Samanyolu'nun merkezindeki yıldızın, aslında ortama yabancı olduğu ortaya çıktı

"Yoldaşları var mıydı, yoksa tek başına mı seyahat etti?"

S0-6, kara delikten sadece 0,04 ışık yılı uzaklıkta (Miyagi Eğitim Üniversitesi)
S0-6, kara delikten sadece 0,04 ışık yılı uzaklıkta (Miyagi Eğitim Üniversitesi)
TT

Samanyolu'nun merkezindeki yıldızın, aslında ortama yabancı olduğu ortaya çıktı

S0-6, kara delikten sadece 0,04 ışık yılı uzaklıkta (Miyagi Eğitim Üniversitesi)
S0-6, kara delikten sadece 0,04 ışık yılı uzaklıkta (Miyagi Eğitim Üniversitesi)

Japonya'daki Miyagi Eğitim Üniversitesi'nden araştırmacılar, Samanyolu Galaksisi'nin merkezinde yer alan bir yıldızın aslında dışarıdan geldiğini keşfetti.

Güneş Sistemi ve dolayısıyla Dünya'ya ev sahipliği yapan Samanyolu'nun merkezindeki süper kütleli kara deliğe eşlik eden bir yıldız sürüsü mevcut.

Bunlara S yıldızları adı veriliyor. Son derece ekstrem bir ortamda varlıklarını sürdüren bu yıldızlar, gökbilimcilerin hem hayranlığını hem de merakını kazandı.

Nitekim Samanyolu'nda bugüne kadar bulunan en hızlı yıldız, kara deliğin etrafında dönerken saniyede 24 bin kilometreye varan hızlara ulaşan bir S yıldızı.

Onlarla ilgili en büyük gizemlerden biriyse kökenleri.

Sagittarius A* adlı süper kütleli kara deliğin çevresi, yıldız oluşumuna olanak vermeyecek kadar kaotik. Bu nedenle gökbilimciler, orada asılı duran yıldızların başka bir yerden gelmiş olması gerektiğine inanıyor.

Japon astrofizikçi Shogo Nishiyama liderliğindeki bir ekip, bölgedeki S0-6 adlı yıldızın kökenini belirlemeyi başardı. Ekip bu yıldızın başka bir galaksiden geldiği sonucuna vardı.

Nishiyama ve meslektaşları Hawaii'deki Subaru Teleskobu'nu kullanarak, 8 yıl boyunca S0-6'yı dikkatli bir şekilde inceledi.

Kızılötesi gözlemlerle yıldızın bileşimini ortaya çıkaran ekip, S0-6'nın yaydığı ışık spektrumunun ağır elementler bakımından epey düşük olduğunu saptadı.

Buradan hareketle yıldızın yaklaşık 10 milyar yıl yaşında olduğu tespit edildi.

Öte yandan yıldızdaki elementlerin miktar ve oranları Samanyolu dışındaki yıldızlara daha çok benziyordu.

Analiz edilen elementler, Samanyolu yörüngesindeki Yay Cüce Küresel Galaksisi ve Küçük Macellan Bulutu gibi cüce galaksilerdeki yıldızlara çok benziyordu.

Bu galaksiler halihazırda Samanyolu tarafından yavaşça yutulma sürecinde. Dolayısıyla yıldızlarından bazılarının buraya gelmesi beklenmedik bir durum değil.

Gökbilimciler Samanyolu'nun 13,6 milyar yıllık ömrü boyunca pek çok galaksiyi yuttuğunu biliyor.

Bu galaksilerin bazı kalıntıları Samanyolu'nda varlığını sürdürüyor. S0-6, bu tür kalıntıların galaktik merkeze doğru ilerlemiş olabileceğine dair ilk gözlemsel kanıt niteliğinde.

Nishiyama, konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı:

Yoldaşları var mıydı, yoksa tek başına mı seyahat etti? Daha fazla araştırmayla süper kütleli kara deliğin yakınındaki yıldızların gizemlerini çözmeyi umuyoruz.

