عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

DNA ortaya koydu: Amerika'nın ilk kovboyları Afrikalı kölelermiş

21 sığırın DNA'sı analiz edildi

Bulgular. Kolomb sonrası Amerika'ya dair önemli ipuçları sunuyor (Pixabay)
Bulgular. Kolomb sonrası Amerika'ya dair önemli ipuçları sunuyor (Pixabay)
TT
TT

DNA ortaya koydu: Amerika'nın ilk kovboyları Afrikalı kölelermiş

Bulgular. Kolomb sonrası Amerika'ya dair önemli ipuçları sunuyor (Pixabay)
Bulgular. Kolomb sonrası Amerika'ya dair önemli ipuçları sunuyor (Pixabay)

Eski sığır kemikleri ve dişleri üzerinde yapılan yeni bir araştırmaya göre Amerika'daki ilk kovboylar, kıtaya getirilen Afrikalı köleler olabilir.

Hakemli bilimsel dergi Scientific Reports'ta yayımlanan yeni bulgular, beraberinde hayvancılık uygulamalarını da getiren Afrikalıların, Amerika'da sığır çiftliklerinin gelişmesini sağladığını gösterdi.

Kristof Kolomb'un 1492'de Amerika'ya gelişinden önce kıtada sığırlar yoktu. Bilim insanları uzun zamandır Amerika kıtasındaki ilk sığırların, İspanya'nın elindeki Kanarya Adaları'nda yer alan Avrupa sürülerinden getirildiğine inanıyordu. Bu sığırlar Amerika kıtasında hızla çoğalmış ve yavruları Meksika, Panama, Kolombiya gibi bölgelere gönderilmişti.

Öte yandan yeni DNA araştırması bu geleneksel düşünceye dair şüphe uyandırıyor. Yeni bulgulara göre, Amerika'daki ilk sığırlardan bazıları, muhtemelen köle gemileriyle doğrudan Afrika'dan getirildi.

Florida Doğa Tarihi Müzesi'nde zooarkeoloji üzerine uzmanlaşmış doktora sonrası araştırmacı Nicolas Delsol ve ekibi, 16. ila 18. yüzyıllara tarihlenen 5 arkeolojik alandan çıkarılan 21 sığırın DNA'sını analiz etti.

Haiti'deki Puerto Real bölgesinden gelen ve yaklaşık 1500 ila 1550 yıllarına tarihlenen en eski sığır örneklerinden 7'si, geleneksel düşünceye uygun olarak Avrupalı sığırların DNA'sına sahipti.

DAHA FAZLA OKU

Vikinglerin Amerika'yı Kolomb'dan önce keşfettiğini gösteren yeni kanıtlar bulundu

Vikinglerin Amerika'yı Kolomb'dan önce keşfettiğini gösteren yeni kanıtlar bulundu

Ölü Deniz'deki mağarada 1900 yıllık Roma kılıçları bulundu

Ölü Deniz'deki mağarada 1900 yıllık Roma kılıçları bulundu

Ancak Meksika'daki Bellas Artes'ten alınan bir örnek, Avrupa'da özellikle nadir görülen bir soyu ortaya çıkardı. Bu örnek 17. yüzyılın ilk yarısında doğrudan Afrika'dan ithal edilmişti.

Livescience'a konuşan Delsol, "Bu bulgu, kölelik tarihindeki son eğilimleri ve Afrikalı köleleştirilmiş işçilerin sığır çiftliklerinin kurulmasındaki merkezi rolünü destekliyor" ifadelerini kullandı.

16. yüzyıl Amerikasında sığır çiftçiliği büyüdükçe, o zamanlar İspanya ve Portekiz'de popüler olan küçük ölçekli çiftlikleri gölgede bırakmıştı. Buradan hareketle bazı tarihçiler, köle tüccarlarının Batı Afrikalıları hedef alarak sığırlarıyla birlikte kaçırdıklarını öne sürmüştü.

Araştırmacılara göre Amerika'ya vardıklarında bu yetenekli çiftçiler, sığırları özel eyerlerle kementlemek gibi uygulamalar icat etmiş olabilir.

Bu da kıtanın ilk kovboylarının gerçekten de Afrikalılar olabileceğini düşündürüyor.

Independent Türkçe

Daha fazlasını oku

 
 
TEKNOLOJİ

NASA'nın insanları Ay'a götürmesi 2027'yi bulabilir

Uzay ajansı Artemis Projesi kapsamında Ay'da insanlar için koloni kurmayı hedefliyor (NASA)
Uzay ajansı Artemis Projesi kapsamında Ay'da insanlar için koloni kurmayı hedefliyor (NASA)
TT
TT

NASA'nın insanları Ay'a götürmesi 2027'yi bulabilir

Uzay ajansı Artemis Projesi kapsamında Ay'da insanlar için koloni kurmayı hedefliyor (NASA)
Uzay ajansı Artemis Projesi kapsamında Ay'da insanlar için koloni kurmayı hedefliyor (NASA)

İlk etapta Aralık 2025'te Artemis 3 görevi kapsamında planlanan fırlatmanın en az 2027'ye kadar beklemesi gerekebilir.

