En büyük dinozor türlerinden biri keşfedildi

30 metrelik Chucarosaurus Diripienda aşağı yukarı bir mavi balinayla aynı uzunlukta

Yeni keşfedilen uzun boyunlu bir otobur türü olan devasa "Chucarosaurus Diripienda" dinozorunun kemiği (Bernardino Rivadavia Doğa Tarihi Müzesi/Reuters)
Yeni keşfedilen uzun boyunlu bir otobur türü olan devasa "Chucarosaurus Diripienda" dinozorunun kemiği (Bernardino Rivadavia Doğa Tarihi Müzesi/Reuters)
TT

En büyük dinozor türlerinden biri keşfedildi

Yeni keşfedilen uzun boyunlu bir otobur türü olan devasa "Chucarosaurus Diripienda" dinozorunun kemiği (Bernardino Rivadavia Doğa Tarihi Müzesi/Reuters)
Yeni keşfedilen uzun boyunlu bir otobur türü olan devasa "Chucarosaurus Diripienda" dinozorunun kemiği (Bernardino Rivadavia Doğa Tarihi Müzesi/Reuters)

Paleontologlar iki yeni dinozor türü keşfetti ve fosil gruplarından birindeki parçalar, şimdiye kadar var olmuş en büyük canlılardan biri olduğu düşünülen bir dinozora ait.

Arjantin'in güneyndeki Patagonya bölgesinde keşfedilen bu uzun boyunlu, devasa otobur dinozor türü 50 ton ağırlığında ve 30 metre uzunluğunda, yani kabaca bir mavi balinayla aynı boydaydı.

Bu dinozor türünün kemikleri o kadar büyük ki bunları laboratuvara taşıyan minibüsün devrilmesine neden oldu ve bilim insanları, bu araba kazasında kalıntıları yuvarlandığı için dinozora "karıştırılmış" anlamına gelen "Chucarosaurus Diripienda" adını verdi.

Dinozor, Geç Kretase döneminde, 100,5 milyon ila 66 milyon yıl önce yaşamış.

Perşembe günü yayımlanan çalışmada dinozor, devasa boyutlarına kıyasla "nispeten ince ön ve arka bacaklara" sahip diye tanımlandı.

İspanya'da keşfedilen ayrı fosil parçaları da perşembe günü yayımlanan bir çalışmada bildirildi. Bu fosil parçalarıysa yeni bir spinosaurid dinozor türü ihtimaline ışık tutuyor.

Jaume I Üniversitesi'nden Andres Santos-Cubedo ve meslektaşları, daha önce İspanya'daki Arcillas de Morella Formasyonu'nda keşfedilen ve Geç Barremiyen, Erken Kretase dönemine (127 ila 126 milyon yıl önce) ait fosil parçalarını (bir sağ çene kemiği, bir diş ve 5 omur) analiz etti.

The Independent'ın haberine göre, araştırmacılar kalıntılara dayanarak dinozorun yaklaşık 10 ila 11 metre uzunluğunda olduğunu tahmin ediyor.

Spinosauridler, genellikle iki ayak üzerinde duran büyük, et yiyen hayvanlar olan farklı dinozor gruplarından meydana gelir.

Bunların Avrupa'da ortaya çıktığı ve daha sonra Afrika'yla Asya'ya göç ettiği düşünülüyor.

Araştırmacılar, yeni keşfedilen numuneyi diğer spinosauridlerle ilgili verilerle karşılaştırarak diğer türlerle evrimsel ilişkisini tespit etti.

Bulgulara göre Castellon'da bulunan ve bilim insanlarının Protathlitis cinctorrensis adını verdiği numune, hem yeni bir tür hem de yeni bir spinosaurid cinsi.

Bu cinse Yunanca'da "şampiyon" anlamına gelen Protathlitis ve numunenin ortaya çıkarıldığı Cinctorres kasabasına gönderme olarak Cinctorrensis isimleri verildi.

Araştırmacılar bu yeni türün, spinosauridlerin Erken Kretase döneminde, Kuzey Yarımküre'deki geniş kara parçası Lavrasya'da ortaya çıktığını ve bu iki alt tür grubunun Batı Avrupa'yı işgal ettiğini gösterebileceğini belirtiyor.

Scientific Reports adlı bilimsel dergide yazan yazarlar şöyle dedi:

Spinosauridler, Lavrasya'da Erken Kretase döneminde ortaya çıkmış ve iki alt familyanın bu dönemde Avrupa'nın batı kesimini işgal etmiş gibi görünüyor. Daha sonra Barremiyen-Aptiyen döneminde Afrika ve Asya'ya göç ederek burada çeşitlendiler. Avrupa'da baryonychinler baskınken, Afrika'da en kalabalık olanlar spinosaurinilerdi.

