Yüksek alkollü kuyrukluyıldız "meteor yağdıracak"

Meteorlar gelecek yıllarda da aynı tarihte Dünya'yla çarpışacak

46P/Wirtanen, 16 Aralık 2018'de Dünya'ya en yakın geçişini yaptı (NASA)
46P/Wirtanen, 16 Aralık 2018'de Dünya'ya en yakın geçişini yaptı (NASA)
TT

Yüksek alkollü kuyrukluyıldız "meteor yağdıracak"

46P/Wirtanen, 16 Aralık 2018'de Dünya'ya en yakın geçişini yaptı (NASA)
46P/Wirtanen, 16 Aralık 2018'de Dünya'ya en yakın geçişini yaptı (NASA)

NASA'nın "anormal derecede alkollü" olduğunu keşfettiği kuyrukluyıldız, çok yakında bir meteor yağmuruna neden olabilir.

46P/Wirtanen adlı gök cismi 1974'te Güneş'e yaklaştığında arkasında minik asteroitlerden oluşan bir toz kütlesi bırakmıştı.

Beş gökbilimci bu enkazın yörüngesini hesapladı ve Dünya'nın bu yıl 12 Aralık'ta yeni bir meteor yağmuruyla karşılaşabileceği sonucuna vardı.

Üstelik bu toz kütlesi muhtemelen gelecek yıllarda da aynı tarihte Dünya'yla çarpışacak. Bu da yerkürenin her yıl düzenli bir meteor yağmuruna sahne olacağı anlamına geliyor.

Hakemli bilimsel dergi Astronomy and Astrophysics'e gönderilen ve henüz inceleme aşamasında olan yeni makaleye göre söz konusu meteorların Dünya'ya çarpma hızı nispeten düşük olacak.

Saatte 10,2 kilometre hızla gezegene çarpması beklenen meteorlar, bu yüzden çok da parlak görülmeyebilir.

Ancak daha yavaş hareket eden meteorlar, gökyüzünde daha uzun süre süzülebiliyor. Bu da bir yandan gözlemlenebilme ihtimallerini artırıyor.

Birkaç farklı bilgisayar modeli kullanan bilim insanları, meteor yağmurunun zirve yapacağı saat aralığını da hesapladı.

Bulgulara göre yağmur, 12 Aralık'ta Türkiye saatiyle 11.30 ve 15.30 arasında zirveye ulaşacak.

Zirve noktasının gündüz saatlerine denk gelmesiyse gözlemciler için kötü bir haber.

Yüksek oranda alkollü

NASA araştırmacıları 2021'de Güneş Sistemi'nin iç kısımlarına yolculuğu sırasında Dünya'ya çok yaklaşan kuyrukluyıldızın "koma" adı verilen atmosferini incelemişti. Analizler, gök cisminin yüksek seviyede alkol barındırdığını ortaya koymıuştu.

Normalde kuyrukluyıldızlar "alkollü canavarlar" olarak biliniyor. Zira Güneş Sistemi'nin dış kısımlarından içine doğru hareket ettiklerinde ısınıp alkollü bileşikler salabiliyorlar.

Ancak NASA desteğiyle yapılan araştırmanın ardındaki bilim insanlarına göre 46P/Wirtanen, anormal derecede fazla alkol içeriyor. Bu durum, Güneş Sistemi'nin evrimine dair şaşırtıcı bilgiler sağlayabilir.

ABD'deki Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'ndan Neil Dello Russo, "46P/Wirtanen, bugüne kadar herhangi bir kuyrukluyıldızda ölçülen en yüksek alkol-aldehit oranlarından birine sahip" diyor:

Bu da Wirtanen'in oluştuğu erken Güneş Sistemi'nde karbon, oksijen ve hidrojen moleküllerinin nasıl dağıldığına dair bilgi veriyor.

Comet 46P/Wirtanen, Güneş Sistemi'nin iç kısımlarını aslında düzenli ziyaret ediyor. Kuyrukluyıldız, her 5,4 yılda bir Güneş'in etrafında dönüyor ve hatta bazen Dünya'ya o kadar yaklaşıyor ki gece gökyüzünde çıplak gözle görülebiliyor.

Independent Türkçe



NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TT

NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)

Bilim insanları, beklenmedik hareketler sergileyen bir ötegezegenin, gezegen sistemlerine dair bilinenlere meydan okuduğunu söylüyor. 