NASA, Artemis 3 göreviyle ünlü Apollo misyonlarından 51 yıl sonra insanları Ay'a döndürmeyi amaçlıyor.

ABD Sorumluluk Ofisi'nden 30 Kasım Perşembe gelen açıklamada bu çabanın "birden fazla zorlukla" karşı karşıya olduğu belirtildi.

Açıklamada ayrıca, halihazırda NASA'nın görev kapsamında oluşturduğu programın fazla iddialı olduğu ifade edildi.

Değerlendirmelere göre uzay ajansının Ay'a tekrar insan yollaması en erken 2027'de mümkün olabilir.

Bu arada NASA, insanları 1972'den beri kimsenin ayak basmadığı Ay'a geri götürmek için Elon Musk'ın uzay firması SpaceX'le çalışıyor.

Musk ve SpaceX çalışanları, ilk başta bu görevin 2024'te gerçekleştirilebileceğine inanıyordu. Ancak araya Kovid-19 pandemisinin girmesi ve NASA personelinin bile evden çalışmasının gerekmesiyle Artemis misyonu da aksamıştı.

Bunun üzerine NASA'nın teftiş organı Genel Denetim Ofisi 2021'de konuyla ilgili bir rapor hazırlamıştı. Raporda misyonun en erken 2026'da gerçekleştirilebileceği yazılmıştı.

ABD hükümetine bağlı Sorumluluk Ofisi'nin yeni açıklamasıysa burada öngörülen sürenin bir yıl daha uzayacağı anlamına geliyor.

Buna göre hem NASA'nın hem de SpaceX'in bu misyonu başlatması için halen önemli miktarda teknik çalışmayı halletmesi gerekecek.

Öte yandan NASA'nın ilk tahminleri Musk'ınkine göre halihazırda daha "karamsardı". Nitekim uzay ajansının insanları Ay'a götürmek üzere ilk başta belirlediği hedef, 2028'e işaret ediyordu.

NASA, Ay'da Artemis adını verdiği bir üs kurmayı ve insanların gelecekte, aşırı ışık, aşırı karanlık ve donmuş sudan oluşan bu gök cisminde barınabilmesini sağlamak için uğraşıyor.

NASA uyduya göndereceği astronotların varış noktası olarak Güney Kutup Bölgesi'ni seçmişti. Ancak kesin iniş noktası hâlâ belli değil.

 

Independent Türkçe, Space, ABD Sorumluluk Ofisi

TEKNOLOJİ

Microsoft'un yapay zeka kullanan yeni çizim özelliği: Cocreator

Cocreator, Microsoft Paint üzerinden erişebilen heyecan verici yeni bir özellik. (Microsoft)
Cocreator, Microsoft Paint üzerinden erişebilen heyecan verici yeni bir özellik. (Microsoft)
TT
TT

Microsoft'un yapay zeka kullanan yeni çizim özelliği: Cocreator

Cocreator, Microsoft Paint üzerinden erişebilen heyecan verici yeni bir özellik. (Microsoft)
Cocreator, Microsoft Paint üzerinden erişebilen heyecan verici yeni bir özellik. (Microsoft)

Sadece birkaç adımda muhteşem bir sanat eseri yarattığınızı hayal edin. Evet, Microsoft'un en son yeniliği olan ‘Paint Cocreator’ yapay zekanın gücünden yararlanarak bunu gerçeğe dönüştürüyor. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ‘Cocreator’, gelişmiş yapay zeka modeli ‘DALL-E’ ile iş birliği yaparak, metin açıklamalarını çeşitli ve canlı görüntülere dönüştürebiliyor ve doğrudan yaratıcı olasılıklar dünyasının kapıları açıyor.

Cocreator, Microsoft Paint üzerinden erişilebilen, heyecan verici yeni bir özellik. Araç çubuğundan ‘Cocreator’ simgesi seçildiğinde, hayal gücünü hayata geçirmeye hazır bir yan panel beliriyor. Sağlanan metin kutusunda, oluşturulmak istenilen örüntü arzu edilen ayrıntıda tanımlanabiliyor.

Fotoğraf Altı: Microsoft Paint, Microsoft Store'dan kolayca edinilebiliyor. (Shutterstock)
Microsoft Paint, Microsoft Store'dan kolayca edinilebiliyor. (Shutterstock)

Microsoft Paint, şu basit adımlar takip edilerek Microsoft Store'dan kolayca edinilebiliyor:

- Microsoft Paint programını açın. Araç çubuğundaki Cocreator simgesine tıklayın.

- Metin kutusunda oluşturmak istediğiniz görüntüyü tanımlayın.

- Tercih edilen stili seçin.

- ‘Oluştur’ düğmesine tıklayın. ‘Cocreator’ programı daha sonra tarif ettiğiniz görüntünün üç farklı varyasyonunu oluşturacaktır.

- Vizyonunuza uygun görseli seçin, çizim tahtanıza uygulayın ve sanatsal yolculuğunuzun başlamasına izin verin.

