NASA'nın keşif aracı Perseverance, Mars'ta mavi günbatımını görüntüledi

Görüntüler, bilim insanlarının Mars atmosferinin bileşimini incelemesine katkı sağlıyor

Perseverance keşif aracının elde ettiği Mars'taki günbatımı görüntüsü (NASA/Jet İtki Laboratuvarı/Caltech)
Perseverance keşif aracının elde ettiği Mars'taki günbatımı görüntüsü (NASA/Jet İtki Laboratuvarı/Caltech)
TT

NASA'nın keşif aracı Perseverance, Mars'ta mavi günbatımını görüntüledi

Perseverance keşif aracının elde ettiği Mars'taki günbatımı görüntüsü (NASA/Jet İtki Laboratuvarı/Caltech)
Perseverance keşif aracının elde ettiği Mars'taki günbatımı görüntüsü (NASA/Jet İtki Laboratuvarı/Caltech)

NASA'nın Mars keşif aracı Perseverance, Kızıl Gezegen'in ufkunda nadir görülen ilginç bir "mavi günbatımı" yakaladı. Bu görüntü, yabancı bir günbatımının ardındaki fizik kurallarına daha fazla ışık tutuyor.

Keşif aracı Mars'taki 933. gününde, Kızıl Gezegen'in göğü kararmaya başlarken navigasyon kamerasıyla fotoğrafı çekti.

Perseverance'ın çektiği görüntü, Güneş'in batarken Mars ufkunda ilginç, soğuk mavimsi bir yeşil renkte parladığını gösteriyor.

NASA, ABD Uzay Ajansı'nın perşembe günü elde ettiği görüntünün keşif aracının sürüşe yardım eden direğindeki navigasyon kamerasının çektiğini belirtti.

Günbatımı görüntüsünün dünya dışı doğası, Kızıl Gezegen'deki ışık saçılımının fizik kurallarına ve Dünya'daki benzer olguyla nasıl tezat oluşturduğuna da ışık tutuyor.

Dünya'da, Güneş'ten gelen farklı dalga boylarındaki ışık atmosfere girdiğinde oksijen, azot, karbondioksit ve su buharı gibi gazların yanı sıra diğer partikül maddeler de dahil küçük parçacıklar tarafından yayılır.

Gezegenin bir tarafının Güneş'e daha yakın olduğu gün ortasında, daha kısa dalgalarla hareket eden mavi ışık geniş bir alana yayılarak bu süre zarfında gökyüzünün mavi görünmesine neden olur.

Öte yandan gün doğumu ve günbatımı sırasında Güneş ışığı atmosferde daha fazla mesafe kat eder.

Bu durum, menekşe ve mavi renkleri de dahil daha kısa dalga boylarına sahip ışığın dağılmasına ve göze sadece turuncu ve kırmızı ışığın ulaşmasına neden olur.

Dünya'nın atmosferinin yaklaşık yüzde 1'i kadar olan Mars'ın atmosferi çok incedir ve Kızıl Gezegen, Güneş'e Dünya'dan yüzde 50 daha uzaktır.

Güneş'ten gelen ışık Dünya'da oksijen, azot ve karbondioksitle etkileşime girerken Mars'ta büyük boyuttaki, demir açısından zengin toz parçacıklarıyla etkileşime girer.

Bu toz gün boyunca daha düşük frekanslı kırmızı ışığı dağıtarak Kızıl Gezegen'in göğüne kendine özgü kırmızı rengini verir.

Işığın daha uzun bir mesafe kat etmesi gerektiği günbatımındaysa, kırmızı ışık dağılarak gökyüzünü soğuk mavi bir renge boyar.

Kızıl Gezegen'deki keşif araçlarının çektiği gün doğumu ve günbatımı görüntüleri sadece yabancı gezegenin ilginçliğini göstermekle kalmıyor, aynı zamanda bilim insanlarının Mars atmosferinin bileşimini incelemesine de katkı sağlıyor.

ABD'deki Teksas A&M Üniversitesi'nden atmosfer bilimci Mark Lemmon daha önce, "Renkler, ince tozun doğru boyutta olmasından kaynaklanıyor; böylece mavi ışık atmosfere biraz daha verimli bir şekilde nüfuz ediyor" açıklamasını yapmıştı.

