Google'ın yapay zekasından büyük atılım

(AP)
(AP)
TT

Google'ın yapay zekasından büyük atılım

(AP)
(AP)

Google Deepmind, yeni bir yapay zeka sisteminin yapay zeka için en zor testlerden birinde büyük atılım gerçekleştirdiğini söylüyor.

Şirket, geometri problemlerini en iyi lise öğrencileri düzeyinde çözebilen yeni bir yapay zeka sistemi yarattığını belirtiyor.

Geometri matematiğin en eski dallarından biri ancak yapay zeka sistemlerinin üzerinde çalışmasının özellikle zor olduğu görülüyor. Veri eksikliği nedeniyle onları eğitmek zor ve başarı, zorlu mantık problemlerinin üstesinden gelebilecek bir sistem oluşturmayı gerektiriyor.

Mühendisler bu tür sistemleri genellikle makine öğrenimini kullanarak eğitiyor, bu da onlara bir görevi nasıl başarıyla tamamlayacaklarına dair veriyi sağlıyor ve bunu nasıl yapacaklarını öğretiyor. Ancak özellikle geometride, insanların ortaya koyduğu ve teoremleri kanıtlamak için erişilebilecek örnekler çok az.

Araştırmacılar bunun yerine, AlphaGeometry denen yeni sistemi oluşturmak için farklı bir yaklaşım kullandıklarını söylüyor. Milyonlarca teorem ve bunların ispatlarını sentezleyerek kendini eğitebilen bir dil modeli kullandılar ve daha sonra bunu zorlu problemlerdeki sapma noktalarını arayabilen bir sistemle birleştirdiler.

Yaratıcıların iddiasına göre, bu sistem birlikte ele alındığında karmaşık geometrik problemleri insan girdisi olmadan öğrenip çözebiliyor.

Sistem, en iyi performans gösteren lise öğrencilerinden matematik teoremlerini kanıtlamalarının istendiği Uluslararası Matematik Olimpiyatı yarışmasından 30 problemle test edildi. AlphaGeometry bunlardan 25 tanesini çözmeyi başardı.

Bu, yalnızca 10 problemi çözebilen bir önceki en iyi yöntemden çok daha iyi. Bu 25,9 teorem çözen ortalama altın madalya sahibine de yaklaşıyor.

Araştırmacılar, sistemin ayrıca kanıtları insanların anlayabileceği şekilde sunabildiğini ve hatta bir teoremin yeni bir versiyonunu bulduğunu söyledi.

Sistem halihazırda sadece belirli geometri türlerinde kullanılabiliyor. Ancak araştırmacılar, sistemin nihayetinde matematiğin farklı dallarında da kullanılabileceğini söylüyor.

Son zamanlardaki yapay zeka heyecanının odak noktası ChatGPT gibi büyük dil modelleri olsa da Deepmind, öncelikle yapay zekanın daha pratik kullanımlarına odaklanıyor. Örneğin hava tahmini ve matematiğin diğer bölümlerindeki son atılımlar da buna dahil.

Çalışma, Nature akademik dergisinde yayımlanan "Solving olympiad geometry without human demonstrations" (İnsan örnekleri olmadan olimpiyat düzeyinde geometri çözmek) başlıklı yeni bir makalede anlatılıyor.

Independent Türkçe



Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
TT

Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)

Bilim insanları, gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgeuse'in yalnız olmayabileceğini öne sürdü. 

Orion Takımyıldızı'nda Dünya'dan 427 ışık yılı uzaktaki Betelgeuse, yeryüzüne en yakın kırmızı üstdev. 

Evrendeki en büyük hacme sahip bu yıldızların kütlesi, boyutuna oranla daha az oluyor. Betelgeuse de Güneş'in 700 katı büyüklüğe ve 15 katı kütleye sahip.

Dünya'dan görülebilen en parlak yıldızlar arasındaki Betelgeuse, gökbilimciler tarafından da epey detaylı bir şekilde inceleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre çok önemli bir şey gözden kaçmış olabilir. 

Betelgeuse gibi yıldızlar, belirli periyotlar halinde şişip iniyor. Yıldızın çekirdeğindeki gazın ısınıp yüzeye çıkması ve ardından soğuyarak geri inmesi sonucu bu döngü yaşanıyor. 

Yapılan gözlemlerde Betelgeuse'in bu türden 400 günlük döngülere girdiği ve bu nedenle parlaklığının artıp azaldığı kaydediliyor. 

Ancak gökbilimciler Betelgeuse'in 2 bin 170 gün süren daha yavaş bir döngüde de parlaklığının artıp azaldığını gözlemliyor. 

Bilim insanları, uzun ikincil periyot (long secondary period / LSP) dedikleri bu ikinci döngünün sebebini saptayamıyor. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanan araştırmaya göre, Güneş'in yaklaşık 1,7 katı kütleye sahip bir yıldız bu uzun periyoda yol açıyor olabilir. 

2019 sonu ila 2020 başında Betelgeuse'in parlaklığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Bu olayı yıldızın ömrünün sonuna geldiği ve süpernova patlaması geçireceği şeklinde yorumlayanlar olmuştu. 

Fakat daha sonra araştırmacılar, çok yüksek ihtimalle Dünya'yla Betelgeuse arasına büyük bir toz bulutu girmesinin parlaklıktaki muazzam düşüşe yol açtığı sonucuna varmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten ekip LSP'yi açıklayabilecek farklı senaryolar üzerinden çeşitli hesaplamalar yaptı. 

Hesaplamalar, başka bir yıldızın Betelgeuse'i çevreleyen toz bulutunun içinden geçmesinin 2 bin 170 günlük döngüyü açıklayabileceğine işaret ediyor.

Ekip, yoldaş yıldızın bu döngü içinde toz bulutunu kısa süreliğine dağıtarak Betelgeuse'in parlaklığını artırdığını öne sürüyor. 

Betelgeuse'in bir yoldaşı olabileceği ihtimali daha önce de ortaya atılmıştı. Ancak yeni araştırmayı yürüten ekip 2020'deki parlaklık düşüşünden sonraki gözlemlerin bu teoriyi güçlendirdiğini savunuyor. 

Bilim insanları ayrıca yıldızın çok uzun bir süre boyunca daha süpernova patlaması geçirmeyeceğini düşünüyor.

Araştırmacılar yoldaş yıldızın Güneş'in 1,7 katı kütleye sahip olduğunu tahmin ediyor ancak bir nötron yıldızı da olabilir. 

Bazı yıldızların süpernova patlamasından sonra kendi içine çökmesiyle oluşan nötron yıldızları çok daha yoğun oluyor. 

Yeni çalışmada öne sürülen teori Betelgeuse'le ilgili önemli bir soru işaretini giderme potansiyeli taşısa da doğrulanması için gözlem verilerine ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, Live Science, EarthSky, Evrim Ağacı, arXiv