Diğer gezegenlerde su ve uzaylı yaşam bulma ihtimalimiz "düşündüğümüzden 100 kat daha yüksek"

"Sıvı su bulma ihtimalimiz düşündüğümüzden 100 kat daha yüksek"

(Lujendra Ojha)
(Lujendra Ojha)
TT

Diğer gezegenlerde su ve uzaylı yaşam bulma ihtimalimiz "düşündüğümüzden 100 kat daha yüksek"

(Lujendra Ojha)
(Lujendra Ojha)

Sıvı haldeki suya ev sahipliği yapan, Dünya benzeri çok daha fazla gezegen olabileceğini öne süren yeni bir analizde, bunun Güneş Sistemi dışında uzayda yaşam bulma ihtimalini artırdığı belirtiliyor.

Lyon'daki Goldschmidt Jeokimya Konferansı'nda sunulan ve yakın zamanda Nature Communications adlı bilimsel dergide yayımlanan araştırmada, bir gezegenin yüzeyinde su bulunması için koşullar uygun olmasa bile yine de yüzeyinin altında sıvı su olabileceği bulundu.

Rutgers Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Lujendra Ojha şöyle diyor:

Çalışmamız, bu suyun pek de hesaba katmadığımız yerlerde bulunabileceğini gösteriyor. Bu da teoride yaşamın gelişebileceği ortamları bulma şansını önemli ölçüde artırıyor.

Bir gezegenin yüzeyi donmuş olsa bile, suyun yeraltında sıvılaşmasını sağlayacak kadar ısı üretilebilmesinin başlıca iki yolu var.

Bir örneğe atıfta bulunan araştırmacılar, birkaç milyar yıl önce Dünya yüzeyindeki sıvı suyun tamamen donsa da gezegenin her yerindeki suyun tamamen katı olmadığı bir zamana işaret etti.

Dünya tarihinin bu döneminde gezegenin derinliklerindeki radyoaktiviteden kaynaklanan ısı, suyu bazı yerlerde sıvı tutacak kadar ısıtabiliyordu.

Dr. Ojha, "Bunun bugün bile dondurucu soğuğa rağmen radyoaktiviteden kaynaklanan ısıyla beslenen, yeraltında büyük sıvı su göllerinin bulunduğu Antarktika ve Arktik Kanada gibi yerlerde gerçekleştiğini görüyoruz" diye açıklıyor.

Bunun halihazırda Mars'ın güney kutbunda bile gerçekleşiyor olabileceğini işaret eden bazı kanıtlar var.

Bilim insanları daha önce Güneş Sistemi'nde bile Satürn'ün Europa'sı gibi bazı uyduların, yüzeyleri tamamen donmuş olsa da yeraltında önemli miktarda sıvı su barındırdığını keşfetmişti.

Bunun nedeni bu uyduların iç kısımlarının, yörüngelerinde döndükleri büyük gezegenlerin yerçekimsel etkileriyle sürekli çalkalanmasıdır.

Dr. Ojha, "Bu, Jüpiter ve Satürn'ün uydularını Güneş sistemimizde yaşam bulmada başlıca adaylar haline getirirken, gelecekte bu cisimleri keşfetmek için birçok görev planlandı" diyor.

Yeni analizde araştırmacılar, Güneş'ten çok daha soğuk küçük yıldızlar olan M-tipi cüce adı verilen en yaygın yıldız türünün etrafındaki gezegenleri inceledi.

Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızların yaklaşık yüzde 70'i M-tipi cüce yıldızlar ve bugüne kadar bulunanlar arasında Dünya'ya en çok benzeyen ötegezegenler bu yıldızların yörüngesinde dönüyor.

Bilim insanları M-tipi cüce yıldızların yörüngesindeki bu tür gezegenlerde sıvı halde su üretmenin ve suyun varlığını sürdürmenin uygulanabilirliğini, yalnızca gezegenin ürettiği ısıyı göz önünde bulundurarak modelledi.

Dr. Ojha şöyle açıklıyor:

Radyoaktivitenin sıvı su üretme potansiyeli düşünüldüğünde bu ötegezegenlerin büyük bir kısmının, sıvı suyun varlığını sürdürecek kadar yeterli ısı barındırmasının düşündüğümüzden çok daha muhtemel olduğunu bulduk.