Dünya'dan yaklaşık 455 ışık yılı uzaktaki bir yıldızın etrafında dönen TOI-1408 b adlı bir sıcak Jüpiter geçen yıl keşfedilmişti. 

Sıcak Jüpiter, Güneş Sistemi'ndeki Jüpiter'e benzese de yıldızına çok yakın yörüngelerle dönen gaz devlerini ifade ediyor.

NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu'nun (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) saptadığı gezegen, Jüpiter'in iki katı genişliğe ve kütleye sahipti. 

Gezegenin, TOI-1408 adlı yıldızına çok yakın dönmesi bilim insanlarını hayrete düşürmüştü. Ancak bu yıl yapılan başka bir keşif, şaşkınlıklarını daha da artırdı.

Lund Üniversitesi'nden araştırmacılar yine TESS'in yardımıyla, sistemde yıldıza daha yakın ve daha küçük başka bir gezegen tespit etti. 

Bulgularını The Astrophysical Journal Letters adlı hakemli dergide aktaran ekip, TOI-1408 c adlı küçük gezegenin aynı zamanda tuhaf bir yörüngeye de sahip olduğunu gözlemledi. 

Dünya'nın iki katı genişliğe ve 8 katı kütleye sahip ötegezegenin, gaz ve kaya karışımından oluştuğu tahmin ediliyor. Ötegezegen, Güneş Sistemi dışındaki gezegen anlamına geliyor. 

Araştırmacılar, TOI-1408 c'nin yıldızı etrafında dönme hızının beklenmedik şekilde değiştiğini gördü. 

Makalenin başyazarı Dr. Judith Korth, 5 Eylül Perşembe günü yaptığı açıklamada "Küçük gezegen çok sıradışı bir yörünge davranışı sergiliyor ve yıldızının önünden geçtiği zamanla ilgili ciddi farklılıklar sergiliyor; bu da genellikle görmediğimiz bir şey" diyerek ekliyor:

Küçük gezegenin varlığı, gezegen sistemlerinin oluşumu ve istikrarı hakkındaki mevcut teorilere meydan okuyor.

Bilim insanları alışılmadık bu yörünge hareketinden ve yıldızlarına yakınlıklarından dolayı sistemdeki iki gezegenin yörünge hareketlerini inceledi. 

Analizlerin ardından büyük gezegenin yıldız etrafında attığı her tura karşılık, küçük yoldaşının iki tur attığı sonucuna varıldı. 

Araştırmacılar, yıldızın etrafında "ritmik bir dans" içinde döndüğünü söyledikleri gezegenlerin bu sayede yakın yörüngelerde varlıklarını sürdürebildiğini buldu. 

Dr. Korth, Space.com'a yaptığı açıklamada "Hem TOI-1408 b hem de TOI-1408 c, Güneş Sistemi'ndeki gezegenlere kıyasla yıldızlarına inanılmaz derecede yakın. Jüpiter'in neredeyse her 4 günde bir (Merkür'ün periyodunun 20'de biri) Güneş'e çok yakın bir yörüngede döndüğünü düşünün" diyerek ekliyor:

Bu zaten yıldıza çok yakın bir yörünge ve yıldıza daha da yakın başka bir gezegen tespit ettik. Bu gezegen, büyük komşusuyla güçlü bir etkileşime girerek yörüngelerinin daha önce hiç görmediğimiz şekillerde sallanmasına neden oluyor.

Araştırmacılar ayrıca sistemde henüz keşfedilmemiş üçüncü bir gezegen de olabileceğini düşünüyor. Gözlemlenen tuhaf yörünge hareketlerinin bir açıklaması da bu gökcismi olabilir. 

Ekip, keşfettikleri nadir sistemin, gezegen sistemine dair çalışmalara katkı sunacağını umuyor. 

Dr. Korth "Elde ettiğimiz sonuçlar, gezegenlerin nasıl oluştuğu ve özellikle dev gezegenlerin bulunduğu sistemlerde birbirlerine çok yakın olduklarında nasıl davrandıkları hakkında daha fazla bilgi edinilmesine fayda sağlayabilir" diyor. 

Independent Türkçe, Space.com, Debrief, Lund Üniversitesi, The Astrophysical Journal Letters