Yapay zeka ile çalışan robot Mars'ı yaşanabilir hale getirebilir

Robot yapay zeka ile çalışıyor (Reuters)
Robot yapay zeka ile çalışıyor (Reuters)
TT

Yapay zeka ile çalışan robot Mars'ı yaşanabilir hale getirebilir

Robot yapay zeka ile çalışıyor (Reuters)
Robot yapay zeka ile çalışıyor (Reuters)

Bilim insanları, Kızıl Gezegen'i yaşanabilir hale getirmek için Mars'ta bulunan malzemeleri kullanabilen yapay zekâlı bir robot geliştirdi.

Şarku’l Avsat’ın Londra merkezli The Independent gazetesinden aktardığı haberine göre, bilim insanları robotun insan kimyasına benzer bir işlevi yerine getirdiğini ve Mars meteoritlerinden yararlanarak bu gezegenin yüzeyinde suyu oksijene dönüştürebilecek bir katalizör ürettiğini belirtti.

Önceki çalışmalar, güneş enerjisi ve katalizörler kullanarak oksijen üretmek için suyu ayrıştırmanın Mars'ı daha yaşanabilir hale getirmeye yardımcı olmanın en iyi yollarından biri olduğunu göstermişti.

Bu katalizörleri Dünya'dan taşımak çok yüksek maliyetler gerektirdiğinden, bilim insanları Mars'ta halihazırda bulunan malzemeleri kullanarak bunları üretmenin yollarını aramaya devam ediyor.

Çin Bilimler Akademisi'nden (CAS) bilim insanları tarafından oluşturulan yeni robot bunu başardı.

Son çalışma, yapay zekâ robotunun tüm metal bileşiklerinin yapısını ve katalitik aktivitesini yüksek hızda tahmin edebildiğini ve beş tür Mars meteoriti kullanarak bir "süper katalizör" oluşturabildiğini gösterdi.

Bilim insanları katalizörü Mars'taki sıcaklık olan -37 santigrat derecede (-34,6 Fahrenheit) test ederek, etkin bir şekilde oksijen üretebildiğini doğruladı.

Bilim insanları, robotun sadece 15 saatte başardığı katalizör bulma ve bunları Mars'ta oksijen üretmek için kullanma sürecinin bir insan kimyagerin 2 bin yılını alabileceğini doğruladı.



Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
TT

Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)

Bilim insanları, gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgeuse'in yalnız olmayabileceğini öne sürdü. 

Orion Takımyıldızı'nda Dünya'dan 427 ışık yılı uzaktaki Betelgeuse, yeryüzüne en yakın kırmızı üstdev. 

Evrendeki en büyük hacme sahip bu yıldızların kütlesi, boyutuna oranla daha az oluyor. Betelgeuse de Güneş'in 700 katı büyüklüğe ve 15 katı kütleye sahip.

Dünya'dan görülebilen en parlak yıldızlar arasındaki Betelgeuse, gökbilimciler tarafından da epey detaylı bir şekilde inceleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre çok önemli bir şey gözden kaçmış olabilir. 

Betelgeuse gibi yıldızlar, belirli periyotlar halinde şişip iniyor. Yıldızın çekirdeğindeki gazın ısınıp yüzeye çıkması ve ardından soğuyarak geri inmesi sonucu bu döngü yaşanıyor. 

Yapılan gözlemlerde Betelgeuse'in bu türden 400 günlük döngülere girdiği ve bu nedenle parlaklığının artıp azaldığı kaydediliyor. 

Ancak gökbilimciler Betelgeuse'in 2 bin 170 gün süren daha yavaş bir döngüde de parlaklığının artıp azaldığını gözlemliyor. 

Bilim insanları, uzun ikincil periyot (long secondary period / LSP) dedikleri bu ikinci döngünün sebebini saptayamıyor. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanan araştırmaya göre, Güneş'in yaklaşık 1,7 katı kütleye sahip bir yıldız bu uzun periyoda yol açıyor olabilir. 

2019 sonu ila 2020 başında Betelgeuse'in parlaklığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Bu olayı yıldızın ömrünün sonuna geldiği ve süpernova patlaması geçireceği şeklinde yorumlayanlar olmuştu. 

Fakat daha sonra araştırmacılar, çok yüksek ihtimalle Dünya'yla Betelgeuse arasına büyük bir toz bulutu girmesinin parlaklıktaki muazzam düşüşe yol açtığı sonucuna varmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten ekip LSP'yi açıklayabilecek farklı senaryolar üzerinden çeşitli hesaplamalar yaptı. 

Hesaplamalar, başka bir yıldızın Betelgeuse'i çevreleyen toz bulutunun içinden geçmesinin 2 bin 170 günlük döngüyü açıklayabileceğine işaret ediyor.

Ekip, yoldaş yıldızın bu döngü içinde toz bulutunu kısa süreliğine dağıtarak Betelgeuse'in parlaklığını artırdığını öne sürüyor. 

Betelgeuse'in bir yoldaşı olabileceği ihtimali daha önce de ortaya atılmıştı. Ancak yeni araştırmayı yürüten ekip 2020'deki parlaklık düşüşünden sonraki gözlemlerin bu teoriyi güçlendirdiğini savunuyor. 

Bilim insanları ayrıca yıldızın çok uzun bir süre boyunca daha süpernova patlaması geçirmeyeceğini düşünüyor.

Araştırmacılar yoldaş yıldızın Güneş'in 1,7 katı kütleye sahip olduğunu tahmin ediyor ancak bir nötron yıldızı da olabilir. 

Bazı yıldızların süpernova patlamasından sonra kendi içine çökmesiyle oluşan nötron yıldızları çok daha yoğun oluyor. 

Yeni çalışmada öne sürülen teori Betelgeuse'le ilgili önemli bir soru işaretini giderme potansiyeli taşısa da doğrulanması için gözlem verilerine ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, Live Science, EarthSky, Evrim Ağacı, arXiv