Ajanslardan da yararlanılmıştır



NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TT

NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)

Bilim insanları, beklenmedik hareketler sergileyen bir ötegezegenin, gezegen sistemlerine dair bilinenlere meydan okuduğunu söylüyor. 

Dünya'dan yaklaşık 455 ışık yılı uzaktaki bir yıldızın etrafında dönen TOI-1408 b adlı bir sıcak Jüpiter geçen yıl keşfedilmişti. 

Sıcak Jüpiter, Güneş Sistemi'ndeki Jüpiter'e benzese de yıldızına çok yakın yörüngelerle dönen gaz devlerini ifade ediyor.

NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu'nun (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) saptadığı gezegen, Jüpiter'in iki katı genişliğe ve kütleye sahipti. 

Gezegenin, TOI-1408 adlı yıldızına çok yakın dönmesi bilim insanlarını hayrete düşürmüştü. Ancak bu yıl yapılan başka bir keşif, şaşkınlıklarını daha da artırdı.

Lund Üniversitesi'nden araştırmacılar yine TESS'in yardımıyla, sistemde yıldıza daha yakın ve daha küçük başka bir gezegen tespit etti. 

Bulgularını The Astrophysical Journal Letters adlı hakemli dergide aktaran ekip, TOI-1408 c adlı küçük gezegenin aynı zamanda tuhaf bir yörüngeye de sahip olduğunu gözlemledi. 

Dünya'nın iki katı genişliğe ve 8 katı kütleye sahip ötegezegenin, gaz ve kaya karışımından oluştuğu tahmin ediliyor. Ötegezegen, Güneş Sistemi dışındaki gezegen anlamına geliyor. 

Araştırmacılar, TOI-1408 c'nin yıldızı etrafında dönme hızının beklenmedik şekilde değiştiğini gördü. 

Makalenin başyazarı Dr. Judith Korth, 5 Eylül Perşembe günü yaptığı açıklamada "Küçük gezegen çok sıradışı bir yörünge davranışı sergiliyor ve yıldızının önünden geçtiği zamanla ilgili ciddi farklılıklar sergiliyor; bu da genellikle görmediğimiz bir şey" diyerek ekliyor:

Küçük gezegenin varlığı, gezegen sistemlerinin oluşumu ve istikrarı hakkındaki mevcut teorilere meydan okuyor.

Bilim insanları alışılmadık bu yörünge hareketinden ve yıldızlarına yakınlıklarından dolayı sistemdeki iki gezegenin yörünge hareketlerini inceledi. 

Analizlerin ardından büyük gezegenin yıldız etrafında attığı her tura karşılık, küçük yoldaşının iki tur attığı sonucuna varıldı. 

Araştırmacılar, yıldızın etrafında "ritmik bir dans" içinde döndüğünü söyledikleri gezegenlerin bu sayede yakın yörüngelerde varlıklarını sürdürebildiğini buldu. 

Dr. Korth, Space.com'a yaptığı açıklamada "Hem TOI-1408 b hem de TOI-1408 c, Güneş Sistemi'ndeki gezegenlere kıyasla yıldızlarına inanılmaz derecede yakın. Jüpiter'in neredeyse her 4 günde bir (Merkür'ün periyodunun 20'de biri) Güneş'e çok yakın bir yörüngede döndüğünü düşünün" diyerek ekliyor:

Bu zaten yıldıza çok yakın bir yörünge ve yıldıza daha da yakın başka bir gezegen tespit ettik. Bu gezegen, büyük komşusuyla güçlü bir etkileşime girerek yörüngelerinin daha önce hiç görmediğimiz şekillerde sallanmasına neden oluyor.

Araştırmacılar ayrıca sistemde henüz keşfedilmemiş üçüncü bir gezegen de olabileceğini düşünüyor. Gözlemlenen tuhaf yörünge hareketlerinin bir açıklaması da bu gökcismi olabilir. 

Ekip, keşfettikleri nadir sistemin, gezegen sistemine dair çalışmalara katkı sunacağını umuyor. 

Dr. Korth "Elde ettiğimiz sonuçlar, gezegenlerin nasıl oluştuğu ve özellikle dev gezegenlerin bulunduğu sistemlerde birbirlerine çok yakın olduklarında nasıl davrandıkları hakkında daha fazla bilgi edinilmesine fayda sağlayabilir" diyor. 

Independent Türkçe, Space.com, Debrief, Lund Üniversitesi, The Astrophysical Journal Letters