Addis Ababa Zirvesi, Afrika kıtasının istikrara kavuşmasına katkıda bulunacak mı?

Zirvede, Sudan, Somali, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Gazze Şeridi'ndeki gelişmeler tartışılıyor

Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'daki Afrika Birliği Zirvesi'nden (Mısır Bakanlar Kurulu)
Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'daki Afrika Birliği Zirvesi'nden (Mısır Bakanlar Kurulu)
TT

Addis Ababa Zirvesi, Afrika kıtasının istikrara kavuşmasına katkıda bulunacak mı?

Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'daki Afrika Birliği Zirvesi'nden (Mısır Bakanlar Kurulu)
Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'daki Afrika Birliği Zirvesi'nden (Mısır Bakanlar Kurulu)

Afrika Birliği (AfB) tarafından düzenlenen yıllık zirve Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da gerçekleşirken, zirvenin kıtadaki durumu istikrara kavuşturma kabiliyetine ilişkin sorular gündeme geldi.

Afrika'daki barış ve güvenlik konuları Addis Ababa'daki Afrikalı devlet başkanlarının toplantılarında ön planda olmasına rağmen, uzmanlar, Addis Ababa Zirvesi’nin çatışma sorunları üzerindeki etkisinde zorluk görüyorlar; ancak durumu sakinleştirmek için uluslararası ortaklara güveniyorlar.

AfB Zirvesi dün Addis Ababa'daki AfB merkezinde Angola'nın 2025 başkanlık görevini Moritanya'dan devralmasıyla başladı. İki gün sürecek zirvede AfB Komisyonu'nun başkan, başkan yardımcısı ve altı komisyon üyesinden oluşan liderlik pozisyonlarının seçilmesi planlanıyor.

Zirve sırasında Afrikalı liderler, ‘Sudan, Libya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusundaki gelişmelerin’ yanı sıra ‘adalet, gıda güvenliği, dijital dönüşüm ve ekonomik entegrasyon’ konularını ele alacaklar.

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ve AfB Komisyon Başkanı Musa Faki'nin katıldığı zirvenin dünkü açılış tartışmalarına Gazze Şeridi'ndeki gelişmeler damgasını vurdu.

Abbas, ‘Filistinlilerin Gazze Şeridi'nden çıkarılması çağrılarının dünyayı Gazze Şeridi'ndeki savaş suçları ve soykırımdan, yerleşim suçlarından ve Batı Şeria'yı ilhak etme girişimlerinden uzaklaştırmayı amaçladığını’ ve bu çağrıların devam etmesinin ‘bölgeyi barış yerine şiddet döngüsü içinde tutacağını’ söyledi.

Diğer yandan BM Genel Sekreteri, ‘Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusunda gerilimin azaltılması’ çağrısında bulunarak, bu bölgede devam eden çatışmaların ‘tüm Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin istikrarını tehdit ettiğini’ belirtti.

BM raporlarına göre, Ruanda güçleriyle ittifak halindeki M23 hareketinin Goma ve Bukavu da dahil olmak üzere bir dizi Kongo Demokratik Cumhuriyeti kentinin kontrolünü ele geçirmesinin ardından, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin doğu bölgesi son dönemde onlarca kişinin ölümüne ve binlerce kişinin yerinden edilmesine yol açan şiddet olaylarına sahne oluyor.

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusundaki şiddet olayları, AfB Zirvesi'nde ele alınması beklenen Sudan, Afrika Boynuzu ve Libya'daki durum gibi bir dizi Afrika çatışmasından biri. Ancak Afrika Boynuzu meseleleri konusunda uzman Sudanlı gazeteci Abdulmunim Ebu İdris, ‘AfB'nin kıtadaki çatışmalarda bir atılım gerçekleştirmesinin zor olduğuna, zira mali kapasiteye veya çatışmaların taraflarından bazılarını etkileyecek araçlara sahip olmadığına’ inanıyor.

Ebu İdris'e göre AfB'nin bu yılki toplantılarında en çok ilgiyi AfB Komisyonu seçimleri gördü. Ebu İdris, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, “AfB özellikle Sudan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusu ve Sahel'deki durum gibi acil çatışma konularında başarıya ulaşmak için her zaman Afrika dışından uluslararası ortaklara güveniyor” dedi.

