerji
Trump ulusal enerji acil durumu ilan ederek, stratejik petrol rezervlerini doldurma ve ABD enerjisini dünyanın dört bir yanına ihraç etme sözü verdi. ABD'de petrol ve gaz üretimini en üst düzeye çıkarmak için ulusal enerji acil durumu ilan etmek, aşırı düzenlemeleri kaldırmak ve ABD'yi iklim değişikliğiyle mücadele için uluslararası bir anlaşmadan çekmek de dahil olmak üzere kapsamlı bir plan ortaya koydu.
Trump bu emirlerin enflasyonu düşürmeye ve ABD'nin ulusal güvenliğini korumaya yardımcı olmasını beklediğini söyledi. Trump ayrıca Alaska'da petrol ve gaz gelişimini arttırmayı amaçlayan emirleri imzaladı ve Biden'ın Kuzey Kutbu topraklarını ve sularını sondajdan koruma çabalarını iptal etti. Beyaz Saray'ın internet sitesinde yer alan açıklamaya göre ABD ayrıca rüzgâr çiftliklerinin kiralanmasına da son verilecek.
Biden'ın fosil yakıtlardan uzaklaşmayı teşvik etmek ve küresel ısınmayla mücadelede ABD'nin liderliğini sağlamlaştırmak istemesinin ardından atılan bu adımlar, Washington'un enerji politikasında büyük bir değişime işaret ediyor.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara, 4 Şubat 2025'te Ankara'daki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde yaptıkları görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında el sıkışıyor (AFP)