6 bin yıllık mezardaki parçalanmış cesetler soru işaretlerine neden oldu

Araştırmacılar, bu cenaze uygulamasının ardındaki niyetin tam ne olduğunun belirsizliğini koruduğunu söylüyor

(Joan Daura/Montserrat Sanz)
(Joan Daura/Montserrat Sanz)
TT

6 bin yıllık mezardaki parçalanmış cesetler soru işaretlerine neden oldu

(Joan Daura/Montserrat Sanz)
(Joan Daura/Montserrat Sanz)

Yaklaşık 6 bin yıl önce İspanya'daki devasa taş mezarlara gömülen kişilerin öldükten sonra derilerinin yüzülüp organlarının çıkarıldığına ve uzuvlarının kesildiğine dair kanıtlar bulan arkeologların bu keşfi, dönemin tuhaf cenaze uygulamalarına ışık tutuyor.

İspanya'nın kuzeyindeki Los Zumacales ve La Lora'da onlarca yıl önce ortaya çıkarılan büyük taş mezarların, MÖ 4. binyılda yaşamış iki düzineden fazla bireyin kalıntılarını içerdiği tespit edilmişti.

Yakın zamanda International Journal of Osteoarchaeology'de yayımlanan yeni bir çalışmada, kalıntıların durumunun ardındaki sosyal ve doğal süreçler incelenerek bu mezarlarla bağlantılı defin uygulamaları analiz edildi.

Araştırma, tarih öncesinde yaşayan bu kişilerin kemiklerinin, ölümleri civarında ya da sonrasında kırıldığını ve parçalandığını ortaya koydu.

İspanya'daki Salamanca Üniversitesi'nden Angélica Santa-Cruz'un da aralarında yer aldığı bilim insanları, devasa mezarlara gömülen kemiklerin yüzde 70 ila yüzde 90'ının kırıldığını, bunların arasında "kelebek şeklinde" kırıkları olan kol kemiklerinin de bulunduğunu tespit etti.

Kemikler üzerindeki bazı kesik izleri ve kırıklar, bunların kalıntılar kazılıp çıkarıldıktan sonra muhtemelen taş aletler kullanılarak yapıldığına işaret ediyor.

Arkeologlar bu kemiklerin analizinin, kalıntıların seçilip işlenmesinin yanı sıra mezardan materyal çıkarıldığına dair işaretleri gözler önüne serdiğini söylüyor.

Bilim insanları çalışmada şöyle yazdı:

Bu kanıtlar, cesetlerin ilk gömülüşünü takiben cesedi küçültme amacıyla yapılan ikincil uygulamalarla ilgili olabilir.

Tarih öncesinde yaşayan kişilerin bu cenaze uygulamasının ardındaki niyetinin tam ne olduğu belirsizliğini korurken araştırmacılar bunun, çürüme sürecini hızlandırmak için yapılan bir "ölüm yönetimi sürecinin" parçası olabileceğinden ve bazı kemiklerin muhtemelen tapınılacak kalıntılar olarak toplandığından şüpheleniyor.

Araştırmacılar bazı kanıtların ölüm sonrası yamyamlık belirtileri olma ihtimalini de elemedi; zira tarih öncesi Avrupa'nın kuzeybatısında bu uygulamanın birçok örneği geçmiş çalışmalarda bildirilmişti.

Öte yandan arkeologlar "böyle bir iddianın büyük bir dikkatle yapılması gerektiğini" söylüyor.

Bilim insanları dönemin cenaze uygulamalarını daha iyi anlamak için bölgedeki mezarlardan çıkarılan kemikler üzerinde daha fazla çalışma yapılması çağrısında bulunuyor.

Independent Türkçe



Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)
TT

Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Şempanzelerin insan yüz ifadelerini taklit eden bir android robottan esneme "kapabildiğini" öne süren yeni araştırma, bu davranışın evrimsel kökenleri hakkında daha fazla soru işareti yaratıyor.