ı7kı7
Afrika Birliği (AfB) Komisyonu Başkanı Musa Faki (Etiyopya Dışişleri Bakanlığı)

Sudan Düşünce ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Uluslararası İlişkiler Birimi Direktörü Mekki el-Mağribi'ye göre Sudan, yıllık zirve toplantıları sırasında askıya alınan AfB üyeliğini yeniden başlatmayı bekliyor. El-Mağribi, “Aralarında Mısır ve Cezayir'in de bulunduğu bazı ülkelerden Sudan'ın AfB'ye geri dönmesi yönünde çağrılar var. Ancak Afrika ülkelerinin bazı delegasyonlarının tartışmalarında bu konuya öncelik verilmiyor” şeklinde konuştu.

Şarku’l Avsat'a konuşan el-Mağribi, “İç siyasi gelişmelerin bir sonucu olarak altı Afrika ülkesinin faaliyetlerinin askıya alınmaya devam etmesi nedeniyle bazı ülkelerden üyeliğin askıya alınması mekanizmalarının yeniden gözden geçirilmesi yönünde talepler var” dedi

AfB, 27 Ekim 2021 tarihinde Sudan'ın üyeliğini askıya alırken, Burkina Faso, Mali, Gine, Nijer ve Gabon olmak üzere 5 Afrika ülkesinin de ‘son yıllarda tanık olduğu askeri darbeler’ sonucunda üyeliği askıya alındı.

Sudan Dışişleri Bakanlığı perşembe günü AfB Barış ve Güvenlik Konseyi (PSC) üyesi ülkelerin dışişleri bakanlarına gönderdiği mektupta, ‘Sudan'ın AfB üyeliğinin yeniden başlatılması’ çağrısında bulundu. Söz konusu mektupta, “Sudan ordusu ve müttefik güçler ülke üzerindeki kontrol alanlarını genişletti” denildi.

El-Mağribi, Sudan'daki savaşta ve Afrika Boynuzu'ndaki gerginliklerde Afrika müdahalelerinin herhangi bir etkisi olduğunu düşünmüyor. El-Mağribi, “AfB'nin bu zorlukları ele alması yardımcı olmadı ve uluslararası müdahaleler en büyük etkiyi yarattı” dedi.

Mısırlı Afrika uzmanı Rami Zuhdi, ‘AfB’nin kıtadaki krizleri çözmek için etkili araçlardan yoksun olduğunu’ söyleyerek el-Mağribi’nin görüşüne katıldı. Zuhdi, “Bu durum, Libya ve bazı Sahel ülkelerindeki güvenlik durumu gibi konularda Afrika'nın zayıf angajmanından da anlaşılmaktadır. Sorun, kıta ülkelerinin çatışmalarını en iyi şekilde çözebilecek durumda olmalarına rağmen, bazı ülkelerin krizleri çözme konusundaki irade eksikliğidir” değerlendirmesinde bulundu.

Zuhdi, “Bazı Afrika ülkelerindeki çatışma ve gerilimlerin karmaşıklığı, herhangi bir bölgesel ve uluslararası kuruluşun bunları çözmesini zorlaştırıyor” dedi. Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Ortadoğu'daki çatışma ve Filistin meselesindeki gelişmeler nedeniyle yaşanan büyük uluslararası kutuplaşmanın ortasında kıtanın krizlerinde belirleyici bir Afrika rolünden bahsetmenin zor olduğunu’ belirten Zuhdi, ‘Güney Afrika'nın Gazze Şeridi'ndeki savaş suçları nedeniyle İsrail'i yargılaması gibi uluslararası etkileşimle karşılaşan bazı Afrika hamlelerine’ dikkat çekti.

Daha önce Güney Afrika, İsrail'i ‘Gazze Şeridi'nde Filistinlilere karşı soykırım eylemleri gerçekleştirmekle’ suçlayarak Uluslararası Adalet Divanı'nda (UAD) dava açmıştı.



