2024’te beklenen en önemli bilimsel atılımlar

Yapay zeka ve sağlık alanında umut verici gelişmeler

2024’te beklenen en önemli bilimsel atılımlar
TT

2024’te beklenen en önemli bilimsel atılımlar

2024’te beklenen en önemli bilimsel atılımlar

Her yıl, dünya gelecek vaat eden teknolojilere sahne oluyor. MIT Bülteni de şu anda en çok öne çıkan teknolojik gelişmelerin bir listesini yaptı.

Teknik atılımlar

Yapay zekanın yayılması. Bugün milyonlarca insanın Chat GPT gibi üretken araçlarla doğrudan etkileşime girerek basit komutları kullanarak metin, resim, video ve daha fazlasını ürettiği yapay zeka çağında yaşıyoruz. Günümüzde bu araçların popülaritesi teknoloji endüstrisini yeniden şekillendiriyor, Open AI’yi bu alanda bir marka haline getiriyor ve Google, Meta ve Microsoft'u teknolojiye cömertçe yatırım yapmaya teşvik ediyor.

Üstün verimliliğe sahip güneş pilleri

Karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik küresel çabaların temel taşı haline gelen güneş enerjisinin kullanımı dünya çapında hızla yayılmaktadır ve günümüzde güneş panellerine ulaşan güneş ışınlarının çoğu elektriğe dönüştürülmediğinden, bu panellerin verimliliği küçük kristallerden oluşan bir katman eklenerek artırılabilir.

Apple’dan "Vision Pro” gözlüğü

Apple, ilk karma gerçeklik gözlüğü olan Vision Pro’nun sevkiyatına bu yıl başlamayı planlıyor. Gözlüğün yüksek çözünürlüklü ekranı  sınıfının en iyisi. Olağanüstü uygulamaları olacak mı? Henüz bilmiyoruz ancak Apple bu konuda cesur davranıyor.

Olağanüstü hesaplama yeteneklerine sahip bilgisayarlar

Bugün dünyanın en hızlı süper bilgisayarları çok sayıda matematiksel işlemi (1 ve ardından gelen on sekiz sıfır kadar) gerçekleştirme yeteneğine sahiptir. Verileri bu hızlarda analiz edebilen yeni makinelerin ortaya çıkması, bilim insanlarının iklim, nükleer fisyon, türbülanslı akış ve diğer olayların daha karmaşık simülasyonlarını gerçekleştirmelerine olanak sağlayacak.

Gelişmiş tedaviler

Gen modifikasyonu ile ilk tedavi. Bilim insanları CRISPR teknolojisine dayalı yeni tedaviler geliştirmek için yıllardır çalışıyor. 2023'ün son haftaları Vertex tarafından geliştirilen yeni bir tedavi, ölümcül bir hastalık olan orak hücre anemisinin tedavisindeki etkisi nedeniyle Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilgili makamlardan onay aldı. Bu tedavi elbette geliştirilen son tedavi olmayacak.

Zayıflama ilaçları

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), obezite oranının küresel olarak önemli ölçüde artmasının ardından obeziteyi bir salgın olarak sınıflandırdı. "Monaro" ve "Wegovi" gibi ilaçlar, günümüzde doktorların ve hastaların bu hastalığı tedavi etmek için kullandıkları en güçlü ilaçlar arasında. Bilimsel kanıtlar, bu ilaçların kalp krizi ve felçlere karşı da koruma sağlayabileceğini gösteriyor.

Jeotermal ve mikroçipler

Geliştirilmiş jeotermal sistemler. Jeotermal enerji temizliği, sürekli bolluğu ve sınırsızlığı ile karakterize edilir ancak mühendislik zorlukları bundan maksimum fayda elde etmemizin önüne geçti. Ancak daha derine ve daha önce ulaşamadığımız yerlere inen modern sondaj teknikleri, temiz enerji üretmek için Dünya'nın ısısının daha fazlasını açığa çıkaracak.

Mikroçipler

Geçtiğimiz on yıllar boyunca bilgi işlem alanındaki ilerlemeyi yönlendiren bir eğilim olan transistör birimlerinin boyutunu küçültmek gün geçtikçe daha zor hale geliyor ve mühendisler bilgisayarların çalışmalarını hızlandırmak ve verimliliklerini artırmak için yeni yollar bulmak zorunda kalıyor. Bu nedenle, geleneksel çiplerin gerçekleştirdiği tüm işlevleri ve daha fazlasını gerçekleştirmek için birbirlerine bağlanan küçük, özelleştirilmiş çipler olan mikroçiplerin rolü ortaya çıkıyor.