Fotoğraf Altı: Cocreator, gelişmiş yapay zeka modeli DALL-E aracılığıyla metin açıklamalarını çeşitli görüntülere dönüştürebilir. (Shutterstock)
Cocreator, gelişmiş yapay zeka modeli DALL-E aracılığıyla metin açıklamalarını çeşitli görüntülere dönüştürebilir. (Shutterstock)

Yeni yaratıcılığın anahtarı

Cocreator'ı kullanmak için Microsoft hesabınızla oturum açılması gerekiyor. Bu bulut tabanlı hizmet, sorunsuz bir deneyim sağlamak için kimlik doğrulama ve yetkilendirme istiyor. Ayrıca oturum açmak Cocreator kredilerine erişim sağlıyor. Oluşturulan her görsel için bir kredi kullanılıyor. Kredileri takip etmek için Cocreator bölmesinin sağ alt köşesine hızlıca göz atmak yeterli. Cocreator’ katılındığında çarpıcı bir sanat eserine dönüştürülmeye hazır beş puanla başlanıyor.

Etik standartları koruyun

Microsoft, sorumlu yapay zeka uygulamaları ve teknolojinin etik kullanımı konusunda kararlı. Cocreator, zararlı, saldırgan veya uygunsuz görüntülerin oluşturulmasını önlemek için tasarlanmış içerik filtreleme mekanizmaları içeriyor. Filtreleme sistemi güçlü olmasına rağmen, istenmeyen her içeriği tespit edemeyebiliyor. Uygunsuz veya beklenmedik görüntülerle karşılaşıldığında, bunlar ‘Cocreator’ panelindeki yorumlar düğmesi aracılığıyla bildirebiliyor.

Bu yeni programla Microsoft, hayal gücü ve yaratıcılık arasındaki boşluğu doldurma konusunda büyük bir adım atıyor. Bu son teknoloji, etik ve sorumlu yapay zeka uygulamalarını sürdürürken kullanıcıların fikirlerini çarpıcı görsel sanatlara dönüştürmelerini sağlıyor.

TEKNOLOJİ

Dünyanın en büyük deneysel nükleer füzyon reaktörü Japonya'da faaliyete başladı

Naka'daki JT-60SA reaktörü böyle görüntülendi (AFP)
Naka'daki JT-60SA reaktörü böyle görüntülendi (AFP)
TT
TT

Dünyanın en büyük deneysel nükleer füzyon reaktörü Japonya'da faaliyete başladı

Naka'daki JT-60SA reaktörü böyle görüntülendi (AFP)
Naka'daki JT-60SA reaktörü böyle görüntülendi (AFP)

Dünyanın en büyük operasyonel nükleer füzyon reaktörü, Japonya'nın Naka kentinde 1 Aralık'ta açıldı.

JT-60SA adlı reaktörün amacı füzyonun güvenli, büyük ölçekli ve karbonsuz bir enerji kaynağı olarak kullanılma imkanını araştırmak.

Bu deneylerin nihai hedefi, Güneş'teki nükleer füzyon sürecini taklit ederek sabit ve temiz enerji üretmek. İki hafif elementin nükleer reaksiyonlar sonucu birleşerek daha ağır bir element oluşturduğu sürece nükleer füzyon adı veriliyor.

Kömür, petrol, doğalgaz gibi tükenme tehlikesi taşıyan ve çevre için tehdit oluşturan fosil yakıtların aksine bu reaktörün işleyebileceği hammaddeler neredeyse sınırsız.

Ancak füzyon reaktörleri henüz hayata geçirilmekten çok uzak. Zira sıcaklığı milyonlarca dereceye ulaşan plazmayı yalnızca birkaç saniye sabit durumda tutabiliyor.

Dünyanın dört bir yanından araştırmacılar, üretimi için harcanan enerjiden daha fazlasını verecek ve içindeki plazmayı uzun süre boyunca koruyabilecek reaktörler kurmanın yollarını arıyor.

JT-60SA reaktörü de Avrupa Birliği (AB) ve Japonya'nın ortak projesi.

JT-60SA'nın proje lideri yardımcısı Sam Davis, cihazın "insanlığı füzyon enerjisine yaklaştıracağı" görüşünde.

Davis, "Bu, Avrupa ve Japonya'dan 500'den fazla bilim insanı ve mühendisle 70'ten fazla şirket arasındaki işbirliğinin sonucu" diye devam etti.

AB'nin enerji komiseri Kadri Simson da JT-60SA reaktörünün "dünyadaki en gelişmiş tokamak" olduğunu savundu ve operasyonların başlamasını "füzyon tarihi için bir dönüm noktası" diye niteledi.

Simson, "Füzyon, bu yüzyılın ikinci yarısında enerji sektörünün önemli bir bileşeni olma potansiyeline sahip" diye ekledi.

Büyük atılım ABD'den gelmişti

ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'nın Ulusal Ateşleme Tesisi'nde geçen yıl yapılan deneyde ilk kez net enerji kazanımı yaratan füzyon reaksiyonun üretilebildiği açıklanmıştı.