ABD'de bir ilk: Colorado saldırganının ailesi sınır dışı edilecek

Soliman'ın, saldırıyı gerçekleştirmek için kızının liseden mezun olmasını beklediğini ifadesinde söylediği bildiriliyor (Lisa Turnquist/AP)
Soliman'ın, saldırıyı gerçekleştirmek için kızının liseden mezun olmasını beklediğini ifadesinde söylediği bildiriliyor (Lisa Turnquist/AP)
TT

ABD'de bir ilk: Colorado saldırganının ailesi sınır dışı edilecek

Soliman'ın, saldırıyı gerçekleştirmek için kızının liseden mezun olmasını beklediğini ifadesinde söylediği bildiriliyor (Lisa Turnquist/AP)
Soliman'ın, saldırıyı gerçekleştirmek için kızının liseden mezun olmasını beklediğini ifadesinde söylediği bildiriliyor (Lisa Turnquist/AP)

ABD'nin Colorado eyaletinde İsrailli rehineler için yapılan eyleme saldıran kişinin ailesi gözaltına alındı. 

ABD İç Güvenlik Bakanı Kristi Noem ve Beyaz Saray sosyal medyada yaptıkları açıklamalarda, ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Dairesi'nin (ICE) Mohamed Sabry Soliman'ın eşi ve 5 çocuğunu da soruşturma kapsamına aldığını ve saldırıyla bağlantılı olup olmadıklarının araştırıldığını açıkladı.

Beyaz Saray, X'te yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:

SON DAKİKA: Yahudi Amerikalılara yangın bombasıyla düzenlenen antisemitik saldırının şüphelisi olan kaçak yabancı Mohamed Soliman'ın eşi ve 5 çocuğu yakalandı ve hızlı bir şekilde sınır dışı edilmek üzere şimdi ICE gözetimi altındalar.

BU AKŞAM KADAR ERKEN BİR VAKİTTE BİLE SINIR DIŞI EDİLEBİLİRLER.

İç Güvenlik Bakanlığı sözcülerinden Tricia McLaughlin de ailenin turist vizelerinin iptal edildiğini duyurdu. 

Washington Post'a konuşan hukukçular, göçmenlerin hakim görmeden sınır dışı edilmesini öngören mekanizmanın 1996'da yaratıldığını belirtirken bu işlemin ne kadar yasal olduğunu da sorguladı. 

Tecrübeli hukukçu Derege Demissie, "Bu normal değil. Suçla ilişkilendirilen bir kişinin yakını ya da akrabalarının herhangi bir suç eylemiyle ilişkilendirilmedikleri halde ICE tarafından hedef alındığı bir başka örnek hatırlamıyorum" dedi. 

ABD merkezli düşünce kuruluşlarından Cato Institute'ten Alex Nowrasteh de "Bir teröristin akrabası olmak, özgür bir ülkede suç değildir ve öyle görülemez" ifadesini kullandı.

Colorado'daki Boulder kentinde pazar günü İsrailli rehineler için yapılan eyleme düzenlenen saldırı dünyada ses getirmişti. 

"Özgür Filistin" diye bağıran Mohamed Sabry Soliman, göstericilere yanıcı maddeler fırlatmıştı. 

Yaklaşık 20 kişilik gösterici grubundan 12 kişi yaralandı.

Polis, hazırladığı 18 molotofkokteylinden yalnızca ikisini fırlatan Soliman'ın daha önce hiç kimseye böylesi bir zarar vermediği için korkup çekindiğini bildirdi.

45 yaşındaki şüpheli olay yerinde direnmeden gözaltına alınırken FBI "terör soruşturması" başlattı. 

Beyaz Saray, Soliman'ın turist vizesinin süresi dolmasına rağmen ABD'yi terk etmediğini açıklayarak onun için "kaçak yabancı" dedi. 

Cinayete teşebbüs ve nefret suçu suçlamalarıyla tutuklanan Soliman'ın sorgusunda, Mısır'da doğup 17 yıl boyunca Kuveyt'te yaşadıktan sonra 2022'de ailesiyle birlikte ABD'ye geldiğini ve bir yıldır bu saldırıyı planladığını itiraf ettiği bildiriliyor.

Soliman, eşi ya da çocuklarının bu planlardan haberi olmadığını da söylemiş. 

2023'ten beri Uber şoförlüğü yapan Soliman ya da ailesinin iltica başvurusunda bulunup bulunmadığı bilinmiyor. Mülteci adaylığı, sınır dışı edilmelerini güçleştirebilecek bir etken.

Independent Türkçe, Washington Post, AP