Dünyanın en büyük teleskobu tamamlanmak üzere

Şili, dünyanın en büyük teleskopunun inşasında ilerleme kaydediyor

Dünyanın en büyük teleskobu tamamlanmak üzere
TT

Dünyanın en büyük teleskobu tamamlanmak üzere

Dünyanın en büyük teleskobu tamamlanmak üzere

Dünyanın en büyük teleskobu, Şili’nin Atacama Çölü’nde bulunan Cerro Armazones’te Avrupa Güney Gözlemevi (European Southern Observator-ESO) tarafından inşa ediliyor. Teleskobun Haziran ayı sonlarına doğru ‘web kamerası’ ile çekilen yeni bir görüntüsü, çalışmalarda büyük ilerleme kaydedildiğini gösterdi. Fotoğrafa göre, mühendisler ve inşaat işçileri şu anda inanılmaz bir hızla teleskobun kubbe yapısını birleştiriyor. Şarku’l Avsat’ın Scintechdaily.com’dan aktardığı habere göre görsel olarak her gün değişen çelik yapı, yakında teleskop kubbelerinin bilindik dairesel şeklini alacak.

ESO’nun Son Derece Büyük Teleskobu’nun (The Extremely Large Telescope-ELT) inşasının yarısına kadar gelindi. Tamamlandığında, dünyanın en büyük görünür ışık ve kızılötesi teleskopu olacak. Aynı zamanda beş aynalı bir optik tasarımı ile öne çıkacak. Salgının getirdiği zorluklara rağmen, inşaatta hızlı bir ilerleme kaydedildi, projenin ikinci yarısının tamamlanmasının da önemli ölçüde daha hızlı olması bekleniyor. Teleskopun 2028’de bilimsel çalışmalara başlaması planlanıyor.

Devrim niteliğindeki yer tabanlı teleskop, 39 metre uzunluğunda bir ana ayna içeriyor ve bittiğinde dünyanın en büyük gözü olacak. Şu anda tamamlanma yüzdesi yüzde 50’yi aşan inşaata 9 yıl önce başlandığını da belirtmek gerekiyor.



Yapay zekanın bulduğu malzeme, bataryalarda devrim yaratabilir

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP
TT

Yapay zekanın bulduğu malzeme, bataryalarda devrim yaratabilir

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP

Bilim insanları, yapay zekanın bataryaları dönüştürebilecek yeni malzemeler keşfettiğini iddia ediyor.

Batarya teknolojisi, daha sürdürülebilir bir dünyaya doğru ilerlemenin anahtarı olabilir. Araştırmacılar, bataryaların daha iyi elektrikli araçların yanı sıra telefonlar gibi daha küçük teknolojik aletleri de dönüştürmenin önemli bir yolu olabileceğini umuyor.

Ancak mevcut batarya teknolojimiz de kusurlu. Cihazlarımızın çoğuna güç veren lityum iyon piller nispeten düşük yoğunluklu, zamanla enerji kaybediyor ve ısıyla diğer değişikliklere karşı hassas.

Araştırmacıların bu sorunları çözeceğini umduğu şeylerden biri, çok değerlikli bataryalar. Bu bataryalar, lityum iyon pillere kıyasla daha kolay bulunabilen elementler kullandığından, daha ucuz, daha kolay ve daha temiz üretilebilir.

Dahası, onları çalıştıran teknoloji, bu bataryaların mevcutlara kıyasla daha verimli ve daha yüksek kapasiteli olacağını gösteriyor.

Ancak bataryada kullanılan çok değerlikli iyonların daha büyük boyutu ve daha yüksek elektrik yükü, bunların bir pile dahil edilmesini zorlaştırabilir.

Araştırmacılar, ChatGPT gibi sistemlerde kullanılana benzer bir teknoloji olan üretken yapay zekayı, bu sorunu çözebilecek yeni malzemeler bulmak için kullandı.

New Jersey Teknoloji Enstitüsü'nden Dibakar Datta, "En büyük engellerden biri umut vadeden batarya kimyalarının eksikliği değil, milyonlarca malzeme kombinasyonunu test etmenin imkansızlığıydı" dedi.

Bu uçsuz bucaksız alanda araştırma yapmak ve çok değerlikli pilleri gerçekten pratik hale getirebilecek birkaç yapıyı tespit etmek için hızlı ve sistematik bir yol olarak üretken yapay zekaya yöneldik. Bu yaklaşım, binlerce potansiyel adayı hızla keşfetmemizi sağlayarak, lityum iyon teknolojisine daha verimli ve sürdürülebilir alternatifler arayışımızı önemli ölçüde hızlandırıyor.

Araştırmacılar, farklı olası malzemeleri ve bu tür pillerde işe yarayıp yaramayacaklarını incelemek için bir yapay zeka sistemi kullandı.

Profesör Datta, "Yapay zeka araçlarımız, olağanüstü umut vadeden 5 yepyeni gözenekli geçiş metali oksit yapısını ortaya çıkaran keşif sürecini önemli ölçüde hızlandırdı" dedi.

Bu malzemeler, bu hacimli çok değerlikli iyonları hızlı ve güvenli bir şekilde hareket ettirmek için ideal olan geniş ve açık kanallara sahip ve bu, yeni nesil piller için kritik bir atılım.

Malzemeleri yapay zekayla bulan araştırmacılar, gerçek dünyada kullanabileceklerinden emin olmak için daha geleneksel simülasyonlarla kontrol etti.

Çalışma, Cell Reports adlı akademik dergide yayımlanan "Generative AI for discovering porous oxide materials for next-generation energy storage" (Yeni nesil enerji depolama için gözenekli oksit malzemeleri yapay zekayla keşfetmek) başlıklı yeni makalede yer alıyor.

Independent Türkçe