Satürn'ün uydusundaki büyük buluş uzaylı yaşamın keşfine dair umudu artırdı

(NASA/Jet İtki Laboratuvarı/Caltech)
(NASA/Jet İtki Laboratuvarı/Caltech)
TT

Satürn'ün uydusundaki büyük buluş uzaylı yaşamın keşfine dair umudu artırdı

(NASA/Jet İtki Laboratuvarı/Caltech)
(NASA/Jet İtki Laboratuvarı/Caltech)

Satürn'ün uydusu Enceladus'ta çığır açıcı bir keşifle fosfat saptanması, Güneş sistemimizde uzayda yaşam bulma umutlarını artırdı.

Dünya'dakilerin ötesindeki bir okyanusta ilk kez fosfor bulunuyor. Bu da başka okyanus gezegenlerine ilişkin anlayışımızda önemli bir gelişmeye işaret ediyor.

Enceladus, yakınlarda dünya dışı yaşam bulmasına yönelik en muhtemel umutlardan biri. Enceladus'un dışı buzdan bir kabukla kaplı olsa da altında uzaydaki yaşama ev sahipliği yapabilecek küresel bir okyanus var.

Bu okyanusun bir kısmı Enceladus'un yüzeyinden yukarıya ve dışarıya doğru muazzam su bulutları biçiminde fışkırıyor. Bu yeni çalışmada da olduğu gibi bilim insanları, okyanusun kendisini daha iyi anlamak için bu bulutu incelemeyi başardı.

Son çalışmada araştırmacılar okyanusların nelerden meydana geldiğini bulmak adına, Satürn ve Enceladus'un etrafında uçan Cassini görevinden elde edilen verileri kullandı.

Araştırmacılar fosfor bulmakla kalmadı; veriler bu okyanuslarda, Dünya'dakilerden en az 100 kat daha yüksek yoğunlukta fosfor olabileceğine de işaret ediyor.

Dahası, yeni verilere dayalı modelleme aynı durumun diğer okyanus gezegenleri için de geçerli olabileceğini ve oralarda da uzayda yaşam bulunması ihtimalini artırma potansiyeli taşıdığını gösteriyor.

Tek başına fosfor yaşamın kanıtı değil. Ancak Dünya'da sudaki fosfor bileşiklerinin varlığı biyolojik aktivite açısından hayati önem taşıdığından, uzak bir dünyanın yaşamı destekleyip desteklemeyeceğini değerlendirmenin kilit bir parçası.

Bulguları açıklayan "Detection of phosphates originating from Enceladus’s ocean" (Enceladus'un okyanusundan gelen fosfatların saptanması) başlıklı çalışma bugün Nature'da yayımlandı.

Bu, Enceladus'tan elde edilen bir dizi bulgunun sadece sonuncusu. Kısa süre önce bilim insanları uydudan fışkıran bulutlarının devasa ve uydunun 20 katı büyüklüğünde olduğunu, bir olimpik yüzme havuzunu birkaç saatte dolduracak kadar su içerdiğini keşfetmişti.

NASA'nın Satürn'e gönderdiği Cassini uzay aracına dayanan yeni fosfor bulgularının aksine bu çalışma, James Webb Uzay Teleskobu tarafından yürütülmüştü. Bilim insanları bunun, uzaktaki uyduyu çok daha ayrıntılı şekilde anlamamızı sağlayacağınu umuyor.



Sadece 300 ışık yılı uzakta devasa gaz bulutu keşfedildi

Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
TT

Sadece 300 ışık yılı uzakta devasa gaz bulutu keşfedildi

Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)

Dünya'ya beklenmedik kadar yakın bir mesafede devasa bir gaz bulutu keşfedildi. Moleküler gaz bulutu, bilim insanlarına yıldız oluşum sürecini incelemeleri için eşsiz bir fırsat sunuyor.