Bu da bir füzyon reaktörünün, tarihte ilk defa, çalışması için harcanandan fazla enerji ürettiği anlamına geliyordu.

ABD'li araştırmacıların uzun süredir elde edilemeyen "ateşlemeyi" deneysel bir mini-reaktörde ilk defa gerçekleştirmesi çok büyük bir başarı olarak tarihe geçmişti.

Zira dünyanın dört bir yanında füzyon reaktörleri üzerine çalışan araştırmacılar, 70 yıldır uğraşmalarına rağmen verilen enerjiden daha fazlasını bir türlü elde edememişti.

 

Independent Türkçe, Guardian, Energy

TEKNOLOJİ

Ryugu örnekleri incelendi: 'Yaşamın uzaydan geldiğine kanıt'

Örnekler, 2014'te fırlatılan Hayabuse 2 aracı tarafından toplandı (Japonya Uzay Ajansı)
Örnekler, 2014'te fırlatılan Hayabuse 2 aracı tarafından toplandı (Japonya Uzay Ajansı)
TT
TT

Ryugu örnekleri incelendi: 'Yaşamın uzaydan geldiğine kanıt'

Örnekler, 2014'te fırlatılan Hayabuse 2 aracı tarafından toplandı (Japonya Uzay Ajansı)
Örnekler, 2014'te fırlatılan Hayabuse 2 aracı tarafından toplandı (Japonya Uzay Ajansı)

Japonya'daki Kyoto Üniversitesi'nden araştırmacıların liderlik ettiği uluslararası bir ekip, Dünya'da yaşamı destekleyen ortamın oluşmasında büyük rol oynayan azotun nereden geldiğini bulmuş olabilir.

Hakemli bilimsel dergi Nature Astronomy'de yayımlanan yeni araştırmaya göre Güneş Sistemi'nin dış bölgesindeki buzlu gök cisimlerinden kopan minik meteoritler, azotu oluşumunun ilk günlerinde Dünya'ya yakın bölgelere taşıdı.

Araştırma ekibinden Hope Ishii, "Bulgularımız, şimdiye dek fark edilenden daha fazla miktarda azot bileşiğinin Dünya'nın yakınına taşındığı ve gezegenimizdeki yaşamın yapı taşları olarak hizmet ettiği olasılığını ortaya koyuyor" diye konuştu.

Araştırmacılar bu sonuca Ryugu asteroidinden gelen örnekleri analiz ederek ulaştı.

Japonya Uzay Ajansı'nın Hayabusa 2 uzay aracının Ryugu'dan topladığı örneklerde kısa süre önce bir RNA bileşeni ve B3 vitamini keşfedilmişti.

RNA keşfi, Dünya'da yaşamın başlamasını sağlayan organik yapı taşlarının uzaydan geldiğine dair şimdiye kadarki en güçlü kanıt olarak görülüyor.

Yeni çalışmada örnekleri elektron mikroskobuyla inceleyen bilim insanları, bu minik kaya parçalarının yüzeyinin demir ve azottan oluşan minerallerle kaplı olduğunu tespit etti.

Bilim insanları zaten uzun süredir bu yapı taşlarının gezegenin ilk zamanlarında yeryüzüne çarpan göktaşlarından geldiğinden şüpheleniyordu. Ancak eldeki kanıtlar bu denli güçlü değildi.

Çalışmanın başyazarı Toru Matsumoto, "Mikrometeorit adı verilen ve amonyak bileşikleri içeren küçük göktaşlarının, buzlu gök cisimlerinden koparak Ryugu'yla çarpıştığını öne sürüyoruz" ifadelerini kullandı:

Mikrometeorit çarpışmaları demir kaplı yüzeyde kimyasal reaksiyonları tetikliyor ve demir nitratın oluşumuna yol açıyor.

Hayabusa 2, Ryugu'ya ait bu örnekleri Şubat 2019'da toplamıştı.

Numuneler Aralık 2020'de Dünya'ya getirilmiş, 2021'de ise Japonya'da incelenebilir hale getirilmişti.

 

Independent Türkçe, Phys.org, Nature

TEKNOLOJİ

Samanyolu'nun ucunda yaşamın temel bileşenlerinden biri keşfedildi

Arizona Üniversitesi'nden bilim insanları Samanyolu Galaksisi'nin ucunda fosfor keşfetti (ESO)
Arizona Üniversitesi'nden bilim insanları Samanyolu Galaksisi'nin ucunda fosfor keşfetti (ESO)
TT
TT

Samanyolu'nun ucunda yaşamın temel bileşenlerinden biri keşfedildi

Arizona Üniversitesi'nden bilim insanları Samanyolu Galaksisi'nin ucunda fosfor keşfetti (ESO)
Arizona Üniversitesi'nden bilim insanları Samanyolu Galaksisi'nin ucunda fosfor keşfetti (ESO)

Gökbilimciler Samanyolu galaksimizin ucunda yaşamın kilit bir bileşenini keşfetti.