Bu tahminlerden önce, her 100 yıldıza karşılık bir kayalık gezegenin etrafında sıvı su bulunduğu düşünülüyordu.

Ancak yeni model bu oranın, doğru koşullar altında yıldız başına bir gezegene kadar çıkabileceğine işaret ediyor.

Dr. Ojha sözlerini, "Yani sıvı su bulma ihtimalimiz düşündüğümüzden 100 kat daha fazla. Samanyolu Galaksisi'nde yaklaşık 100 milyar yıldız var. Bu, evrenin başka bir yerindeki yaşamın kökeni açısından gerçekten yüksek olasılıklara işaret ediyor" diye sonlandırdı.



Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
TT

Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)

Deepfake videoların gelişmiş saptama yöntemlerini yanıltabildiği ve her geçen gün daha gerçekçi hale geldiği tespit edildi. 

Bir kişinin yüzünün ya da vücudunun dijital olarak değiştirilmesiyle oluşturulan deepfake videolar endişe yaratmaya devam ediyor. 

Bu videolar gerçek bir kişinin görüntüsünün yapay zeka kullanılarak değiştirilmesiyle yapılıyor. Aslında bu teknoloji, kullanıcıların yüzünü kediye dönüştüren veya yaşlandıran uygulamalar gibi zararsız amaçlarla da kullanılabiliyor.

Ancak insanların cinsel içerikli videolarını üretmek veya masum insanlara iftira atmak için de kullanılabilmesi ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Bu videoların sahte olup olmadığını anlamak için kullanılan gelişmiş yöntemlerden biri kalp atışlarını izlemek. 

Uzaktan fotopletismografi (rPPP) adlı araç, deriden geçen ışıktaki küçük değişiklikleri tespit ederek nabzı ölçüyor. Nabız ölçen pulse oksimetreyle aynı prensiple çalışan bu araç, çevrimiçi doktor randevularının yanı sıra deepfake videoları tespit etmek için de kullanılıyor.

Ancak bulguları hakemli dergi Frontiers in Imaging'de bugün (30 Nisan) yayımlanan çalışmaya göre deepfake görüntülerde artık gerçekçi kalp atışları var.

Bilim insanları çalışmalarına videolardaki nabız hızını otomatik olarak saptayıp analiz eden bir deepfake dedektörü geliştirerek başladı. 

Ardından rPPP tabanlı bu aracın verilerini, EKG kayıtlarıyla karşılaştırarak hassasiyetini ölçtüler. Son derece iyi performans gösteren aracın EKG'yle arasında dakikada sadece iki-üç atımlık fark vardı. 

Ekip aracı deepfake videolar üzerinde test ettiğindeyse rPPP, videoya kalp atışı eklenmese bile son derece gerçekçi bir kalp atışı algıladı. 

Bilim insanları kalp atışlarının videoya kasten eklenebileceği gibi, kullanılan kaynak videodan kendiliğinden geçebileceğini de söylüyor.

Almanya'daki Humboldt Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Peter Eisert "Kaynak video gerçek bir kişiye aitse, bu artık deepfake videoya aktarılabiliyor" diyerek ekliyor: 

Sanırım tüm deepfake dedektörlerinin kaderi bu; deepfake'ler gittikçe daha iyi hale geliyor ve iki yıl önce iyi çalışan bir dedektör bugün tamamen başarısız olmaya başlıyor.

Araştırmacılar yine de sahte videoları saptamanın başka yolları olduğunu düşünüyor. Örneğin sadece nabız hızını ölçmek yerine, yüzdeki kan akışını ayrıntılı olarak takip eden dedektörler geliştirilebilir.

Eisert, "Kalp atarken kan, damarlardan geçerek yüze akıyor ve daha sonra tüm yüz bölgesine dağılıyor. Bu harekette gerçek görüntülerde tespit edebileceğimiz küçük bir gecikme var" diyor.

Ancak bilim insanına göre nihai çözüm deepfake dedektörlerinden ziyade, bir görüntünün üzerinde oynanıp oynanmadığını anlamaya yarayan dijital işaretlere odaklanmaktan geçiyor:

Bir şeyin sahte olup olmadığını tespit etmek yerine bir şeyin değiştirilmediğini kanıtlayan teknolojiye daha fazla odaklanmadığımız sürece, deepfake'lerin saptanmalarını zorlaştıracak kadar iyi olacağını düşünüyorum.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, TechXplore, Frontiers in Imaging