NASA, halkalı Güneş tutulması sırasında, Güneş ve Dünya atmosferini yakından inceleyecek

Amerika semalarında 14 Ekim'de görülecek "ateş çemberi" olarak da anılan halkalı Güneş tutulması, bilim insanlarına Güneş'i ve Dünya atmosferini daha yakından inceleme fırsatı sunacak

(AA)
(AA)
TT

NASA, halkalı Güneş tutulması sırasında, Güneş ve Dünya atmosferini yakından inceleyecek

(AA)
(AA)

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) resmi internet sitesinden yayımlanan haberde, tutulma sırasında Güneş ışığındaki azalmanın Dünya'nın "iyonosfer" adı verilen atmosfer tabakasını nasıl etkilediğini incelemek için üç sondaj roketi fırlatılacağı belirtildi.

Haberde, Güneş tutulmalarının, bilim insanlarına Güneş'i ve onun Dünya ile benzersiz yollarla nasıl etkileşime girdiğini inceleme fırsatı verdiği vurgulandı.

Bir sonraki halkalı Güneş tutulması 2046’da gerçekleşecek

NASA yetkilisi Kelly Korreck, CNN'e yaptığı açıklamada, NASA'nın, tutulma günü yerel saatle 11.30'dan itibaren Albuquerque, New Mexico, Kirbyville, Texas ve White Sands, New Mexico'dan görüntüleri canlı paylaşacağını belirtti.

Korreck, ülkenin söz konusu eyaletlerinde görülecek bir sonraki halkalı Güneş tutulmasının 2046'da olacağını belirtti.

"Bu fenomeni tekrar görmemiz uzun zaman alacak." diyen Korreck, ABD vatandaşlarını Güneş tutulmasının tam olarak görülebileceği yerlere gitmeye çağırdı.

NASA Heliofizik Dairesi Direktörü Peg Luce, göz kamaştırıcı gök olayının milyonlarca kişi tarafından izlenebileceğini söyledi.

Ay'ın yörüngesi içinde Dünya’dan en uzak noktada bulunduğu esnada gerçekleşecek tutulmanın "ateş çemberi" olarak isimlendirilmesi, Güneş'i tamamıyla kapatamamasıyla oluşan halkalı görünümden geliyor.

Halkalı tutulma, ABD'nin batı eyaletlerinde görülebilecek

ABD’de, Pasifik zaman dilimiyle saat 09.13'te başlayacak tutulma Oregon, Nevada, Utah, New Mexico ve Texas eyaletlerinden izlenebilecek. Tutulma, California, Idaho, Colorado ve Arizona'nın belirli bölgelerinden de görülebilecek.

ABD'de gözlemlendikten sonra tutulma, Meksika, Belize, Honduras, Panama ve Kolombiya'dan da izlenecek ve son olarak Brezilya’nın Atlantik kıyısındaki Natal kentinde sona erecek.

Halkalı Güneş tutulması çeşitli aşamalarla gerçekleşirken, ilk olarak Ay, Güneş'in önünden geçmeye başladığında hilal şeklinde bir parçalı tutulma yaşanacağı aktarıldı.

Kısmi tutulmanın başlamasından 1 saat 20 dakika sonra Ay, doğrudan Güneş'in önüne geçerek "ateş çemberi"ni oluşturacak.

Ay, Güneş'in karşısındaki yolculuğunu sona erdirip, gözden kaybolmadan önce bir diğer kısmi tutulmanın meydana geleceği belirtildi.

 



Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
TT

Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)

Bilim insanları, gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgeuse'in yalnız olmayabileceğini öne sürdü. 

Orion Takımyıldızı'nda Dünya'dan 427 ışık yılı uzaktaki Betelgeuse, yeryüzüne en yakın kırmızı üstdev. 

Evrendeki en büyük hacme sahip bu yıldızların kütlesi, boyutuna oranla daha az oluyor. Betelgeuse de Güneş'in 700 katı büyüklüğe ve 15 katı kütleye sahip.

Dünya'dan görülebilen en parlak yıldızlar arasındaki Betelgeuse, gökbilimciler tarafından da epey detaylı bir şekilde inceleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre çok önemli bir şey gözden kaçmış olabilir. 

Betelgeuse gibi yıldızlar, belirli periyotlar halinde şişip iniyor. Yıldızın çekirdeğindeki gazın ısınıp yüzeye çıkması ve ardından soğuyarak geri inmesi sonucu bu döngü yaşanıyor. 

Yapılan gözlemlerde Betelgeuse'in bu türden 400 günlük döngülere girdiği ve bu nedenle parlaklığının artıp azaldığı kaydediliyor. 

Ancak gökbilimciler Betelgeuse'in 2 bin 170 gün süren daha yavaş bir döngüde de parlaklığının artıp azaldığını gözlemliyor. 

Bilim insanları, uzun ikincil periyot (long secondary period / LSP) dedikleri bu ikinci döngünün sebebini saptayamıyor. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanan araştırmaya göre, Güneş'in yaklaşık 1,7 katı kütleye sahip bir yıldız bu uzun periyoda yol açıyor olabilir. 

2019 sonu ila 2020 başında Betelgeuse'in parlaklığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Bu olayı yıldızın ömrünün sonuna geldiği ve süpernova patlaması geçireceği şeklinde yorumlayanlar olmuştu. 

Fakat daha sonra araştırmacılar, çok yüksek ihtimalle Dünya'yla Betelgeuse arasına büyük bir toz bulutu girmesinin parlaklıktaki muazzam düşüşe yol açtığı sonucuna varmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten ekip LSP'yi açıklayabilecek farklı senaryolar üzerinden çeşitli hesaplamalar yaptı. 

Hesaplamalar, başka bir yıldızın Betelgeuse'i çevreleyen toz bulutunun içinden geçmesinin 2 bin 170 günlük döngüyü açıklayabileceğine işaret ediyor.

Ekip, yoldaş yıldızın bu döngü içinde toz bulutunu kısa süreliğine dağıtarak Betelgeuse'in parlaklığını artırdığını öne sürüyor. 

Betelgeuse'in bir yoldaşı olabileceği ihtimali daha önce de ortaya atılmıştı. Ancak yeni araştırmayı yürüten ekip 2020'deki parlaklık düşüşünden sonraki gözlemlerin bu teoriyi güçlendirdiğini savunuyor. 

Bilim insanları ayrıca yıldızın çok uzun bir süre boyunca daha süpernova patlaması geçirmeyeceğini düşünüyor.

Araştırmacılar yoldaş yıldızın Güneş'in 1,7 katı kütleye sahip olduğunu tahmin ediyor ancak bir nötron yıldızı da olabilir. 

Bazı yıldızların süpernova patlamasından sonra kendi içine çökmesiyle oluşan nötron yıldızları çok daha yoğun oluyor. 

Yeni çalışmada öne sürülen teori Betelgeuse'le ilgili önemli bir soru işaretini giderme potansiyeli taşısa da doğrulanması için gözlem verilerine ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, Live Science, EarthSky, Evrim Ağacı, arXiv