Arizona Üniversitesi'nden bir ekip, ABD ve İspanya'daki dev radyo teleskoplarını kullanarak galaksinin eteklerindeki moleküler bulutları incelerken fosforun varlığını tespit etti.

Fosfor, Dünya'daki yaşam için kritik bileşenleri oluşturan NCHOPS (nitrojen, karbon, hidrojen, oksijen, fosfor ve sülfür) elementlerinden biri. 

Diğer elementlerin hepsi çoktan galaksinin ucunda bulunduğundan fosforun keşfinin, uzak yıldızların etrafındaki Dünya benzeri gezegenlerin araştırılması üzerinde doğrudan etkileri var.

Araştırmacılar, Samanyolu'nun merkezinden 74 bin ışık yılı uzaklıkta bu kimyasal maddeyi gözlemlemelerinin, evrene ilişkin temel anlayışımızı sorgulamaya açtığını belirtiyor.

Araştırmayı yöneten ve Arizona Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan Lilia Koelemay şöyle diyor:

Tespit ettiğimiz fosfor galaksinin kenarında, olmaması gereken bir yerde.

Steward Gözlemevi'ndeki 12 metre uzunluğundaki radyo teleskobu kullanılarak fosfor gözlemlendi (Steward Gözlemevi)
Steward Gözlemevi'ndeki 12 metre uzunluğundaki radyo teleskobu kullanılarak fosfor gözlemlendi (Steward Gözlemevi)

Fosforun varlığını açıklayabilecek teoriler arasında, genellikle galaksilerin ucunda bulunmayan süpernova yıldızlar ve ürettikleri fazladan nötronun silikon atomlarına eklenmesiyle fosfor oluşturan düşük kütleli yıldızlar yer alıyor.

Kimya, biyokimya ve astronomi alanında Üstün Başarıya Sahip Öğretim Üyesi unvanına sahip, Steward Gözlemevi'nden Lucy Ziurys, "Fosforu oluşturmak için şiddet içeren türden bir olaya ihtiyaç var" diyor.

Fosforun süpernova patlamalarında meydana geldiği düşünülüyor ve bunun için Güneş'in en az 20 katı kütleye sahip bir yıldıza ihtiyaç var. Başka bir deyişle, eğer gerçekten fosfor üreten tek kaynak buysa yaşamın olması için bir süpernovanın yakınında dursanız iyi olur.

Araştırmacılar galaksinin ucunda fosfor tespit edilmesinin, bu kimyasal maddeyi barındırmadıkları varsayıldığından bugüne kadar yeterince dikkate alınmayan uzaktaki ötegezegenlerle ilgili çalışmaları harekete geçirebileceğini umuyor.

Araştırma ekibi artık Samanyolu'nun uzak bölgelerindeki diğer moleküler bulutları da inceleyerek fosfor içerip içermediklerine bakmayı planlıyor.

Ekibin yaptığı keşif, Nature adlı bilimsel dergide yayımlanan "Phosphorus-bearing molecules PO and PN at the edge of the galaxy" (Galaksinin ucundaki fosfor içeren moleküller PO ve PN) başlıklı makalede açıklandı.

Independent Türkçe

TEKNOLOJİ

İnsan hücreleriyle küçük canlı robotlar yapıldı

Renklendirilmiş görüntüde bir antrobotun, hareket etmesini ve çevresini keşfetmesini sağlayan çok hücreli yapı gözler önüne seriliyor (Gizem Gümüşkaya / Tufts Üniversitesi)
Renklendirilmiş görüntüde bir antrobotun, hareket etmesini ve çevresini keşfetmesini sağlayan çok hücreli yapı gözler önüne seriliyor (Gizem Gümüşkaya / Tufts Üniversitesi)
TT
TT

İnsan hücreleriyle küçük canlı robotlar yapıldı

Renklendirilmiş görüntüde bir antrobotun, hareket etmesini ve çevresini keşfetmesini sağlayan çok hücreli yapı gözler önüne seriliyor (Gizem Gümüşkaya / Tufts Üniversitesi)
Renklendirilmiş görüntüde bir antrobotun, hareket etmesini ve çevresini keşfetmesini sağlayan çok hücreli yapı gözler önüne seriliyor (Gizem Gümüşkaya / Tufts Üniversitesi)

ABD'li araştırmacılar, insan hücrelerinden küçük canlı robotlar üretti.

Bunların gelecekte insan vücudunda kendi başlarına dolaşarak yaraları veya hasarlı dokuları iyileştirebileceğine inanılıyor.

Harvard Üniversitesi'ne bağlı Wyss Enstitüsü ve Tufts Üniversitesi'nden bir ekip, bu son derece minik cihazlara antrobot adını verdi.

Araştırma ekibi daha önce de Latince adı Xenopus laevis olan Afrika pençeli kurbağasının embriyolarından elde edilen kök hücrelerden minik robotlar yapmıştı. Bunlara da "zenobot" adı verilmişti.

Ekip aynı işlemi insan kök hücreleri üzerinde tekrar etti.