Mavi ışık tozdan saçıldığında, diğer renklerin ışığına kıyasla Güneş yönüne daha yakın kalıyor. Sarı ve kırmızı ışık emilmek ya da Güneş'e yakın kalmak yerine gökyüzünün her tarafına dağıldığı için gökyüzünün geri kalanı sarıyla turuncu arasında değişiyor.

Independent Türkçe



Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)
TT

Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Şempanzelerin insan yüz ifadelerini taklit eden bir android robottan esneme "kapabildiğini" öne süren yeni araştırma, bu davranışın evrimsel kökenleri hakkında daha fazla soru işareti yaratıyor.

Esnemenin dikkat değişiklikleri, vücut ısısının düzenlenmesi ve dinlenmeyle uyarılma arasındaki geçişle ilişkili olduğu biliniyor.

Bulaşıcı esnemeyse, bir hayvanın başka birinin aynı davranışı sergilediğini gördükten sonra esnediği tuhaf bir davranış.

Bu davranışın bulaşıcı yönü, empati ve taklit gibi bazı sosyal etkileşim unsurlarıyla ilişkilendiriliyor.

Bugüne kadar memelilerde ve bazı balıklarda gözlemlenen bulaşıcı esnemenin evrimsel kökenleri hâlâ bilinmiyor.

Bilim insanları bu davranışın insanlarda, şempanzelerde ve köpeklerde yavaş yavaş ortaya çıktığını, insanlarda yaklaşık 4 ve şempanzelerde 5 yaşında, köpeklerdeyse yaklaşık 7 ayda belirginleştiğini söylüyor.

Görsel kaldırıldı.
Şempanzelerin esneme ve uzanma davranışları sergiledikleri örnekler (RMJM/Aline Sardin-Damasso/Mona)


Perşembe günü hakemli dergi Nature'da yayımlanan yeni bir araştırma, şempanzelerin bir android robotun esnemesine tepki olarak hem esneme hem de uzanma davranışı sergilediğini ortaya koydu.

Bulgular, başka bir bireyin esnemesini gözlemlemenin şempanzelerde otomatik bir tepkiyi tetiklemekten ziyade, dinlenme işareti işlevi görebileceğini düşündürüyor.

Bilim insanları çalışmada yüz ifadelerini taklit edebilen bir android kafa kullanarak 10 ila 33 yaşındaki 14 yetişkin şempanzenin tepkilerini test etti.

Android kafada esneme gibi yüz ifadelerini oluşturan kas görevi gören 33 adet dönme motoru vardı ve her ifade 10 saniye sürüyordu.

Çalışmadaki şempanzeler, androidin esneme, ağzını açma ve nötr yüz ifadeleri sergilediği 15 dakikalık 4 seansa sokuldu.

Bilim insanları bu seansları kamerayla kaydetti ve her şempanzenin tepki verme derecesiyle uzanarak geçirdiği süre puanlandı.
 

Görsel kaldırıldı.Android kafa ağzını açma ve esneme davranışı sergiliyor (Aline Sardin-Damasso/Mona)


14 şempanzeden 8'inin, androidin "esneme" ifadesine tepki olarak esnediği saptandı.

Araştırmacılar şöyle yazıyor: 

Sonuçlar, yetişkin şempanzelerin bireyler arası esneme bulaşıcılığını değişen derecelerde sergilediğini gösterdi: En yüksek bulaşıcılık, android ağzını tamamen açtığında meydana geldi, ağzı kısmen açık olduğunda tepki azaldı ve androidin ağzı kapalıyken bulaşma görülmedi.

8 şempanze de esneme karşısında uzandı ve bazıları uzanmadan önce yatak malzemesi topladı.

Bilim insanları, "Şempanzeler, androidin esnemesini izlerken yatak malzemesi toplamak, yuva yapmak ve uzanmak gibi uyku haliyle ilişkili davranışlar sergiledi" diye yazıyor.

Araştırmacılara göre bulgular, cansız bir model kaynaklı bulaşıcı esnemenin ilk örneğini sunuyor gibi görünüyor.

Bilim insanları bu sonuçların, primatların bulaşıcı davranışlara yatkınlığına daha fazla ışık tuttuğunu söylese de burada tam olarak hangi biyolojik mekanizmaların rol oynadığının belirsizliğini koruduğunu ekliyor.

Araştırmacılar, gelecekteki çalışmaların robotların gerçekleştirdiği diğer eylemlerin de hayvanlar için bulaşıcı olup olmadığını ortaya çıkarmasını umuyor.


 Independent Türkçe, independent.co.uk/news