Yeni kanıtlar bulundu: İlk sanatçılar Neandertallermiş

"Muhtemelen şarkı bile söylüyorlardı"

Neandertallerin soyunun yaklaşık 35 bin yıl önce tükendiği biliniyor (Reuters)
Neandertallerin soyunun yaklaşık 35 bin yıl önce tükendiği biliniyor (Reuters)
TT

Yeni kanıtlar bulundu: İlk sanatçılar Neandertallermiş

Neandertallerin soyunun yaklaşık 35 bin yıl önce tükendiği biliniyor (Reuters)
Neandertallerin soyunun yaklaşık 35 bin yıl önce tükendiği biliniyor (Reuters)

İsviçre'de bilim insanları, Fransa'daki La Roche-Cotard mağarasında keşfedilen gravürlerin Neandertaller tarafından yapıldığını ortaya çıkardı.

Bilim insanları halihazırda Neandertallerin de dönemi itibarıyla sanat eseri sayılabilecek gravürlere ve yapılara imza atmış olabileceğini dile getiriyordu.

Son çalışmada edilen bulgularla birlikte, ilk sanatçıların Neandertaller olduğuna dair yeni kanıtlar bulunmuş oldu. 

Basel Üniversitesi'nden Dr. Dorota Wojtczak'ın Fransız ve Danimarkalı araştırmacılardan oluşan bir ekiple elde ettiği çalışmanın sonuçları hakemli dergi Plos One'de yayımlandı.

Çizgilerin keşfi 1970'lere uzanıyor

Loire Vadisi'ndeki La Roche-Cotard mağarasına ilk kez 1974'te giren Fransız arkeolog Jean-Claude Marquet, duvarda gördüğü ince çizgilerin insan elinden çıkmış olabileceğinden şüphelendi.

Bununla birlikte arkeolog, Neandertallerin kullandığı bilinen Musteryen (Çakmak taşları ya da diğer arkeolojik endüstri ürünleri stiline verilen ad) taş aletlerine ait parçaları da bulmuştu.

Marquet'in aklına duvardaki izlerin erken dönem Neandertallere ait sanatsal faaliyetlerin bir kanıtı olup olamayacağı sorusu düştü.

Fakat bu soru, Neandertallerin daha geri düzeyde bilişsel yeteneklere sahip olduğu yönündeki fikir birliğinin bozulmasına neden olabilirdi.

Hipotezini kanıtlamak için yeterli bilimsel kanıt sağlayamayacağından çekinen Marquet, mağaraya neredeyse 40 yıl boyunca hiç dokunmadan öylece bıraktı.

Daha sonra 2016'da uluslararası araştırmacı ekibiyle yeniden çalışmaya başlayan Marquet'e bu sefer Dr. Wojtczak eşlik etti.

Bilim insanları, önce fotoğraf ve çizimlerle, ardından da üç boyutlu tarayıcıyla mağara duvarını oluşturan tüf kayasındaki izleri kaydetti. 

Araştırmacılar daha sonra bu izleri, Basel'deki laboratuvarda tahta, taş, kemik ve el de dahil olmak üzere çeşitli araçlar kullanarak tüf üzerinde yaptıkları diğer denemelerle karşılaştırdı.

Çalışmalarının sonunda Wojtczak, bu izlerin aletlerle değil bizzat insan eliyle yapılmış olduğu sonucuna vardıklarını söyledi.

Öte yandan La Roche-Cotard'dan alınan tortu örnekleri, mağaranın 50 bin yıl önceye dayanan bir tarihi olduğunu gösterdi.

50 bin yıl önce Avrupa'da insanların değil, sadece Neandertallerin yaşadığına dikkat çeken Wojtczak, bu nedenle duvardaki izlerin sadece onlara ait olabileceğini ifade etti.

Araştırmacılar, ​​​​​​paralel ve üçgen çizgilerden oluşan geometrik şekillerin tesadüfen duvara kazınmadığını düşünüyor ancak bunların neyi temsil ettiğini de bilmediklerini belirtiyor (Basel Üniversitesi)
Araştırmacılar, ​​​​​​paralel ve üçgen çizgilerden oluşan geometrik şekillerin tesadüfen duvara kazınmadığını düşünüyor ancak bunların neyi temsil ettiğini de bilmediklerini belirtiyor (Basel Üniversitesi)

Wojtczak, bu şekillerin tasarım anlayışına sahip biri tarafından yapılmış olabileceğini söyledi.

Mağaranın sadece tek bir kısmı araştırıldı

Öte yandan mağarada çok sayıda başka arkeolojik kalıntı da bulundu.

1976'da Marquet, insan ya da hayvan yüzünü andıran bir nesne de bulmuştu.

Yapılan analizler bu parçaların da insan yapımı olduğunu gösterdi.