Hakemli bilimsel dergi Advanced Science'ta yayımlanan araştırma makalesinin yazarlarından Michael Levin, antrobotların tam teşekküllü organizmalar olmadıklarını ve bu yüzden tamamen canlı sayılamayacaklarını söyledi.

Nitekim bu minik cihazlar tam bir yaşam döngüsüne sahip değil.

Biyoloji profesörü, "Bu bir robot mu, bu bir hayvan mı, bu bir makine mi? Bu tür sorular işimize pek yaramıyor. Bunun ötesine geçmemiz gerekiyor" diye konuştu.

Çalışmada farklı yaş ve cinsiyetteki isimsiz bağışçıların nefes borusundan alınan yetişkin insan hücreleri kullanıldı.

Tufts Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan, araştırmanın ortak yazarı Gizem Gümüşkaya, "Bizim yöntemimizde her antrobot tek bir hücreden büyüyor" dedi.

Levin ve Gümüşkaya, yeni çalışmada ana hatları çizilen deneylerin henüz erken bir aşamada olduğunu vurguluyor.

Ancak nihai amaç, antrobotların gelecekte tıbbi uygulamalarda kullanılması.

Bunun mümkün olup olmadığını görmek isteyen araştırmacılar, antrobotları, insan vücudundaki bir hasarı taklit etmek üzere tasarlanmış insan nöronları üzerinde denedi.

Bulgulara göre minik robotlar, insan dokularının iyileşme mekanizmasını henüz kavrayabilmiş değil. Ancak nöronların hasarlı bölgelerinde büyümeyi teşvik ettikleri görüldü.

Antrobotların nöronlardaki çiziklerin üzerinden geçip nihayetinde kapattıkları tespit edildi.

Levin'e göre antrobotların henüz laboratuvarın dışında yaşaması mümkün değil.

"Bu çok özel ortamın dışında yaşayamazlar" diyen Levin, sözlerini şöyle sürdürdü:

Doğal bir yaşam süreleri var. Birkaç hafta sonra sorunsuz biçimde biyolojik yollarla parçalanıyorlar.

 

Independent Türkçe, CNN International, Nature

TEKNOLOJİ

'Var olamayacak kadar devasa' bir gezegen bulundu

NASA
NASA
TT
TT

'Var olamayacak kadar devasa' bir gezegen bulundu

NASA
NASA

Bilim insanları devasa bir gezegen buldu; bu gezegen o kadar büyük ki var olmaması gerekiyordu.

Onu bulan araştırmacılara göre, gezegen yıldızına göre çok büyük görünüyor ve bu nedenle gezegenlerin ve gezegen sistemlerinin nasıl oluştuğuna dair anlayışımızı sorgulamaya neden oluyor.

Gezegen, Dünya'dan 13 kat daha büyük. Güneşimizden 9 kat daha küçük bir yıldızın etrafında dönüyor.

Dolayısıyla ikisi arasındaki oran, Dünya ve Güneşimiz arasındakinden 100 kat daha fazla.

İlk kez bu kadar yüksek kütleli bir gezegen, bu kadar düşük kütleli bir yıldızın yörüngesinde görülüyor. Aradaki fark o kadar büyük ki bilim insanları böyle bir gezegenin var olamayacağını düşünüyordu.

Pensilvanya Eyalet Üniversitesi'nden Suvrath Mahadevan, "Bu keşif, evren hakkında ne kadar az şey bildiğimizi vurguluyor" dedi.

Bu kadar düşük kütleli bir yıldızın etrafında bu kadar büyük bir gezegen beklemezdik.

Yıldızlar büyük gaz ve toz bulutlarından oluştuğunda, bu malzeme yıldızın etrafında dönen bir disk olarak yıldızla birlikte kalır. Sonrasında bu ekstra maddeden gezegenler oluşup devamında bizimki gibi bir gezegen sistemi kurulabilir.

Ancak bilim, yeni makaledeki LHS 3154 diye bilinen yıldızın etrafındaki diskin, bu kadar büyük bir gezegen oluşturmak için yeterli malzemeye sahip olamayacağını öne sürüyor.

Mahadevan, "LHS 3154 adlı düşük kütleli yıldızın etrafındaki gezegen oluşturan diskin bu gezegeni oluşturmak için yeterli katı kütleye sahip olması beklenmiyordu" dedi.

Ancak orada olduğu için, şimdi gezegenlerin ve yıldızların nasıl oluştuğuna dair anlayışımızı yeniden gözden geçirmemiz gerekiyor.

Bulgu, Science'da yayımlanan "Çok düşük kütleli bir yıldızın yakın yörüngesinde bulunan Neptün kütleli bir ötegezen, oluşum modellerine meydan okuyor" (A Neptune-mass exoplanet in close orbit around a very low mass star challenges formation models) başlıklı yeni bir makalede bildirildi.

Independent Türkçe

TEKNOLOJİ

Hubble Uzay Teleskobu bir haftada üçüncü kez arızalandı

NASA
NASA
TT
TT

Hubble Uzay Teleskobu bir haftada üçüncü kez arızalandı

NASA
NASA

Hubble Uzay Teleskobu bir haftada üçüncü kez "güvenli moda" geçti.