Independent Türkçe



James Webb Uzay Teleskobu'nun bulduğu devasa galaksi bilim insanlarını şoke etti

NASA teleskobu, evrenin uzak köşelerinde beklenmedik keşifler yapmaya devam ediyor (NASA)
NASA teleskobu, evrenin uzak köşelerinde beklenmedik keşifler yapmaya devam ediyor (NASA)
TT

James Webb Uzay Teleskobu'nun bulduğu devasa galaksi bilim insanlarını şoke etti

NASA teleskobu, evrenin uzak köşelerinde beklenmedik keşifler yapmaya devam ediyor (NASA)
NASA teleskobu, evrenin uzak köşelerinde beklenmedik keşifler yapmaya devam ediyor (NASA)

Bilim insanları evrenin ilk zamanlarında şaşırtıcı derecede davasa kütleye sahip bir büyük tasarım sarmal galaksi gözlemledi. 

Büyük tasarım sarmal galaksiler, çekirdekten çıkan kollarının diğer gökadalara kıyasla belirgin ve net olmasıyla biliniyor. Gökbilimciler galaksi kollarının, yıldızların doğduğu yoğun bölgeler olduğunu tahmin ediyor. 

Sarmal galaksilerin tam olarak ne zaman ve nasıl oluştuğu bilinmiyor. Kırmızıya kayma denen bir olgudan yararlanan bilim insanları, uzak galaksi ve yıldızların yaşını hesaplayarak bu soruyu yanıtlamaya çalışıyor. 

Standart modele göre 13,8 milyar yıl önce gerçekleşen Büyük Patlama'dan beri evren genişlediği için bir gökcismi veya galaksi Dünya'dan ne kadar uzaksa o kadar yaşlı oluyor. 

Dünya'dan bakıldığında bir ışık kaynağı uzaklaştıkça ışığın frekansı düşüyor ve spektrumda daha kırmızı dalga boylarına kayıyor. Kırmızıya kayma denen bu durum sayesinde bir cisimden gelen ışığa bakarak ne kadar uzak ve yaşlı olduğu anlaşılabiliyor. 

Bugüne kadar keşfedilen çoğu sarmal galaksinin kırmızıya kayma derecesi pek yüksek değil. Gökbilimciler bu galaksilerin evrenin daha sonraki dönemlerinde oluştuğunu tahmin ederken, NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu bu düşünceye meydan okuyor. 

Henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanmış çalışmada teleskobu kullanan bilim insanları, evren henüz 1,5 milyar yaşındayken oluşmuş bir galaksi buldu.

Büyük tasarım sarmal galaksi sınıfındaki bu gökadanın, iyice belirginleşmiş iki kolu olduğu gözlemlendi. Ayrıca kırmızıya kayma derecesi de alışılmadık seviyedeydi.

Tahmini yıldız oluşum hızını hesaba katan ekip, sadece birkaç yüz milyon yıl içinde Güneş'in yaklaşık 10 milyar katı kütleye ulaştığını saptadı.

A2744-GDSp-z4 adı verilen gökadaya dair veriler, sarmal galaksilerin oluşum süreci hakkında soru işaretleri yaratıyor.

Evrenin bu dönemindeki galaksilerin düzenli olmasını beklemeyen bilim insanları makalede şöyle yazıyor: 

A2744-GDSp-z4 bu kadar kısa sürede nasıl bu kadar büyük bir disk elde etti? Büyük tasarımlı spiral kollar nasıl ve ne zaman ortaya çıktı? 

Üç yıl önce faaliyete geçen James Webb Uzay Teleskobu, evrenin ilk dönemlerine ışık tutarken gökbilimcilerin varsayımlarına da meydan okuyor. 

Bu döneme ait gelişmiş galaksiler keşfetmesiyle bu yapıların oluşumuna dair bilinenlerin yanı sıra evrenin geçmişi ve yaşını da sorgulamaya açıyor.

Independent Türkçe, Live Science, Phys.org, arXiv