Isı pompaları

Isı pompaları binaları ısıtan ve soğutan elektrikli cihazlardır ve yaygın olarak benimsenmeleri emisyonların azalmasını sağlar. Bu cihazların satışları dünya çapında artmış ve Amerika Birleşik Devletleri'nde ilk kez gazlı ısıtıcıların satışlarını geçmiştir. Daha yüksek sıcaklıklarda çalışan yeni tiplerin endüstriyi karbon emisyonlarından kalıcı olarak kurtaracağı unutulmamalıdır.



Nadir balina dişi fosili, İberlerin sırlarını açığa çıkarıyor

Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
TT

Nadir balina dişi fosili, İberlerin sırlarını açığa çıkarıyor

Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

İspanya'da Bakır Çağı'na ait bir "mega köy"de ortaya çıkarılan nadir bir balina dişi, 4 bin yıl önce Akdeniz bölgesinde yaşayan İber halkının sanatsal yeteneklerine ışık tuttu.

2018'de İspanya'nın güneybatısındaki Valencina arkeolojik kazı alanında bulunan diş, kendi türü içinde geçmişi o döneme dayanıp İberya'da rastlanan ilk fosil oldu.

PLOS One'da yayımlanan araştırmaya göre diş muhtemelen antik bir kıyı şeridinden toplanarak Bakır Çağı zanaatkarları tarafından özenle işlendi.

4 bin 150 ila 5 bin 300 yıl önce bir sahil köyünde yaşayan zanaatkarlar, dişi muhtemelen kişisel süs eşyaları veya sembolik anlam taşıyan eserler yaparken kullanmıştı.

Çalışmanın belirttiğine göre fosil işlendikten sonra, üzerindeki aşınma ve yıpranma izleri ve yüzeyini kaplayan sert kabuktan anlaşıldığı üzere kasten gömüldü.

Bulgular, yaklaşık 40 bin yıl önce başlayan Eski Taş Çağı'ndan beri fildişinin süs eşyaları, müzik aletleri ve heykellerin yapımında kullanımı hakkındaki anlayışımızı derinleştiriyor.

Fildişi çarpıcı görünümü, dayanıklılığı ve sağlamlığıyla antik toplumların ticaret ve sosyokültürel faaliyetlerinin ayrılmaz bir parçası haline gelmişti.

Ancak tarih öncesi çağlarda fildişinin kullanımı hakkında bildiklerimizin çoğu, fil, suaygırı, geyik ve ayılar gibi kara hayvanlarından elde edilen fildişinin incelenmesiyle elde edildi.

Daha önceki araştırmalar, İspanya'nın güneyindeki Eski Taş Çağı ve Bakır Çağı toplumlarında fillerden gelen fildişinin kullanıldığını vurgulasa da deniz memelilerinden elde edilen bu malzemenin önemi hakkında pek bir şey bilinmiyor.

Valencina'da bulunan 17 santimetre uzunluğuna, 7 santimetre genişliğine ve 0,5 kilogram ağırlığa sahip balina dişi, geçmişe eşsiz bir bakış sunuyor.

Fosilin analizi, yetişkin bir ispermeçet balinasından geldiğini ortaya çıkarırken, solucanlar ve sülükayaklılardan kaynaklanan aşınma belirtilerinin yanı sıra köpekbalığı ısırığı şüphesi doğuran izler bulundu. Bu izler, fosilin deniz tabanında bir süre kaldığını gösteriyor.

Araştırmacılar ayrıca dişte doğal yollarla oluşamayacak delikler ve belirgin kesik izleri gibi insan faaliyetine dair belirtiler tespit etti.

Araştırmacılar bu gözlemlere dayanarak balinanın muhtemelen doğal nedenlerle öldüğü, ardından cesedinin deniz tabanına battığı ve dişlerinden birinin kıyıya vurmasıyla antik İberler tarafından bulunup kullanıldığı sonucuna vardı.

Makalede şu ifadelere yer veriliyor:

Henüz bir ispermeçet balinası dişinden geldiği tespit edilen fildişi eser bulunmamasına rağmen son zamanlarda Avrupa'daki arkeolojik bağlamlarda deniz kaynaklı fildişi bulgularının ortaya çıkması, tarih öncesi toplumların deniz kaynaklarını kullanımına yönelik araştırmalara yeni bir odak noktası kazandırıyor.

 Independent Türkçe, independent.co.uk/news