15 yıllık bir ömre sahip olması beklentisiyle 1990'da fırlatılan ve en son bakımı 2009'da uzay mekiğiyle yapılan bu yaşlanan, uzayda süzülen gözlemevinin sorunlarla karşılaştığında zaman zaman yerden tamir edilmesi gerekiyor.

NASA bu kez "süregelen bir jiroskop sorunu" nedeniyle uzay teleskobunun güvenli moda girdiğini açıkladı. Uzay ajansı "bilimsel operasyonlarını yeniden başlatmak için çalıştığını" belirtti.

Mevcut sorunların 23 Kasım'da başladığı ve Hubble'ın hâlâ çevrimiçi olmadığı belirtildi. Teleskop daha önceki günlerde de iki kez aynı sorunla karşılaşmış, o zaman da güvenli moda alınmış fakat tekrar çevrimiçi hale gelmişti.

NASA, Hubble'ın bunun dışında iyi durumda olduğunu ve araçlarının sabit durduğunu ifade etti. Teleskop tek bir jiroskopla da çalışabiliyor fakat bu durumda daha az verimli oluyor.

Uzay mekiğinin 2009'daki 5. ve son ziyaretinde teleskop bakıma alındığında, astronotlar Hubble'a 6 yeni jiroskop takmıştı. Halihazırda sorun yaşayan da dahil bunlardan üçü hâlâ çalışıyor.

Jiroskoplar, teleskobu uzayda bir hedefe yöneltmek için kullanılıyor. Bu araçlar Hubble'ın uzayda hareket edebilmesi için dönüşünü ölçerek nereye yöneldiğini bulmasını sağlıyor.

NASA, Webb gibi diğer teleskoplarla birlikte Hubble'ın "bu 10 yıllık dönemde ve muhtemelen bir sonraki 10 yılda da" çalışmaya devam edeceğine inandığını belirtiyor.

Artık işlevini kaybettiğinde Hubble, Dünya'nın atmosferine yeniden girecek fakat bunun en azından 2030'ların ortalarından sonlarına kadar gerçekleşmesi beklenmiyor. Hubble'a bir tahrik sisteminin eklenmesi ve bu sistemin onu aşağı iterek Pasifik Okyanusu'na kontrollü bir şekilde düşmesini sağlaması ya da daha yüksek bir yörüngeye taşıması bekleniyor.

Independent Türkçe

TEKNOLOJİ

OpenAI'ın "gizli projesi" Q* ne kadar tehlikeli?

Sam Altman yönetiminde şirketin değeri yaklaşık 80 milyar dolara ulaştı (OpenAI)
Sam Altman yönetiminde şirketin değeri yaklaşık 80 milyar dolara ulaştı (OpenAI)
TT
TT

OpenAI'ın "gizli projesi" Q* ne kadar tehlikeli?

Sam Altman yönetiminde şirketin değeri yaklaşık 80 milyar dolara ulaştı (OpenAI)
Sam Altman yönetiminde şirketin değeri yaklaşık 80 milyar dolara ulaştı (OpenAI)

Dünyanın önde gelen yapay zeka şirketlerinden OpenAI'ın kurucu ortağı Sam Altman'ın yönetim kurulu tarafından kovulmasıyla başlayan ve 5 gün sonra görevine dönmesiyle sona eren kaos şüphe, spekülasyon ve endişe dalgasına neden oldu.

Bunların başında da yapay zeka firmasının "tehlikeli bir icat" yaptığı iddiası geliyor.

Reuters'ın 23 Kasım'da yayımladığı ve isimsiz bir kaynağa dayandırdığı haberinde şirkette Q* adlı üstün bir yapay zekanın geliştirildiği öne sürülmüştü.

Adı verilmeyen kaynak, "Yeni model belirli matematik problemlerini çözmeyi başardı" demişti. Öte yandan bu matematik problemlerinin yalnızca ilkokul öğrencileri düzeyinde olduğu belirtilmişti. 

Reuters ayrıca bazı araştırmacıların, Altman'ı ihraç eden yönetim kurulu üyelerine Q*'nun potansiyel tehlikelerini dile getiren bir mektup gönderdiğini yazmıştı.

The Information'ın da isimsiz bir kaynağa dayandırdığı bir diğer habere göre, Q* "çok daha güçlü yapay zeka modellerine" olanak tanıyacak bir atılım olarak görülüyor.

Ancak aynı zamanda yeni yapay zeka araçlarının geliştirilme hızının güvenliğe odaklanan bazı araştırmacıları alarma geçirdiği söyleniyor.

Altman ise 30 Kasım'da The Verge'e verdiği röportajda iddiaları yalanlamamıştı.

Q* ne olabilir?

Analistler, bahsi geçen yeni aracın OpenAI'ın mayısta duyurduğu ve "süreç denetimi" (process supervision) adı verilen teknik sayesinde daha iyi sonuçlar elde edildiğini iddia eden bir projeyle ilgili olabileceğini düşünüyor.