Wojtczak, şimdiye kadar La Roche-Cotard'ın içindeki sadece tek bir bölmeyi incelediklerini ifade etti.

Araştırmacılar, büyük ölçüde tortuyla kaplı 4. odadan Neandertallere dair daha fazla bilgi edinebileceğini söylüyor.

"Konuşabiliyorlardı, muhtemelen şarkı bile söylüyorlardı" diyen Wojtczak, her araştırmanın Neandertallerin bilişsel açıdan daha geride olduğu yönündeki görüşün yıkılmasında rol oynayacağını düşünüyor.

Independent Türkçe



Renkli televizyonlar rüyaları nasıl değiştirdi?

Günümüzde çoğu kişinin renkli rüya gördüğü tahmin ediliyor (Unsplash)
Günümüzde çoğu kişinin renkli rüya gördüğü tahmin ediliyor (Unsplash)
TT

Renkli televizyonlar rüyaları nasıl değiştirdi?

Günümüzde çoğu kişinin renkli rüya gördüğü tahmin ediliyor (Unsplash)
Günümüzde çoğu kişinin renkli rüya gördüğü tahmin ediliyor (Unsplash)

İnsanların rüyalarını renkli veya siyah beyaz görmesi, doğdukları yılla yakından bağlantılı. 

1950'lerde çoğu kişinin siyah beyaz rüya gördüğü düşünülürken, toplumun büyük bir kesimi nadiren renkli rüya gördüğünü aktarıyordu. 

Ancak yapılan araştırmalar, renkli televizyonların yaygınlaşmasıyla siyah beyaz rüya görenlerin oranında ciddi bir azalma yaşandığını gösteriyor. 

2017'de Almanya'da yapılan bir çalışmada 2 bin civarındaki katılımcının yarısı rüyalarını renkli gördüğünü söylemişti. Yüzde 10'u siyah beyaz rüya gördüğünü belirtirken, yüzde 40'ı da renkleri hatırlamadığını ifade etmişti. 

Bilim insanları şirketlerin rüyalara reklam yerleştirme girişimlerini değerlendirdi: "Farkında bile olmayabiliriz"

Uzmanlar, gelişim çağında renkli veya siyah beyaz televizyon yayınları izlemenin bu veriler üzerinde etkisi olduğunu düşünüyor. 

2008'de yayımlanan bir araştırmada, 55 yaşından büyük kişilerin sadece yüzde 34 oranında renkli rüya gördüğü kaydedilmişti. 

Renkli sinema filmleri ve televizyon yayınlarının 1950 ve 1960'larda yaygınlaştığı düşünülürse, bu kişiler çocukluk dönemlerinde daha çok siyah beyaz içerikler tüketmiş olmalı. 

Aynı çalışmada 25 yaşından genç kişilerinse yüzde 68 oranında renkli rüya gördüğü tespit edilmişti. 

İki grubun rüyalarındaki renkleri hatırlamama oranlarıysa birbirine yakın çıkmıştı. 

Dundee Üniversitesi'nde yaptığı doktora çalışması kapsamında bu araştırmayı yürüten Eva Murzyn, çocukken izlenen filmlerin rüyaları şekillendirebileceğini düşünüyor. Özellikle 11 yaşından önce renkli içeriklere maruz kalan kişilerin renkli rüya görme ihtimalinin arttığını ekliyor:

Filmler duygusal yoğunluğa sahiptir ve kişiyi içine çeker; bu da renk şemalarının rüya üretimine dahil edilmesine yol açabilir.

Diğer yandan insanlar rüyayı renkli görse de daha sonradan siyah beyaz gördüğünü hatırlıyor olabilir. 

Harvard Tıp Fakültesi'nde rüyalar üzerine çalışan psikolog Deirdre Barrett, renkleri hatırlamanın dikkat ve hafızayla ilişkili olduğunu ifade ediyor. 

Örneğin bir restoranda yemek yiyen bir kişinin daha sonra garsonun ne renk gömlek giydiğini hatırlamayabileceğini söyleyen psikolog, rüyalar için de benzer bir durumun geçerli olduğunu ekliyor.

Barrett ayrıca rüyanın detaylarını anımsama becerisinin genellikle yaşla birlikte gerilediğini söylüyor. 

Uzmanlar rüyadaki renklerin öneminin kişiden kişiye değişebildiği görüşünde. Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi İnsan Uyku Bilimi Merkezi'nden Eti Ben Simon "Rüyalar son derece özneldir ve genellikle rüya gören kişinin hayatını ve günlük etkileşimlerini yansıtır" diyerek ekliyor: 

Örneğin bir ressamın rüyalarındaki renkler, genel olarak renklere karşı daha kayıtsız birine göre daha büyük anlamlar taşıyabilir.

Independent Türkçe, Washington Post, Huffington Post, International Journal of Dream Research, Consciousness and Cognition