Moleküler bulutlar içindeki toz ve gaz kümeleri çökerek yıldızları meydana getiriyor. Hidrojen ve karbonmonoksit molekülleri içeren bu bulutları, yıldız oluşturmalarından önce görmek zorlu bir iş.

Bilim insanları moleküler hidrojen gazı neredeyse görünmez olduğu için bu bulutları ararken karbonmonoksite odaklanıyor. Ancak karbonmonoksit miktarı azsa bulut kolayca gözden kaçabiliyor.

Araştırmacılar yeni keşfedilen moleküler gaz bulutunun bugüne kadar saptanmamasını da buna bağlıyor.

Bulguları hakemli dergi Nature Astronomy'de dün (28 Nisan) yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, bulutu daha önce hiç kullanılmamış bir yöntemle tespit etti. Araştırmacılar, buluttaki hidrojenin yaydığı ultraviyole ışık sayesinde keşfi yaptı.

Güney Kore'nin STSAT-1 uydusunun verilerini inceleyen araştırmacılar, hidrojenin doğal olarak yaydığı uzak ultraviyole ışığı fark etti. Normalde bu spektrumdaki ışığı yakalamak epey zor ancak uydunun spektrografı, bunu analiz edilebilecek dalga boylarına ayırmayı başardı. 

Rutgers Üniversitesi'nden çalışmaya liderlik eden Blakesley Burkhart, "Bu, moleküler hidrojenin uzak ultraviyole emisyonunu doğrudan bularak keşfedilen ilk moleküler bulut. Bu bulut, kelimenin tam anlamıyla karanlıkta parıldıyor" diyor.

Yunan mitolojisindeki şafak tanrıçası Eos'un adı verilen gaz bulutu Dünya'dan sadece 300 ışık yılı uzakta. Yaklaşık 3 katrilyon kilometrelik bu mesafe insan ölçeğinde muazzam bir büyüklüğe denk düşse de galaktik ölçekte çok yakın kabul ediliyor. Dünya'ya en yakın yıldız oluşum bölgesi olan Orion Bulutsusu yaklaşık 1300 ışık yılı uzakta. 

Hilale benzeyen bulutun kütlesi Güneş'in kütlesinin yaklaşık 3 bin 400 katı ve yaklaşık 40 Ay çapına (140 bin kilometre) sahip. 

Makalenin yazarlarından Thomas Haworth "Bu şey adeta kozmik arka bahçemizde ve biz onu kaçırdık" diyor.

Güneş Sistemi'nin yakın çevresini ifade eden Yerel Kabarcık'ta yer alan Eos, bugüne kadar bulunan en yakın moleküler bulut. 

Bilim insanları bu sayede yıldız ve yıldız sistemlerinin nasıl oluştuğunu çok daha iyi anlayabilecekleri bir imkana sahip. 

Burkhart, "Teleskoplarımızla baktığımızda, oluşum aşamasındaki tüm yıldız sistemlerini görebiliyoruz ancak bunun nasıl gerçekleştiğini ayrıntılı olarak bilmiyoruz" diyerek ekliyor: 

Eos'u keşfetmemiz heyecan verici çünkü artık moleküler bulutların nasıl oluştuğunu ve ayrıştığını, bir galaksinin yıldızlararası gaz ve tozu yıldızlara ve gezegenlere nasıl dönüştürdüğünü doğrudan ölçebiliyoruz.

Araştırmacılar ayrıca yeni yöntemi kullanarak yakınlarda gizlenen başka moleküler bulutları da keşfetmeyi umuyor.

Çalışmanın bir diğer yazarı Thavisha Dharmawardena "Bu teknik yıldızlararası ortam hakkında bildiklerimizi baştan yazabilir, galaksideki gizli bulutları ortaya çıkarabilir ve hatta kozmik şafağın algılanabilen en uzak sınırlarına kadar ulaşabilir" ifadelerini kullanıyor.

Independent Türkçe, Space.com, CNN, Nature Astronomy