Projede OpenAI'ın baş bilim adamı ve kurucu ortağı Ilya Sutskever'ın da aktif rol aldığı söyleniyor. Sutskever, başlangıçta Altman'ın görevden alınması yönünde oy kullanan yönetim kurulu üyelerinden biriydi. Ancak daha sonra bu konuda geri adım atmış ve pişman olduğunu söylemişti.

Şimdiye kadar edinilen bilgiler, araştırmacının Q* üzerinde çalışmaya öncülük ettiğini gösteriyor.

DAHA FAZLA OKU

Elon Musk, OpenAI'ın tehlikeli bir buluş yaptığından endişeli

Elon Musk, OpenAI'ın tehlikeli bir buluş yaptığından endişeli

Mayısta duyurulan proje, ChatGPT'nin de aralarında yer aldığı büyük dil modellerinin (LLM'ler) yaptığı mantıksal hataların azaltılmasına odaklanıyor.

Hem Google hem de Baidu'da yapay zeka laboratuvarlarını yöneten ve Coursera'daki dersleri aracılığıyla birçok insanı makine öğrenimiyle tanıştıran Stanford Üniversitesi profesörü Andrew Ng'e göre bu, büyük dil modellerini geliştirmenin ve daha kullanışlı hale getirmenin bir sonraki adımı.

Ng, "LLM'ler matematikte o kadar iyi değil ama insanlar da iyi sayılmaz" diyor:

Ancak bana bir kalem ve kağıt verirseniz, o zaman çarpma işlemini çok daha iyi yaparım.

Q-öğrenmeye gönderme mi yapılıyor?

Diğer yandan Q*'nun ne olabileceğine dair başka ipuçları da var. Nitekim bu ismin pekiştirmeli bir öğrenme algoritması olan Q-öğrenmeye (Q-learning) gönderme olabileceği düşünülüyor.

Oyun oynayan botlar oluşturmak ve ChatGPT'yi daha yararlı olacak şekilde ayarlamak için de kullanılan sistem, olumlu veya olumsuz geri bildirimler yoluyla bir sorunu çözmeyi öğrenen algoritmayı içeriyor.

Bazı uzmanlarsa ismin aynı zamanda bir programın hedefe giden en uygun yolu bulmasını sağlamak için yaygın kullanılan A* arama algoritmasıyla da ilişkili olabileceğini öne sürüyor.

The Information'ın haberinde de konuyla ilgili bir başka ipucu yer alıyor:

Sutskever'ın atılımı, OpenAI'ın yeni modelleri eğitmek için yüksek kaliteli veri elde etmenin önündeki engellerin üstesinden gelmesine olanak sağladı. Araştırma, yeni modelleri eğitmek için internetten alınan metin veya görsel gibi gerçek dünya verileri yerine bilgisayar tarafından oluşturulan verilerin kullanılmasını içeriyordu.

Yapay zekanın bilgisayar tarafından üretilen verilerle eğitilmesi sıklıkla gündeme gelen bir konu. Bunlara "sentetik eğitim verileri" deniyor ve daha güçlü yapay zeka modellerinin geliştirilmesini sağlayacağı düşünülüyor.

Bu yöntemler ChatGPT'yi matematik bilmecelerinde daha iyi hale getirse de yapay zeka sistemlerinin insan kontrolünden çok yakında çıkabileceği anlamına gelmiyor.

Öte yandan OpenAI, Q*'yla ilgili yorum yapmayı halen reddediyor. 

Independent Türkçe

TEKNOLOJİ

AB, Meta'ya çocukları korumak için aldığı tedbirleri sordu

(AA)
(AA)
  • Brüksel: AA
TT
  • Brüksel: AA
TT

AB, Meta'ya çocukları korumak için aldığı tedbirleri sordu

(AA)
(AA)

AB Komisyonu, Dijital Hizmetler Yasası kapsamında Meta'ya resmi bilgi talebi gönderildiğini açıkladı.

Açıklamada, Meta'dan, çocukların cinsel istismarı da dahil olmak üzere küçüklerin korunmasına yönelik yapılan risk değerlendirmeleri ve alınan önlemlere ilişkin bilgi istendiği belirtildi.

Meta'nın talep edilen bilgileri 22 Aralık'a kadar Komisyona sunması gerektiği, bir sonraki adımın şirketten alınacak yanıta göre değerlendirileceği ifade edildi.

Açıklamada, resmi bilgi talebine yanlış, eksik veya yanıltıcı cevap verilmesi halinde Komisyonun para cezası uygulayabileceği kaydedildi.

AB'nin Meta'yı "çok büyük çevrim içi platform" olarak tanımladığına işaret edilen açıklamada, bu çerçevede platformun yasa dışı ve zararlı içerik, çocuk hakları ve küçüklerin korunması konularında katı kurallara uyması gerektiği vurgulandı.

AB'nin ağustos ayında yürürlüğe giren yasası büyük dijital platformlara katı kurallar getirmişti.

AB, kural ihlali yapan dijital platformlara küresel cirolarının yüzde 6'sına kadar para cezası uygulayabiliyor.