Esnemenin dikkat değişiklikleri, vücut ısısının düzenlenmesi ve dinlenmeyle uyarılma arasındaki geçişle ilişkili olduğu biliniyor.

Bulaşıcı esnemeyse, bir hayvanın başka birinin aynı davranışı sergilediğini gördükten sonra esnediği tuhaf bir davranış.

Bu davranışın bulaşıcı yönü, empati ve taklit gibi bazı sosyal etkileşim unsurlarıyla ilişkilendiriliyor.

Bugüne kadar memelilerde ve bazı balıklarda gözlemlenen bulaşıcı esnemenin evrimsel kökenleri hâlâ bilinmiyor.

Bilim insanları bu davranışın insanlarda, şempanzelerde ve köpeklerde yavaş yavaş ortaya çıktığını, insanlarda yaklaşık 4 ve şempanzelerde 5 yaşında, köpeklerdeyse yaklaşık 7 ayda belirginleştiğini söylüyor.

Görsel kaldırıldı.
Şempanzelerin esneme ve uzanma davranışları sergiledikleri örnekler (RMJM/Aline Sardin-Damasso/Mona)


Perşembe günü hakemli dergi Nature'da yayımlanan yeni bir araştırma, şempanzelerin bir android robotun esnemesine tepki olarak hem esneme hem de uzanma davranışı sergilediğini ortaya koydu.

Bulgular, başka bir bireyin esnemesini gözlemlemenin şempanzelerde otomatik bir tepkiyi tetiklemekten ziyade, dinlenme işareti işlevi görebileceğini düşündürüyor.

Bilim insanları çalışmada yüz ifadelerini taklit edebilen bir android kafa kullanarak 10 ila 33 yaşındaki 14 yetişkin şempanzenin tepkilerini test etti.

Android kafada esneme gibi yüz ifadelerini oluşturan kas görevi gören 33 adet dönme motoru vardı ve her ifade 10 saniye sürüyordu.

Çalışmadaki şempanzeler, androidin esneme, ağzını açma ve nötr yüz ifadeleri sergilediği 15 dakikalık 4 seansa sokuldu.

Bilim insanları bu seansları kamerayla kaydetti ve her şempanzenin tepki verme derecesiyle uzanarak geçirdiği süre puanlandı.
 

Görsel kaldırıldı.Android kafa ağzını açma ve esneme davranışı sergiliyor (Aline Sardin-Damasso/Mona)


14 şempanzeden 8'inin, androidin "esneme" ifadesine tepki olarak esnediği saptandı.

Araştırmacılar şöyle yazıyor: 

Sonuçlar, yetişkin şempanzelerin bireyler arası esneme bulaşıcılığını değişen derecelerde sergilediğini gösterdi: En yüksek bulaşıcılık, android ağzını tamamen açtığında meydana geldi, ağzı kısmen açık olduğunda tepki azaldı ve androidin ağzı kapalıyken bulaşma görülmedi.

8 şempanze de esneme karşısında uzandı ve bazıları uzanmadan önce yatak malzemesi topladı.

Bilim insanları, "Şempanzeler, androidin esnemesini izlerken yatak malzemesi toplamak, yuva yapmak ve uzanmak gibi uyku haliyle ilişkili davranışlar sergiledi" diye yazıyor.

Araştırmacılara göre bulgular, cansız bir model kaynaklı bulaşıcı esnemenin ilk örneğini sunuyor gibi görünüyor.

Bilim insanları bu sonuçların, primatların bulaşıcı davranışlara yatkınlığına daha fazla ışık tuttuğunu söylese de burada tam olarak hangi biyolojik mekanizmaların rol oynadığının belirsizliğini koruduğunu ekliyor.

Araştırmacılar, gelecekteki çalışmaların robotların gerçekleştirdiği diğer eylemlerin de hayvanlar için bulaşıcı olup olmadığını ortaya çıkarmasını umuyor.


 Independent Türkçe, independent.co.uk/news